با وجود سرعت گرفتن شیوع کُرونا در ایران مقامات کشور برنامه‌ای برای توزیع بسته‌های حمایتی از اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر ندارند و همین موضوع موجب افزایش آمار ابتلای این اقشار به ویروس کُرونا شده است.
کارگران، زنان سرپرست خانواده، کودکان کار، بازنشستگان و مستمری‌بگیران در حالی که درآمدهای اندکی دارند، در بحران کُرونا نیز از سوی دولت نادیده گرفته می‌شوند.
در این میان افزایش شدید قیمت اقلام بهداشتی نظیر ماسک، دستکش، ژل شستشوی دست، الکل و دیگر مواد ضدعفونی کننده نیز موجب شده این افراد با درآمد ناچیزی که دارند نتوانند این اقلام را تهیه کنند. همچنین معمولا ضعف سیستم ایمنی در میان کودکان کار، کارگران و افراد سالمند بیشتر است و در ریسک بیشتری برای ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند.
در همین رابطه ابراهیم یوسف‌زاده رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی شهرستان رشت از جان باختن تعدادی از کارگران بازنشسته‌ی شهرستان رشت که بین ۶۰ تا ۷۰ سال سن داشتند خبر داده و گفته است که در تنها بیمارستان تأمین اجتماعی این شهر که بازنشستگان زیر پوشش تأمین اجتماعی به طور رایگان در آن بستری می‌شوند، هیچ تخت خالی‌ای وجود ندارد و «در چنین شرایطی، اگر هر کدام از بازنشستگان دچار علائم ابتلاء به ویروس کرونا شوند، حتی جایی برای مراجعه و تشخیص و درمان بیماری وجود ندارد و به ناچار باید در خانه بمانند.»
ابراهیم یوسف‌زاده همچنین افزوده است که «با وجود اینکه سن بازنشستگان آنها را بیش از تمام گروه‌ها، در مقابل ویروس کرونا آسیب‌پذیر کرده است، مسئولان دولتی، استانی و سازمان تامین اجتماعی تجهیزات مراقبت بهداشتی مانند ماسک، ژل شست و شوی دست و الکل را در اختیار آنها نگذاشته‌اند.»
ابراهیم یوسف‌زاده که خود نیز کارگر بازنشسته است گفته که «تاکنون باید غصه معیشت را می‌خوردیم اما از این به بعد، باید غصه زنده نماندن خود را بخوریم.»
این وضعیت البته تنها مربوط به کارگران بازنشسته نیست. دیگر بازنشستگان و مستمری‌بگیرانی هم که معمولا ماهیانه رقمی بین ۱.۵ تا ۲.۵ میلیون تومان حقوق می‌گیرند، کارگران شاغل در واحدهای تولیدی و صنعتی با همین رقم حقوق و کودکان کار و زنان سرپرست خانوار نیز دچار وضعیتی مشابه هستند و توان پرداخت ۴۵ تا ۶۰ هزار تومان برای هر ماسک فیلتردار یا ۱۰۰ هزار تومان برای یک شیشه معمولی الکل را ندارند.
فرشاد اسماعیلی پژوهشگر حقوق کار و تامین اجتماعی، معتقد است که حاکمیت باید تضمین دهنده‌ی حق افراد در دسترسی عادلانه به امکانات درمانی باشد؛ به ویژه در ایران که «اصل ۲۹ قانون اساسی» بهره‌مندی از تامین اجتماعی را حقی همگانی توصیف کرده است.
فرشاد اسماعیلی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا با طرح این پرسش که «وضعیت بهداشتی کارگاه‌های زیرپله‌ای حاشیه شهرها یا وضعیت بهداشتی خانواده‌های «کپرنشین» سیستان و بلوچستان چگونه است و چه اقدامی برای جلوگیری از ابتلاء آنها با ویروس کرونا انجام شده است؟» گفته است: «مدیران و متولیان[مسئولان] بهداشت و درمان به فکر سلامت اجزای آسیبب‌پذیر جامعه که سال‌هاست در حاشیه مانده‌اند و فراموش شده‌اند، نیستند.»
این پژوهشگر حقوق کار و تأمین اجتماعی می‌گوید کارگران اقتصاد غیررسمی، بازنشسته‌های کم‌درآمد روستایی و شهری، زباله‌گردها، کشاورزان کم‌درآمد و کارگران فصلی، معتادها، زنان سرپرست خانوار، کودکان کار، مددجویان، دستفروشان، حاشیه‌نشینان شهری، کپرنشینان، گورخواب‌ها، زندانی‌ها، اتباع خارجی، اقلیت‌ها، کارگران جنسی باید زیر حمایت جدی و گسترده خدمات درمانی باشند و معاینات و آزمایش‌های پزشکی باید برای آنها اجباری باشد، در حالیکه این افراد در عمل فراموش شده هستند.
فرشاد اسماعیلی افزوده که «اگر اینها از قدرت تشکیل سندیکا برخوردار بودند، می‌توانستند، حق سلامت را مطالبه کنند و خواسته‌‌های خود را از طریق سندیکا اعلام کنند. متاسفانه می‌بینیم که آن دسته از تهیدستان که در کارخانجات، کارگاه‌ها، مزارع کشاورزی و… به عنوان کارگر ساده کار می‌کنند، حتی زمانی که دچار حادثه می‌شوند، سندیکایی را ندارند که صدایشان باشد و خواست آنها را نمایندگی کند.»
او در ادامه افزوده «شما وقتی می‌بینید که چند پزشک، دچار کُرونا شدند، طبقه‌ی پشتیبان آنها به میدان آمد و به حمایت از آنها پرداخت؛ یا زمانی که چند نماینده مجلس به این ویروس درگیر شدند، مجلس تعطیل شد؛ اما کارگران شاغل در کارخانجات، کارگران ساختمانی و فصلی و… حامی صنفی قوی را ندارند که برای آنها از موضع قدرت چانه‌زنی کند. در مورد پرستاران نیز چنین است.»
به عقیده فعالان کارگری الزام کارفرمایان با ابلاغ بخشنامه‌های شورای حفاظت فنی به ضدعفونی کردن دقیق و مرتبِ همه محل‌های کار و ارائه رایگان تجهیزات بهداشت فردی به همه کارگران؛ کم کردن تعداد کارگران در خطوط تولید در هر شیفت و شیفتی کردن ساعات کار تا احتمال تماس و ابتلا کاهش یابد و در نهایت، کمک معیشتی کافی و کارآمد به همه کارگران بیمه شده و بیمه نشده‌ای که این روزها به خاطر کرونا بیکار شده‌اند، از جمله راهکارهای کمک به کارگران است.
از سوی دیگر انجمن حمایت از حقوق کودکان در نامه‌ای به وزیر بهداشت با هشدار نسبت به احتمال شیوع گسترده کودکان کار به ویروس کُرونا، پیشنهاداتی برای جداسازی کودکان زباله‌گرد از محیط‌های ناایمن بهداشتی و توجه ویژه به ضعف‌های ایمنی بدن و مشکلات ریوی کودکان ارائه کرده است.
در بخشی از این نامه آمده است: «زندگی در میان زباله‌ها، ایمنی پایین بدن به دلیل تغذیه نامناسب و مشکلات تنفسی و ریوی به دلیل نوع کار، ساعات طولانی کار و تماس مستقیم با زباله‌هایی که این روزها در کنار تمامی آلودگی‌های همیشگی، آلوده به ویروس کرونا نیز هستند و در نهایت حضور بین شهروندان؛ و کودکی در برابر دیدگان ماست که به شدت در معرض آلوده شدن به این ویروس و انتقال آن به شهروندان و دیگر زباله‌گردها است.»
در ادامه این نامه آمده که «از آنجا که این بیماری در افراد دارای مشکلات ریوی اثر کشنده‌تری دارد، توجه جنابعالی را به این امر جلب می‌کنیم که عمده این کودکان به دلیل مجاورت طولانی‌مدت با فضای آلوده مشکلات ریوی و ضعف شدید در سیستم ایمنی بدن دارند. از طرف دیگر، حتی ممکن است پس از مهار بحران، به دلیل عدم‌غربال‌گری و انتقال به مکان مناسب، بهداشتی و ایمن، آسیب‌های بهداشتی جدی را متحمل شوند.»
یکی دیگر از گروه‌های شغلی که فعالان کارگری و مدنی نسبت به ریسک بالای ابتلا به ویروس کُرونا در آنها هشدار داده‌اند رفتگران و پاکبانان شهرداری‌ها هستند. نه تنها ساعات کاری این مشاغل کم نشده بلکه در بسیاری مناطق اقلام پیشگیرانه نیز در اختیار آنها قرار نگرفته است.
زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران درباره اقدامات پیشگیرانه‌ای که برای رفتگران و کارگران شهرداری انجام شده است، با سلب مسئولیت از شورای شهر و شهرداری گفته که شهرداری مسئول این کارگران نیست و آنها در استخدام شرکت‌های پیمانکاری هستند!
زهرا نژاد بهرام گفته است: «شهرداری به صورت مستقیم با رفتگران در ارتباط نیست و این افراد با پیمانکارها سر و کار دارند، اما از همان ابتدا شهرداری وسواس زیادی در این خصوص به خرج داده است. از ملزومات کار پیمانکاران این است که به رفتگران و کارگران شهرداری لباس، دستکش و ماسک مناسب بدهند. در حال حاضر و در مورد ویروس کرونا هم تاکید شهرداری بسیار بیشتر شده است و سفارشات زیادی شده که حتما ضدعفونی‌های لازم در محل اسکان این افراد انجام شود و وسایل یاد شده هم در اختیارشان قرار گیرد.»
