در روزهای گذشته چهار کارگر سیمبان در سه استان بر اثر برقگرفتگی جان خود را از دست داده و یک کارگر دچار آسیبدیدگی شده و به کما رفته است. فعالان کارگری میگویند اجرا نکردن آییننامه «ایمنی کار روی خطوط و تجهیزات برقدار» از سوی پیمانکاران منجر به آسیب و مرگ سیمبانان میشود.
یکی از کارگران سیمبان شاغل در شرکت توزیع برق شهرستان «قائمشهر» (شاهی) در استان مازندران روز یکشنبه ۲۰ تیرماه ۱۴۰۰حین انجام کار در ارتفاع ۱۶ متری تیرک برق دچار حادثه برق گرفتگی شد و به دلیل شدت جراحات وارده جان باخت. نام این کارگر از سوی فعالان کارگری حمد درزی عنوان شده است.
چند روز پیشتر نیز سه کارگر سیمبان در استانهای گیلان و سیستان و بلوچستان بر اثر برق گرفتگی جان خود را از دست دادند. شانزدهم تیرماه سال جاری نیز یک کارگر سیمبان شاغل در «خط گرم» اداره برق شهرستان لاهیجان به نام اسماعیل زارع برای کنترل برق بالای تیرک برق رفته بود که بر اثر برقگرفتگی به شدت به زمین پرت شد و به کما فرو رفت.
پس از جان باختن حمد درزی فعالان کارگری اداره برق مازندران گفتهاند که «متأسفانه آمار تلفات و مصدومیت کارگران سیمبان در حال افزایش است و تقریبا هر هفته یکی از همکارانمان جان خود را به خاطر کمبود امکانات ایمنی و شرایط کارنامناسب از دست میدهد.»
فعالان کارگری معتقدند که هیچکسی در وزارت نیرو به فکر چارهاندیشی برای جلوگیری از این حوادث مرگبار نیست. متأسفانه در خیلی از موارد حتا شرکتهای توزیع برق نیز از دادن آمار فوتیها و دلایل حادثه امتناع کرده و آنها را پنهان میکنند.
فعالان کارگری به خبرگزاری ایلنا گفتهاند که شرایط برای کار سیمبانان ایمن نیست و وسایل و تجهیزات ایمنی خوب و با کیفیت در اختیار آنها قرار نمیگیرد. در بسیاری از موارد این سیمبانان با کمترین حقوق و حتا بدون بیمه مجبور به کار در خطوط گرم برق میشوند. در دنیا سیمبانی یکی از پردرآمدترین مشاغل دنیاست ولی در ایران شغلی است با حداقل امکانات است. سیمبانها مظلومترین کارگرانی هستند که جان خود را برای تامین حداقل معاش خانوادههایشان از دست میدهند.
کارگران سیمبان نیز از جمله قربانیان سیاست خصوصیسازی در ایران به سبک جمهوری اسلامی هستند. بسیاری از کارفرمایان دولتی با استناد به اصل ۴۴ قانون اساسی و با هدف کوچک کردن بدنه دولت، اجرای امور خود را به کارفرمایان تبعی یا همان پیمانکاران واگذار میکنند. پیمانکاران نیز با توجه به تورم، با هدف کاهش هزینه و افزایش درآمد، حقوق کارگران را نادیده میگیرند؛ از جمله اینکه برای رعایت استانداردهای ایمنی در محل کار و خرید تجهیزات ایمنی هزینه نمیکنند!
به استناد ماده ۷ این آییننامه، اگر فردی بخواهد به تجهیزات برقدار نزدیک شود باید مجهز به ابزار مناسب و تجهیزات عایقدار باشد اما کارگران میگویند پیمانکاران این امکانات را برای آنها فراهم نمیکنند.
همچنین به استناد ماده ۶۱ آیین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها، کارفرما موظف است در سال دو دست لباس کار در اختیار کارگر بگذارد، لباس کار باید متناسب با نوع کار تهیه شود تا کارگر بتواند به راحتی وظایف خود را انجام دهد و موجب بروز حادثه نگردد.
همچنین سیمبانان میگویند که جنس لباسهایی که برای آنها تهیه میشود، مرغوب و مناسب کار با برق نیست. در حالی که متن صریح قانون بر تهیه لباس از سوی کارفرما بر کارگران تأکید میکند، سیمبانان ناچار هستند لباس اشتراکی بر تن کنند و بالای دکلها بروند! لباس کار مشترک هم یکی از معایبش این است که عمر مفید لباسها را کاهش میدهد.
علیرضا احمدیپور رفسنجان رئیس هیئت مدیره کانون انجمنهای متخصصان ایمنی و بهداشت استان کرمان میگوید که «موضوع لباس سیمبانان مبحثی تخصصی است؛ کارگرانی که در شرکت توزیع برق کشور به عنوان «سیمبان» اشتغال دارند در دو گروه خطوط «گرم» و «سرد» تقسیم میشوند که هرکدام آییننامههای مختص به خود را دارند. بنابراین افرادی که قرار است در این خطوط فعالیت داشته باشند باید تحت پوشش این دستورالعملها قرار گیرند.»
به گفته این فعال صنفی وسایل حفاظتی و عایقدار برای این گروه شغلی طراحی شده است، دستکشهایی که تا ۲۰ کیلوولت در برابر جریان برق مقاوم هستند و کفشهایی که فاقد پنجه فولادی بوده و از جنس فایبرگلاس ساخته میشوند. لباس کار هم باید عاری از هرگونه فلز باشد تا مانع از انتقال جریان برق شود.
اینهمه در حالیست که کارگران شاغل در شرکتهای پیمانکاری از هیچکدام از این تجهیزات برخوردار نیستند و در نتیجه آمار حوادث در میان سیمبانان افزایش یافته است. در این میان، وزارت نیرو نیز به عنوان کارفرمای شرکتهای پیمانکاری هیچ واکنشی به سهلانگاری پیمانکاران نشان نمیدهد و آنها را مجبور به انجام مسئولیت و وظایف خود نمیکند.