افزایش نرخ‌های تورم و بیکاری در ایران، شاخص فلاکت را در ۲۰ استان به محدوده خطرناک کشانده است. آخرین گزارش مرکز آمار ایران از تورم نشان می‌دهد که نرخ تورم در ۸ استان از مرز ۵۰ درصد هم عبور کرده است.
نرخ تورم در ۸ استان آذربایجان‌شرقی، کرمانشاه، کردستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، خراسان‌شمالی و زنجان از مرز ۵۰ درصد هم عبور کرده است.
این در شرایطی است که ۲ استان قم و تهران نرخ تورم حوالی ۴۱ درصد را در پایان شهریور داشته و پایین‌ترین نرخ تورم سالانه را به‌خود اختصاص داده‌اند.
به این ترتیب شکاف تورم در استان‌ها بین استان قم (کمترین) و استان ایلام (بیشترین) به ۱۱.۸ درصد رسیده است. کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که در صورت ادامه روند صعودی نرخ تورم، دست‌کم نیمی از استان‌های ایران در مهرماه با تورم بالای ۵۰ درصدی مواجه شوند.
از سوی دیگر نرخ بیکاری در ایران تحت تأثیر عواملی چون رکود تورمی شدید، شیوع بیماری کرونا، بحران در تجارت خارجی و عدم جذب سرمایه‌گذاری افزایش یافته است.
آمارهای ارائه شده از سوی نهادهای حکومتی به شیوه‌ای محاسبه می‌شود که با نرخ واقعی بیکاری در سطح جامعه فاصله دارد. با اینهمه آمارهای حکومتی نیز گویای افزایش بیکاری است. بر اساس این آمارها وضعیت بیکاری در تابستان سال جاری نشان می‌دهد دست‌کم دو میلیون و ۴۹۶ هزار و ۸۶ بیکار در کشور بوده‌اند. این تعداد هم ۰.۱ درصد در مقایسه با تابستان پارسال که تعداد بیکاران دو میلیون و ۴۷۷ هزار و ۳۵۰ نفر بود افزایش دارد و نرخ بیکاری از ۹.۵ درصد به ۹.۶ درصد رسیده است.
افزایش همزمان تورم و بیکاری در کشور سبب شده شاخص فلاکت در ۲۰ استان ایران از میانگین کشوری فراتر رفته و به محدوده ریسک برسد. شاخص فلاکت از مجموع نرخ بیکاری و نرخ تورم محاسبه می‌شود. اکنون با در نظر گرفتن آخرین آمارهای تورم و بیکاری در ایران، دست‌کم ۸ استان از نظر شاخص فلاکت در محدوده بالای ۶۰ درصد قرار گرفته‌اند.
بر اساس آخرین برآورد مرکز آمار ایران، نرخ تورم در پایان شهریور به ۴۵.۸ درصد و نرخ بیکاری ۹.۶ درصد رسیده که به این ترتیب شاخص فلاکت در کشور در پایان تابستان امسال به ۵۵.۴ درصد رسیده است.
تنها شاخص فلاکت در ۲ استان سمنان و قم پایین‌تر از ۵۰ درصد قرار دارد و استان‌های تهران، مازندران، قزوین، مرکزی، همدان، البرز، اردبیل، خراسان رضوی و جنوبی به‌ترتیب در پایین جدول شاخص فلاکت و در حوالی رقم ۵۰ درصد قرار دارند.
به باور اقتصاددانان نرخ فزاینده تورم با نرخ بیکاری بالا باعث افزایش هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی برای کشورها می‌شود.
وضعیت ایران در رتبه‌بندی جهانی شاخص فلاکت نیز نشان از شرایط نامطلوب و ناگوار معیشت مردم دارد. ایران از نظر بیشترین شاخص فلاکت در رتبه هشتم دنیا در بین ۱۵۶ کشور و پس از ونزوئلا، لبنان، زیمبابوه، سودان، سوریه، آرژانتین و ترکیه قرار دارد. علت افزایش شاخص فلاکت در ترکیه افزایش ناگهانی نرخ تورم در این کشور بوده اما دیگر کشورهایی که بالاتر از ایران قرار دارند، مانند ایران در شرایط بسیار نامطلوب اقتصادی قرار دارند.
شاخص فلاکت ایران در پایان سال ۹۸ به ۴۵.۴ درصد رسید و در پایان سال گذشته هم با ثبت رکورد ۴۶.۱ درصدی بالاترین حد نصاب را در دهه ۹۰ به‌دست آمد. حالا هم در پایان نیمه نخست سال ۱۴۰۰ آمارها نشان می‌دهد شاخص فلاکت با ۹.۳ درصد رشد، نسبت به اول امسال، از مرز ۵۵ درصد فراتر رفته و به بالاترین رکورد در پس از انقلاب رسیده است.
دلیل اصلی افزایش رتبه ایران در شاخص فلاکت جهانی، نرخ تورم بالاست و به تازگی سیدابراهیم رئیسی «قاضی مرگ» به بانک مرکزی دستور داده تا سیاست‌های پولی برای مهار تورم به کار بگیرد و جلوی رشد سطح عمومی قیمت‌ها را بگیرد. کسری بودجه شدید دولت و ناتراز بودن بانک‌ها دو عامل اصلی بالا رفتن نرخ تورم است که اثر آن در ترازنامه بانک مرکزی دیده می‌شود.
شاخص فلاکت یکی از معیارهای سنجش کارایی سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها در مقابله با تورم و فقر و شکاف طبقاتی است.
استیو هانکه استاد اقتصاد دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا خردادماه امسال گفته بود که تورم بالا اصلی‌ترین دلیل بالا بودن شاخص فلاکت اقتصادی در ایران و کاهش ارزش ریال، مهم‌ترین عامل بالا بودن تورم است.
به گفته این اقتصاددان و تحلیلگر اقتصادی، در شرایطی که تأثیر سایر متغیرها را ثابت بدانیم، میزان رضایت مردم یک کشور از وضعیت اقتصادی زمانی به اوج می‌رسد که شاهد رشد اقتصادی قوی، نرخ بیکاری و تورم پایین و نرخ بهره کم باشیم.
استیو هانکه در رابطه با رتبه ایران در شاخص فلاکت طبق شاخص تعدیل یافته فلاکت گفته بود که «در بین ۱۵۶ کشور رتبه‌بندی شده، ایران در رده هشتم قرار می‌گیرد. بالاترین میزان فلاکت اقتصادی هم مربوط به کشورهای ونزوئلا، لبنان، زیمبابوه، سودان، سوریه، آرژانتین و ترکیه است.»
