یکی از اعضای شورای ملی زعفران نسبت به کاهش بیشتر تولید و صادرات زعفران در سال جدید هشدار داده است.
علی حسینی عضو شورای ملی زعفران با اشاره به آمار گمرک گفته که میزان صادرات در دی ۶۳ درصد و در بهمن ۵۰ درصد کاهش داشته است. به گفته این فعال صنفی حدود ۸۰ درصد از زعفران تولید شده صادر و ۲۰ درصد آن در داخل مصرف میشود از اینرو این کالای صادراتی نیازمند تدوین چشمانداز صادراتی شفاف و واقعی است تا بتوانیم ارزش واقعی این محصول را در بازارهای جهانی دریافت کنیم.
علی حسینی دولت را عامل تضعیف موقعیت جهانی زعفران ایران ارزیابی کرده و گفته که «صادرکنندگان در شرایط تحریم با پذیرش خطرات و ریسک بسیار اقدام به صادرات میکند و از سوی دیگر برای دریافت ارز حاصل از صادرات با چالشهای جدی مواجه هستند. دولت به این موضوع و مشکلات پیشروی صادرکنندگان واقف است اما عزم جدی برای رفع این موانع وجود ندارد چراکه در تصمیمات کلان فعالان این حوزه دخالت داده نمیشوند و به نقطه نظرات آنها توجه نمیشود.»
عضو شورای ملی زعفران از کاهش ۷۰ درصد تولید زعفران به دلیل خشکسالی سال ۹۹ و ۱۴۰۰ خبر داده و افزوده که من فکر میکنم میزان تولید در سال آینده چندان قابل توجه نباشد و همچنان با تولید ایدهآل فاصله داشته باشیم.
او تأکید کرده که آمار گمرک حاکی از این مهم است که میزان صادرات در دی ۶۳ درصد و در بهمن ۵۰ درصد کاهش داشت این مسئله نشاندهنده این مهم است که ما بخشی از بازارهای صادراتی خود را از دست دادیم.
همانطور که این عضو شورای ملی زعفران اشاره کرده، ایران که با اختلاف زیادی در صدر جدول کشورهای تولیدکننده و صادرکننده زعفران قرار داشت در سالهای گذشته جایگاه خود را از دست داده و کشورهایی مانند افغانستان و چین و اسپانیا بازار صادرات زعفران را در دست دارند.
این در حالیست که همچنان پیاز زعفران ایرانی مرغوبترین محصول را میدهد و همین موضوع سبب شده که طی سالهای گذشته قاچاق و صادرات پیاز زعفران جای صادرات زعفران را بگیرد. بخش زیادی از پیاز زعفران ایرانی به افغانستان و چین ارسال میشود.
همچنین گزارشها نشان میدهد زعفران تولید شده در ایران به قیمت بسیار اندک از کشاورزان خریداری و پس از ارسال به کشورهایی چون امارات و اسپانیا با برندهایی به نام این کشورها و با قیمت بالا وارد بازار جهانی میشود.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی گمرک ایران در سال ۱۳۹۹، ۴۲۴ هزار و ۴۲۹ کیلوگرم زعفران به ارزش ۱۹۰ میلیون و ۱۲۸ هزار و ۵۵۹ دلار و ۵۵۰ کیلوگرم پودر زعفران به ارزش ۶۷۴ هزار و ۹۶۵ دلار از ایران به دیگر کشورها صادر شده بود. به گفته کارشناسان هر محصولی که ۲۵ درصد آن در یک کشور تولید شود باید قیمت و منافع آن محصول در دنیا متعلق به همان کشور باشد اما زعفران نتوانسته چنین جایگاهی را حفظ کند.
دلایل متعددی برای ناکامی ایران در بازار جهانی زعفران وجود دارد که مهمترین آنها عدم توجه حرفهای به صادرات، بهرهوری پایین تولید، قوانین دست و پا گیر، ضعف سیستم بانکی، دلالی و واسطهگری بیقاعده، تحریمها، ضعف بستهبندی، نبود بازارسازی مناسب در کشورهای هدف صارداتی و نبود صنایع فرآوری و حمل و نقل مناسب است.
اقدامات ناکارآمد و بیتوجهی مقامات جمهوری اسلامی به جایگاه ایران در بازار جهانی زعفران در حالیست که این گیاه، به عنوان محصولی کم آببر میتواند در تغییر الگوی کشت برای تطابق با تغییر اقلیم و خشکسالی برای کشور ما مورد توجه قرار گیرد.
کارشناسان معتقدند زعفران به دلیل ویژگیهای خاص برای سازگاری با خشکی و کم آبی میتواند از بحران آبی حاصل از کشت محصولات پر آب در مناطقی مانند اطراف دریاچه اورمیه یا زایندهرود بکاهد.
همچنین یکی از مواردی که از سوی فعالان کاشت و صادرات زعفران برای بهبود جایگاه ایران در بازار جهانی مطرح میشود، رعایت استانداردهای کمی و کیفی در تولید این محصول است. آنها معتقدند برداشت سنتی زعفران موجب شده است تا حد زیادی کیفیت محصول از دست برود و لازم است روشهای کاشت و برداشت مدرن و استفاده از ماشینآلات و تجهیزات مناسب جایگزین روش های سنتی شود.
حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی آبان امسال در گفتگو با خبرگزاری ایسنا گفته بود که ارگانیک نبودن بخشی از محصول زعفران تولیدشده در ایران سبب برگشت خوردن محصول صادراتی میشود.
حسین زینلی توضیح داده بود که «برای تولید محصول ارگانیک نیاز به سرمایهگذاری و هزینهکرد است که انجام این هزینه از توان بسیاری از کشاورزان خارج است. در نتیجه باید دولت حمایتهای لازم را در این خصوص داشته باشد تا کشاورز بعد از اینکه محصول ارگانیک به بار نشست و آن را با قیمت بالاتر فروخت، خود به سوی تولید محصول ارگانیک پیش رود اما اگر در گام نخست حمایتهای لازم از آنها صورت نگیرد تمایل چندانی برای انجام این کار نخواهد داشت.»
او افزوده بود که «بسیاری از کشورها تمایل دارند تا زعفران ایران را به صورت فله خریداری کنند تا بعدا آن را بستهبندی کرده و با برند خود به فروش برسانند. در حقیقت سالهای سال این کشورها بر روی برندسازی کار کردهاند و ما از این امر غافل بودهایم.»
از سوی دیگر قیمت کمی که این محصول از کشاورزان خریداری میشود سبب شده بسیاری از آنها فروش پیاز زعفران را به صرفهتر ارزیابی کرده و این موضوع چرخه قاچاق پیاز زعفران ایرانی به دیگر کشورها را سرعت بخشیده است.
