با وجود اعلام رسمی معامله ۶ میلیارد دلاری میان جمهوری اسلامی و دولت جو بایدن در ازای آزاد کردن پنج گروگان ایرانی- آمریکایی نقاط مبهم و تناقض‌گویی در این قضیه بسیار است.
مقامات رسمی جمهوری اسلامی صرفاً روی آزاد شدن بخشی از پول‌های بلوکه شده به عنوان «یک دستاورد سیاسی» مانور می‌دهند و مقامات آمریکایی به بهانه وضعیت ناپایدار گروگان‌ها از ارائه جزئیات طفره می‌روند.
محمد مرندی مشاور تیم مذاکره کننده اتمی جمهوری اسلامی ادعا کرده «ایران به تمام دارایی‌های آزادشده دسترسی کامل و مستقیم دارد» و آنها که ادعای دیگری را مطرح میکنند «افراد ناخرسند و عصبانی» هستند. وی گفته پای هیچ شرکت قطری در این میان دخیل نیست.
قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه اما می‌گوید این پول فقط در مواردی که ایران تحریم نیست قابل استفاده است و جمهوری اسلامی برای هرگونه خرید باید از وزارت خارجه آمریکا مجوز داشته باشد.
در مورد معامله ۶ میلیارد دلاری دولت بایدن و جمهوری اسلامی، جان فاینر معاون مشاور امنیت ملّی آمریکا ۱۱ اوت (۲۰ امرداد) در مصاحبه با «رادیو ملی آمریکا» (NPR) با تأیید انتقال ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی به یک حساب بانکی در قطر تأکید کرد که این پول فقط برای خرید مواد غذایی، دارو و تهیه‌ی کالاهایی که تحت تحریم‌های ایالات متحده نیستند، در دسترس خواهد بود.
وی در مورد نظارت بر نحوه خرج شدن این پول توضیح داد «مطمئن باشیم وزارت خزانه‌داری آمریکا بر کل پول در این حساب نظارت دارد و ما قادر خواهیم بود به هر تراکنشی که برای آن استفاده می‌شود نظارت کنیم تا مطمئن شویم که آنها کار را درست انجام داده و برای اهداف مورد نظر استفاده کرده‌اند.»
منتقدان می‌گویند معامله با جمهوری اسلامی انگیزه حکومت برای گروگانگیری را بیشتر می‌کند. جان فاینر در این ارتباط گفت: «خیلی واضح بگویم که ایالات متحده بطور فعال و قاطعانه آمریکایی‌ها را از سفر به کشورهایی مانند ایران منصرف کرده است؛ جایی که ما نگرانی‌های واقعی در این مورد داریم که آمریکایی‌ها ممکن است در معرض بازداشت‌های خودسرانه، زندانی و یا ربوده شدن قرار بگیرند.»
این مقام آمریکایی تأیید کرد که در این مورد انتقادات زیاد است و قبول داریم رفتار جمهوری اسلامی با گروگانگیری «وحشیانه» است اما گفت: «پرزیدنت بایدن این اقدام را به سود منافع ملی و به سود این دولت می‌داند، و نه فقط به نفع افراد و خانواده‌های زندانیان.»
معاون مشاور امنیت ملّی آمریکا پاسخ دقیقی به این پرسش که گام بعدی پس از آزادی این زندانیان از اوین به حصر خانگی چه خواهد بود نداد.
معامله زندانی با پول «غیرعادی» است
یوسف مولایی حقوقدان در تهران در یادداشتی با عنوان «دو روی سکه آزادسازی زندانیان» که شنبه ۲۱ امرداد در روزنامه «اعتماد» منتشر شد می‌نویسد «افکار عمومی ایرانیان به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش هستند که این تصمیم چه معنا و مفهومی دارد و آیا گرهی از هزارتوی مشکلات ایران باز می‌کند یا نه؟»
وی معامله جهت تبادل زندانیان در ازای پول را امری «غیرعادی» و در روابط بین‌الملل «نامتعارف» خواند و با زیر سئوال بردن «اصل زندانی شدن این افراد» می‌گوید: «هرچند ۶ میلیارد دلار پول آزاد می‌شود» اما «هنوز درباره مکانیسم این آزادسازی‌ها اطلاع‌رسانی دقیقی صورت نگرفته است.» مولایی ادعای حکومت در مورد دلیل انسانی و حقوق بشری آزادی این افراد را نیز زیر سؤال برده است.
۱/۲
لابیگران رژیم برای پیشبرد مماشات با رژیم سرکوبگر ایران، از پوشش «حمایت از خواست مردم» و همچنین «دفاع از حقوق بشر» استفاده میکنند تا راه معامله غرب بویژه آمریکا با حکومتی که مردم ایران آنرا «بچه‌کش» مینامند و خواهان سرنگونی آن هستند، همچنان باز بماند. https://t.co/0MfnchzsM8 pic.twitter.com/tBaq7yWdST— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) February 3, 2023
یک میلیارد دلار آب رفت!
جلال ساداتیان سفیر سابق جمهوری اسلامی در لندن طی یادداشتی در روزنامه «آرمان ملّی» به چند تناقض اساسی اشاره کرده است. از جمله اینکه پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی ۷ میلیارد دلار بود و در همین ارتباط گفته است معلوم نیست چه شد که صحبت از ۶ میلیارد دلار می‌شود.
وی همچنین گفته ابتدا جمهوری اسلامی ایران معتقد به آزاد کردن ۲ زندانی بود و «برای اینکه گره بیشتر نشود رفته رفته ۵ زندانی شد و کسی نیامد روشن کند که موضوع چیست.»
ساداتیان گفته برای این معامله «متاسفانه زمان زیادی از دست رفت در حالی که اگر واقعاً اجازه داده بودند که در زمان ظریف و عراقچی توافق عملیاتی می‌شد همان موقع نیز این هفت میلیارد بدون هیچ قید و شرطی به دست ایران می‌رسید و آن زندانی‌ها نیز آزاد شده بودند و منافع این ۷ میلیارد نیز در این ۲ سال و اندی نصیب ایران می‌شد.»
دنیای آزاد با حکومت توتالیتر شوروی و نظام فاشیستی هیتلر و آپارتاید افریقای جنوبی مبارزه کرد. حالا اما با حکومتی در ایران که هم توتالیتر هم فاشیست و هم آپارتاید است، وارد معامله می‌شوند. مردم #ایران فراموش نمی‌کنند.
گفتگویم با @AhmadRafat از @KayhanLondon https://t.co/1iyr3nf2wG pic.twitter.com/rY8CV5C2Zl
— Reza Pahlavi (@PahlaviReza) February 23, 2018
روزنامه دولتی «ایران» با تمجید از عملکرد دولت برای این معامله ادعا کرده است که با این اقدام «قدرت بازارسازی بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز افزایش خواهد یافت» و اصلاح‌طلبان از «دیپلماسی نتیجه‌گرای دولت سیزدهم» ناراحت هستند.
روزنامه «وطن امروز» که در زمان دولت روحانی به شدت با معامله‌های مشابه بین تهران و واشنگتن مخالف بود با چرخش اساسی در مواضع خود می‌نویسد «فرآیند آزادسازی منابع ارزی ایران در کره‌جنوبی در ازای آزادی ۵ زندانی آمریکایی بدون دادن امتیاز هسته‌ای آغاز شده است.»
در این گزارش آمده «دولت آمریکا از ابتدای استقرار بایدن و همکارانش در کاخ سفید پیشنهاد آزادسازی دارایی‌های بلوکه ایران را فقط در ازای توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد به بالای اورانیوم مطرح می‌کرد. حالا اما ایران مشغول غنی‌سازی ۶۰ درصد است و آمریکایی‌ها در نهایت مجبور شدند تن به آزادی منابع مالی ایران در عوض آزادی جاسوسان خود در تهران بدهند.»
یک «معامله پنهان» دیگر میان رژیم ایران و آمریکا؛ بیش از شش میلیارد دلار پول کجا خرج می‌شود؟!
هنوز ابعاد و جزئیات معامله پنهان میان جمهوری اسلامی و دولت بایدن مشخص نیست اما برخی منابع گفته‌اند تهران پذیرفته غنی‌سازی اورانیوم را که تا ۶۰ درصد افزایش یافته بود کاهش دهد.
بسیاری از تحلیلگران و ناظران با انتقاد از دولت بایدن برای معامله با جمهوری اسلامی عنوان میکنند دموکرات‌ها ضمن مماشات با رژیم ایران برخلاف ادعاهایی که دارند به نادیده گرفتن حقوق بشر عادت داشته و اعتراضات مردم ایران علیه حکومت را نادیده گرفته‌اند.
