فرزاد یوشانلو – اهمیت مرور بازی‌های آسیایی تهران نه فقط به لحاظ اینکه بزرگترین رخداد ورزشی تاریخ ایران به شمار می‌آید و ورزشکاران ایرانی توانسته بودند با کسب ۳۶ مدال طلا، ۲۸ نقره و ۱۷ برنز پایین‌تر از ژاپن و بالاتر از چین رتبه دوم این بازی‌ها را به خود اختصاص بدهند، بلکه اگر اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورهای آسیایی را در دهه هفتاد میلادی و حتا همزمان با برگزاری این بازی‌ها مورد توجه قرار بدهیم، در می‌یابیم که رشد اقتصادی و ثبات امنیت در ایران تا چه حد توانسته بود ضامن صلح و دوستی ملت‌ها باشد.
یکم تا شانزدهم سپتامبر ۱۹۷۴، نخستین میزبانی بازی‌های آسیایی خاورمیانه در تهران به ثبت رسید و اسراییل که سه سالی از پیروزیش در جنگ شش روزه اعراب می‌گذشت آخرین حضور را در المپیک آسیایی داشت. با وجود اینکه عربستان سعودی و فلسطین به علت حضور اسراییل از شرکت در این بازی‌ها امتناع کرده بودند اما بازتاب استقبال صدهزار نفری زنان و مردان برای تماشای فینال دو تیم ملی فوتبال ایران و اسراییل در استادیوم آریامهر به حدی تاثیر گذار شد که اخبار مرتبط با تحریم سعودی‌ها به حاشیه رانده شد. در شرق آسیا، جز ژاپن، بسیاری از کشورها در شرایط خاص اجتماعی، سیاسی و در نتیجه اقتصادی بسر می‌بردند. نیروهای نظامی ایالات متحده یکسالی می‌شد که از ویتنام خارج شده بودند و کشورهای شیخ‌نشین حاشیه خلیج فارس در آستانه تکوین قرار داشتند. اثرات جنگ دو کره هنوز ملموس بود و چین کمونیست همچنان در شرایط انقلابی بسر می‌برد. با این حال رییس جمهور وقت اسرائیل افرائیم کاتزیر، پادشاه تایلند بومیپول آدولیاده و رییس جمهور کره جنوبی پارک چونگ هی از جمله دعوت شدگان حاضر در این بازی‌ها بودند که در آن حضور یافتند.
در این دوره از بازی‌ها ۳۰۱۰ ورزشکار از ۲۵ کشور آسیایی شرکت داشتند. دو کشور مغولستان و کره شمالی برای نخستین بار بود که در بازی‌های آسیایی شرکت می‌کردند. در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۰ بانکوک ۲۴۰۰ ورزشکار، ۱۹۶۶ بانکوک ۱۹۴۵ ورزشکار، ۱۹۶۲ جاکارتا ۱۹۶۰ ورزشکار و در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ که در توکیو برگزار شد ۱۸۲۰ ورزشکار از شانزده کشور حضور داشتند.
علاوه بر شانزده رشته ورزشی معمول، سه رشته شمشیربازی، ژیمناستیک و بسکتبال زنان نیز توانسته بودند به بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران راه پیدا کنند. گفته می‌شود غلامرضا پهلوی رییس وقت کمیته ملی المپیک ایران و امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت دولت شاهنشاهی که مدیریت کمیته اجرایی این بازی‌ها را نیز بر عهده گرفته بود، نقش بسزایی در پذیرش ورزش بسکتبال زنان در بازی‌های آسیایی ایفا کردند.
در افتتاحیه این بازی‌ها فضای استادیوم آریامهر با رها شدن پنج هزار کبوتر سفید به نشانه صلح و صدها بادکنک رنگی به نشانه شادی و سرور جلوه‌ای خاص گرفته بود. علی باغبان‌باشی دونده سرشناس ماراتن ایران مشعل زیبای بازی‌ها را روشن کرد و سرود زیبای این بازی‌ها که شاهکاری بود از حشمت سنجری، حاضران در ورزشگاه را به وجد آورد.
بازی‌های آسیایی تهران تبلوری بود از روزهای طلایی ایران که از آن پس تا کنون دیگر تکرار نشد.
