رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به نقش ۷۰ درصدی پارس جنوبی به تأمین نیاز داخلی گاز کشور، گفته در صورت عدم سرمایه‌گذاری سال آینده فازهای پارس جنوبی یکی پس از دیگری از دست می‌رود و تأمین گاز با اختلال جدی روبرو خواهد شد.
هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران در گفتگو با وبسایت «انتخاب» گفته بخش اعظمی از چاه‌های ما در پارس جنوبی که تأمین‌کننده ۷۰ درصد گاز کشور است، در نیمه‌ی دوم عمرشان قرار دارند. اگر سرمایه‌گذاری لازم در آنجا صورت نگیرد سالانه ۱۰ درصد از تولید گاز را از دست می‌دهیم.
او تأکید کرده که اگر سرمایه‌گذاری به اندازه کافی صورت نگیرد، از ۱۴۰۴ هر سال یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم. در نتیجه پارس جنوبی نیز در خطر جدی قرار دارد. پس از آن باید دست به دعا برداریم. من بیش از آنکه نگران بخش خانگی باشیم، نگران نیروگاه‌ها و صنایع هستم که عواقب بسیاری جدی در اقتصاد دارد. هر روز کار سخت‌تر می‌شود.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به آمارهای ناترازی گاز گفته که «شرکت گاز اعلام کرد که ناترازی امسال ۲۸ درصد نسبت به سال قبل بیشتر خواهد بود. این آمار اصلا تعجب آور نیست، چون کاملا انتظار داشتیم و سال بعد هم بدتر خواهد شد.»
او درباره وضعیت پیش‌روی گاز کشور در صورت تداوم روند کنونی گفته که «ما با رشد تقاضا با شیب زیاد و افت تولید مواجهیم. ما در بهترین حالت می‌توانیم تولید را ثابت نگه داریم. به علت عدم سرمایه‌گذاری در تولید، نمی‌توانیم تولید را در همین سطح هم به مرور نگه داریم. روزانه ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید گاز کشور است و به نظر می‌رسد در صورت سردی هوا مصرف گاز خانگی ۷۰ درصد تولید را در دست بگیرد. اولویت اول گاز مصرف خانگی است و به بخش صنعت و نیروگاه‌ها گاز نمی‌رسد.»
هاشم اورعی در ادامه درباره نتیجه‌ی ناترازی گفته که «وقتی ما به نیروگاه گاز نمی‌دهیم، ناچار به مصرف مازوت می‌شوند و نتیجه آلودگی هوا می‌شود. بخش صنعت هم وقتی گاز نداشته باشد یعنی تاثیر منفی بر اقتصاد ملی و تولید ناخالص داخلی؛ لذا وقتی گاز کم می‌آوریم قطعی گاز را به بخش مولد اقتصاد منتقل می‌کنیم که ایرادی بزرگ است. ناترازی ایران فزاینده است و صرفا مسئله امسال هم نیست. پیش بینی و انتظار این است که هر سال نسبت به سال قبل ناترازی بیشتری در بخش گاز داشته باشیم.»
این کارشناس انرژی معتقد است مشکل فقط سرمایه‌گذاری نیست بلکه فناوری هم نیاز است و تا زمانی که دولت به چین و روسیه دلخوش است چشم‌انداز مثبتی وجود ندارد: «مشکل ما برای افزایش تولید فقط سرمایه نیست، بلکه فناوری نیز مهم است. با توجه به شرایط کشور در صحنه‌ی بین المللی هیچکدام از این دو را نمی‌توانیم تامین کنیم. دولت می‌گوید ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم، اما ۳ میلیارد سرمایه‌گذاری شده است. وقتی کشور در این وضعیت قرار گرفته و دل اش را به روسیه و چین خوش کرده است، ما نه توان تامین سرمایه و نه توان فنی خواهیم داشت.»
رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران همچنین گفته که مشکل ناترازی در تولید گاز یک‌شبه درست نشده و در نتیجه به سرعت هم حل نمی‌شود. او به شیوه قیمتگذاری دستوری دولت و همچنین دلالی دولت در انرژی اشاره کرده و گفته «در بخش قیمت گذاری زمانیکه گاز خانگی را تقریبا مجانی به مردم می‌دهیم، کسی رعایت مصرف نمی‌کند. ما گاز را به لحاظ سیاست قیمت گذاری بی ارزش کردیم، در نتیجه بهینه سازی بی معنی می‌شود. اول باید قیمت‌ها منطقی شود که بهینه سازی معنی پیدا کند. مجموعه گازی کشور تماما دولتی است و دولت باید پای خود را از دلالی انرژی کنار بکشد. دولت باید فقط نقش نظارتی داشته باشد. تا زمانیکه این اتفاق نیوفتد چیزی جز بدتر شدن شرایط نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم.»
ابراهیم نجفی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز آبان امسال از نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۵ میلیارد دلاری در حوزه گاز خبر داده و گفته بود در لایحه برنامه هفتم توسعه، دولت هیچ توجهی به موضوع ناترازی گاز نکرده است.
ابراهیم نجفی گفته بود که در برنامه هفتمی که دولت داده یکی از ایراداتی که وجود دارد این است که به ناترازی انرژی هیچ توجهی نشده است. در حوزه نفت بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار نیاز به سرمایه‌گذاری داریم در حوزه گاز به حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم.
او تأکید کرده که هر چند بخشی از پالایشگاه‌ها وارد مدار شده و فعال هستند اما در عمل نتوانستند ناترازی انرژی کشور را جبران کنند. این نماینده مجلس تأکید کرده بود که «در این حوزه بهره برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به فاصله دو سال توسط دولت و وزارت نفت اقدامی ابتکاری و خاص بوده است به این دلیل که ۲۰ سال طول کشید که خارجی‌ها به وعده و قول خود برای بهره برداری از این فاز عمل کنند ولی باز هم عملیاتی نشد.»
این عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با تأکید به نیازمندی بخش انرژی به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی گفته بود که «تمام کشورهای دیگر در حال استخراج و بهره برداری از میادین مشترک گازی خود هستند البته برای این استخراج نیازمند کمک و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی هستیم زیرا دولت توان تأمین منابع لازم را ندارد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز خردادماه امسال در گزارشی با عنوان «مسائل راهبردی بخش انرژی در سند هفتم توسعه-ذخیره‌سازی گاز»، با اشاره به بی‌توجهی به توسعه پایدار و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت نوشته بود که با تداوم این روند در سال ۱۴۲۰ میزان کل عرضه گاز طبیعی به ۸۹۸/۷ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی افزوده بود که در همین مدت میزان مصرف همه بخش‌ها برابر با ۱۴۱۰/۸ میلیون مترمکعب خواهد بود. این گزارش اعلام کرده بود که در این سال ناترازی ۵۱۲ میلیون مترمکعبی در روز به وجود می‌آید به عبارتی میزان مصرف از تولید به شدت فاصله می‌گیرد.
هشدار جدیدی درباره ناترازی گاز کشور؛ ۵۵۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در سال ۱۴۱۰
عرفان افاضلی دبیر کل فدراسیون صنعت نفت آذرماه امسال گفته بود که ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
او با اشاره به آمارهای سال ۲۰۲۱ میلادی گفته رقم تولید گاز طبیعی در کشور ۲۷ میلیارد مترمکعب بوده که ۶/۴ درصد تولید کل گاز طبیعی در جهان است، در همین سال رقم مصرف گاز ۲۴۱ میلیارد مترمکعب بوده یعنی ما به لحاظ تولید سومین کشور بعد از روسیه و آمریکا و به لحاظ مصرف در مقام چهارم جهان هستیم.
عرفان افاضلی یکی از دلایل افزایش رقم ناترازی گاز در کشور را «عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برای تولید گاز طبیعی خصوصا از مخزن پارس‌جنوبی» عنوان کرده و تأکید نموده است در حالی که مقامات دولتی می‌گویند باید تولید افزایش پیدا کند اما «برنامه‌هایی که برای بهره‌برداری از پارس‌جنوبی پیش‌بینی شده بود به صورت کامل و صد درصدی تحقق نیافته است.»
اتاق بازرگانی تهران هم در آذرماه امسال در گزارشی اعلام کرد که کسری گاز ایران در سال ۱۴۰۴ روزانه به ۲/۱۵ میلیون مترمکعب خواهد رسید. به همین ترتیب، میزان ناترازی گاز برای سال ۱۴۲۰ حدود ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز تخمین زده شده است.
در این گزارش که با عنوان «بررسی چالش‌ها و مسائل ناترازی گاز» منتشر شد با تأکید بر اینکه «گاز یک کالای امنیتی، اقتصادی، رفاهی و اجتماعی است که کاهش و نوسانات آن به ویژه در ۶ ماهه دوم سال بحران‌های امنیتی- انتظامی به همراه خواهد داشت» نسبت به تداوم ناترازی گاز در کشور هشدار داده است.
این گزارش افزوده که «عدم تأمین به‌‌موقع گاز صنایع، اثرات مستقیمی بر شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله کاهش صادرات و رشد اقتصادی از محل کاهش تولید بخش صنعت، کاهش درآمدهای ارزی و به‌تبع آن کاهش درآمدهای دولت و تشدید کسری بودجه به همراه خواهد داشت توقف صادرات گاز و عدم ایفای تعهدات صادراتی و به دنبال آن ایجاد مسائل در روابط بین‌الملل به ویژه با همسایگان و کاهش قدرت دیپلماتیک از مشکلات ایجاد شده در فضای بین‌الملل خواهد بود.»
حسین حسین‌زاده رئیس کمیته نفت و انرژی مجلس شورای اسلامی اوایل آبان‌ماه در یک برنامه تلویزیونی از کمبود ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور در زمستان امسال خبر داد و این شرایط را «بحران انرژی» دانست و تنها راه حل آن را «خواباندن صنعت» ارزیابی کرد.
حسین حسین‌زاده با ارائه آمار و ارقام مصرف گاز، با فرض تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز، امکان تأمین انرژی برای مصارف خانگی، پتروشیمی، فولاد و سیمان را ناممکن توصیف کرده بود.
در سالهای اخیر همواره ناترازی گاز در فصل‌های سرد سال نمایان شده است. امسال نیز در سیستان و بلوچستان نیز مدت‌هاست کمبود گاز مایع وجود دارد و سوخت‌رسانی با کپسول با کُندی و تأخیر در جریان است. بسیاری از صنایع کشور از ماه‌ها پیش با جیره‌بندی سهمیه گاز روبرو هستند و مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها به دلیل کمبود گاز آلودگی شدید هوای شهرهای صنعتی را در پی داشته است.
