گزارش تکاندهنده‌ای از وضعیت بازار پوشاک نشان می‌دهد ۹۹ درصد از پوشاک خارجی موجود در بازار ایران به صورت قاچاق وارد می‌شود و برخی سلبریتی‌ها از طریق تبلیغ پوشاک قاچاق خارجی این بازار را جذاب کرده و در حال وارد کردن ضربه نهایی به صنعت تولید پوشاک داخلی هستند.
روزنامه «فرهیختگان» در شماره امروز چهارشنبه ۱۳ دی ۱۴۰۲ با اشاره به گردش ۱۲۵ هزار میلیارد تومانی بازار پوشاک در ایران نوشته که ۹۹ درصد از پوشاک خارجی موجود در بازار ایران به صورت قاچاق وارد می‌شود.
در این گزارش آمده که بخش قابل توجهی از این گردش مالی عاید پوشاک قاچاق و حتی پوشاک دسته دو و تاناکورا می شود. به عبارتی هر چند به نظر می‌رسد در کشورمان صنعت تولید کفش از عواید گردش مالی بازار خودش عواید بیشتری دریافت کرده، اما کارشناسان و فعالان صنعت پوشاک می‌گوید ۹۹ درصد از پوشاک خارجی که در بازار بوده، به صورت قاچاق وارد می‌شود و ادامه این روند می‌تواند چراغ صنعت پوشاک را خاموش نه، اما نیم‌سوز کند؛ اتفاقی که در آینده می‌تواند صنعت پوشاک تولید داخل را از پای درآورد. فعالان این صنعت می‌گویند حتی برخی سلبریتی‌ها از طریق تبلیغ پوشاک قاچاق خارجی این بازار را جذاب کرده و در حال وارد کردن ضربه نهایی به این صنعت هستند.
این گزارش با اشاره به آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، خانوارهای ایرانی در سال ۱۴۰۱ رقمی معادل ۱۲۵ هزار میلیارد تومان برای تهیه پوشاک و کفش هزینه کرده‌اند. بر این اساس ایرانی‌ها در مناطق روستایی حدود ۶ درصد و در شهرها حدود ۴ درصد از هزینه‌های سبد خانوار را صرف پوشاک و کفش می‌کنند.
مجید افتخاری عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران گفته که صنعت پوشاک ایران در شرایط بدی قرار دارد. تا چند ماه آینده اگر اقدامی برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی صورت نگیرد، این صنعت به کما خواهد رفت.
این فعال صنفی صنعت پوشاک با بیان اینکه ایران به «مستعمره تولیدکنندگان ترکیه و بنگلادش و چین تبدیل شده» گفته مناطق مختلف کشور تقسیم‌بندی شده و در حال ورود گسترده پوشاک قاچاق و بدون برنامه به سمت بازار داخل هستند. وقتی کشور به منبع مصرف کالای بی‌کیفیت، استوک و دست دوم چین، اروپا و بنگلادش تبدیل شده، تولید مفهومی پیدا نمی‌کند. قیمت کالا در ایران به یک‌دهم قیمت کالا در کشور مبدا می‌رسد و در کشور مقصد هیچ توجیه و نظارتی ندارد. عزمی برای مبارزه با قاچاق کالا وجود ندارد.
او از نبود آمار دقیق درباره وضعیت تولید داخلی خبر داده و گفته مقامات دولت یک روز گفته می‌گویند حجم بازار ۹ میلیارد دلار است، روز بعد گفته می‌شود حجم بازار ۱۰ میلیارد دلار است. از سوی دیگر نیز یک روز گفته می‌شود حجم تولید داخل ۵ میلیارد دلار است و روز بعد می‌گویند حجم بازار ۸ میلیارد دلار است.
مجید افتخاری همچنین گفته «صنعت پوشاک ایران روزهای سختی را می‌گذارند. دلیل آن این است که عرضه بخش قابل توجهی از بازار پوشاک در دست قاچاقچیان است. زمانی با قاچاق رقابت می‌کردیم اما اکنون با دوگانگی و ابهام مصرف‌کننده مواجه هستیم. مصرف‌کننده وقتی وارد فروشگاه می‌شود، تفاوت قیمت میان کالای تولید داخل و کالای قاچاق او را شوکه می‌کند. دلیل این تفاوت قیمت، عدم نظارت بر واردات و قاچاق پوشاک است.»
او می‌گویند حتی اشتغال بازار پوشاک نیز به سمت کالاهای قاچاق کشیده شده بطوریکه «کالای قاچاق یا تاناکورا توسط بلاگرها به‌راحتی در فضای مجازی در اشکال مختلف بدون نظارت تبلیغ می‌شود. هیچ کس نظارتی بر این تبلیغات ندارد. مارک‌های معروف پوشاک را با قیمت‌های بسیار پایین در بازار می‌توان یافت.»
مجید افتخاری در ادامه افزوده که «این کالاها اغلب از کشورهایی مانند بنگلادش وارد می‌شوند و در شرایط بهداشتی نامناسب نگهداری می‌شوند. مصرف‌کننده برای ارزانی ناچار به خرید این کالاها می‌شود اما ممکن است دچار مشکلات بهداشتی شود. کالاهای استوکی که از کشورهای مختلف وارد می‌شوند، اغلب مصرف‌شده و دارای مشکلات بهداشتی هستند. این کالاها در گونی‌ها و انبارها با حداقل امکانات و شرایط بهداشتی نگهداری می‌شوند.»
به گفته مجید افتخاری «اغلب این محصولات در اتحادیه اروپا به دلیل عدم استاندارد، دستور خروج از اتحادیه می‌گیرند یا معدوم می‌شوند اما درنهایت به بازار کشور ما راه پیدا می‌کنند. در گذشته که واردات پوشاک آزاد بود، ۹۹ درصد حجم واردات پوشاک قاچاق بود. قاچاقچیان از واردات آزاد پوشاک سود می‌بردند و شبکه زیرزمینی قاچاق پوشاک را تشکیل دادند. طبق اطلاعات وزارت صمت، تنها یک درصد واردات پوشاک به صورت رسمی انجام می‌شد.»
۳/۵ میلیارد دلار پوشاک قاچاق؛ یک فعال صنفی می‌گوید مسئولان مبارزه با قاچاق را شوخی می‌گیرند
ماه گذشته نیز سعید جلالی قدیری دبیر اتحادیه تولید و صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران گفته در حال حاضر حجم مصرف پوشاک در کشور ۹ میلیارد دلار است که ۵/۵ میلیارد دلار آن سهم تولید و بقیه‌ی آن سهم قاچاق است که در حدود ۳/۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
این فعال صنفی افزوده که «بررسی‌ها نشان می‌دهد آمار پوشاک قاچاق بعد از سال ۱۳۹۷ بیشتر شده است یعنی رقمی بیش از ۳ میلیارد دلار، این عدد توسط ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با اندازه‌گیری شکاف عرضه و تقاضا محاسبه شده است.»
سعید جلالی قدیری توضیح داده که قاچاق به دو روش صورت می‌گیرد؛ یک روش واردات غیرقانونی و روش دیگر سوء استفاده از رویه‌های قانونی مانند واردات مسافری، گذر مرزی، پیله‌وری، مناطق آزاد، کولبری، ملوانی و ته‌لنجی است. وقتی از این روش‌ها به‌صورت سازمانیافته استفاده می‌شود عملاً این رویه‌ها به قاچاق تبدیل می‌شوند.
او در ادامه گفته که بطور مثال گفته می‌شود هر مسافر می‌تواند ۸۰ دلار کالا وارد کشور کند، اما وقتی این مسافر به میزان زیادی کالا از جمله پوشاک وارد کشور می‌کند و هیچکس آن را اندازه‌گیری نمی‌کند این نوع واردات تبدیل به قاچاق می‌شود، در زمان حاضر روزانه ۸۰ الی ۱۰۰ پرواز به سمت ترکیه انجام می‌شود، در هر پرواز حدوداً ۳۰۰ نفر جابجا می‌شوند و اگر هر کدام از این مسافران ۸۰ دلار کالا وارد کنند، عدد واردات پوشاک به این طریق بسیار بزرگ خواهد بود.
دبیر اتحادیه تولید و صادرات صنایع نساجی با تأکید بر اینکه قاچاق پوشاک «سازمانیافته» است گفته که «بطور مثال در زمان حاضر تور‌های مسافرتی وجود دارند که افراد را ۳ روزه به کشوری مانند ترکیه می‌برند و به صورت علنی از حق واردات آنها استفاده می‌کنند، این رویه بر اساس قوانین غلط بوجو‌د آمده است و هیچ نهاد یا دستگاهی آن را پایش نمی‌کند، بنابراین در حوزه واردات مسافری بیش از یک میلیارد دلار پوشاک قاچاق وارد کشور می‌شود.»
وبسایت «تجارت نیوز» مهرماه ۱۴۰۲ با انتشار گزارشی درباره رونق گرفتن خرید و فروش پوشاک دست‌دوم که به پوشاک تاناکورا معروف است نوشته بود که اگر یک روز عصر از میدان «ولیعصر» تهران به سمت میدان «فاطمی» پیاده حرکت کنید شدت این استقبال را خواهید دید، در حالی که دو چهار راه پایین‌تر یعنی حد فاصل «جمهوری» تا «انقلاب»، تولیدکنندگان ایرانی حسرت بازار دستفروشان لباس‌های «استوک» را می‌خورند که با اجاره موزاییک از ماموران شهرداری پیاده‌روهای «ولیعصر» را مال خود کرده‌اند.
حسین افتخاری آن زمان درباره رونق بازار پوشاک و مصنوعات چرمی استوک و دست دوم به «تجارت نیوز» گفته بود که «بخش زیادی از استقبال مردم از این‌گونه کالاها مربوط به شرایط اقتصادی است، به هر حال باید قبول کنیم که اکثریت مردم قدرت خرید سال‌های قبل را ندارند و این در خرید پوشاک کاملا مشخص است. فلذا ما پیشنهاد دادیم که سازوکاری برای فروش اقساطی در نظر گرفته شود تا تولیدکنندگان بتوانند سرپا بمانند، اما هیچ نهادی حاضر به همکاری نشد.»
او همچنین به واردات کالاهای استوک نیز اشاره کرده و توضیح داده بود که «کالای استوک کالایی است که خارج از سفارش تولید شده، یا از مد افتاده، یا دارای ایرادات سطحی است که بیشتر از بنگلادش و چین وارد کشور می‌شود. از سوی دیگر، کالاهای دست دوم یا تاناکورا نیز به پوشاکی می‌گویند که دست دوم است که برخی از آنها برند هستند، به‌طور مثال یک کفش مارک که قیمت اصلی آن ۱۵ میلیون است به قیمت ۲/۵ میلیون به فروش می‌رسد.»
در این میان دولت با صدور بخشنامه‌ای از واردات رسمی پوشاک خودداری کرده اما در همین حال از تولیدکنندگان داخلی نیز حمایت نکرده است. این روند از یکسو باعث سرریز شدن بازار پوشاک از کالای قاچاق خارجی شده و از سوی دیگر تولیدکنندگان داخلی را به ورشکستگی کشانده است. همچنین بسیاری از فروشگاه‌های عرضه پوشاک نیز در ماه‌های گذشته به بهانه مبارزه با بی‌حجابی تعطیل و پلمب شده‌اند که این موضوع نیز زیانی مضاعف به بازار پوشاک وارد کرده است.
