در آخرین روزهای سالی که دولت وعده‌ی کاهش تورم به ۲۰ درصد را داده بود، قیمت کالاها همچنان رو به افزایش است و شرایط رکود تورمی در اقتصاد ایران پابرجاست. دستمزدهای ناچیز و فشارهای معیشتی به اقشار مختلف شمار اعتراضات صنفی را در آستانه سال نو افزایش داده و مردم پولی برای خریدهای مرسوم نوروزی ندارند.
طی یک هفته گذشته و از فردای انتخابات مجلس شورای اسلامی قیمت‌ها در بازار ارز و طلا با سرعت بیشتری رو به افزایش است و قیمت دلار طی روزهای گذشته در محدوده ۶۱ هزار تومان باقی مانده است.
در دیگر بازارها نیز گرانی بیداد می‌کند؛ قیمت‌ها در بازارهای مختلف از جمله پوشاک و کفش چنان افزایش یافته که فروشندگان از رکود شدید در پی ناتوانی مردم از خرید صحبت می‌کنند. بازار مواد خوراکی که ماه‌هاست تورمی بیش از تورم عمومی اقتصاد را تجربه کرده نیز با کاهش تقاضا روبرو است. بسیاری از اقلام خوراکی ضروری از جمله گوشت و لبنیات از سفره اغلب خانوارها حذف، و سیر شدن با مواد نه چندان مغزی اما شکم‌پر کن تبدیل به برنامه غذایی خانواده‌ها شده است.
در چنین شرایطی تیم اقتصادی دولت همچنان ادعاهای ماه‌های گذشته درباره بهبود شرایط اقتصادی را مطرح می‌کند و در آنسو، کارشناسان از فاجعه تورمی و اثرات آن می‌گویند.
فرشاد مومنی اقتصاددان نزدیک به اصلاح‌طلبان به تازگی تورم دو دهه اخیر در ایران را ۳۰۹۰ درصد اعلام و تأکید کرده که طی ۲۰ سال اخیر، رشد نقدینگی ۱۰ هزار و ۲۵۰ درصد بوده است.
به گفته فرشاد مومنی در دهه ۱۳۹۰، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران ۱۲ هزار و ۷۰۰ درصد رشد داشته و ایران همزمان با سقوط بهره‌وری تولید، سقوط رابطه مبادله و گسترش و تعمیق فقر روبرو شده است. او همچنین با انتقاد از آمارسازی‌های دولتها درباره رشد تولید گفته « این که نفت را از اعماق زمین بیرون بکشید و به صورت خام بفروشید، اسمش تولید نیست.»
اقتصاد آشوب‌زده ایران؛ از دلار ۶۱ هزار تومانی تا گسترش فقر و افزایش تجمعات اعتراضی
جمهوری اسلامی در حالی نتوانسته تولید در درون کشور را تقویت کند که در آنسو مدیریت مالی نادرست بانک مرکزی در کنار فعالیت مافیاهای حکومتی در تجارت خارجی تورم کالاهای وارداتی را نیز به مرز ۱۰۰ درصد رسانده است.
مرکز آمار اعلام کرد فصل پاییز ١۴٠٢، شاخص قیمت کل کالاهای وارداتی مبتنی بر داده های ریالی ۵۰۱/۸ بوده است که نسبت به فصل قبل، ۱۰/۷ درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل ۴۵/۶ درصد و در چهارفصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۹۶/۸ درصد افزایش داشته است.
بار اصلی تورم کالاهای وارداتی که بخش زیادی از آنها شامل کالاهای اساسی است بطور مستقیم بر تورم مواد خوراکی اثرگذار است. افزایش تورم در دو بخش مواد غذایی و اجاره‌بهای مسکن از عوامل اصلی گسترش جمعیت فقیر در کشور است.
گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد در سال ۹۷، بین ۲۳ تا ۴۰ درصد از کل جمعیت ایران زیر خط فقر به‌سر می‌بردند. در مهر ماه ۱۳۹۹ و به دلیل سقوط بی‌سابقه ارزش پول ایران، بیش از ۶۰ درصد کل جمعیت ایران زیر خط فقر رانده شدند.
وبسایت «اقتصاد ۲۴» در گزارشی به فزایش فقر در کشور پرداخته و با اشاره به اینکه « ایرانیان دریافتی خود را به ریال دریافت می‌کنند ولی اغلب خرج‌های خود را به دلار انجام می‌دهند» نوشته «تورم در اقلام خوراکی و دارویی بیشتر است؛ بنابراین وقتی ۳۰ درصد از مردم زیر خط فقر مطلق قرار دارند، تا پایان سال ۱۴۰۲، این رقم به ۳۷ تا ۴۰ درصد می‌رسد، چون تورم بالاست و دستمزدها ثابت. در حال حاضر حدود ۱۰ میلیون نفر حقوق بگیر اعم از کارگر، کارمند و … وجود دارد که این رقم در کنار خانواده‌هایشان به ۴۰ میلیون نفر می‌رسند که تقریبا نصف جمعیت است.»
رانده شدن اکثر جمعیت کشور زیر خط فقر سبب بروز نارضایتی عمومی شده و برای جمهوری اسلامی «تهدیدی امنیتی» به شمار می‌رود.
در همین رابطه رضا صالحی امیری وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی به تازگی در هفدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران گفته «ما قدرت اجتماعی را از دست دادیم و شکاف‌های اجتماعی در جامعه عمیق شد و الان در مرز گسل هستیم.»
او با اشاره به اینکه «شش دهک جامعه امروز در سخت‌ترین شرایط زیست می‌کنند» گفته «ما با پدیده‌ای به نام گسترش روز افزون لشکر گرسنگان مواجه هستیم. به جامعه‌ای که شش دهک آن گرسنه می‌خوابند، نمی‌توانید بگویید حکمرانی ما مطلوب است. مسأله مهم جامعه ایران بحث کارآمدی است و فقدان کارآمدی و ناتوانی در پاسخگویی به سؤالات جامعه یکی از شاخص‌های حکمرانی معیوب است. کارآمدی عنصری است که در سفره مردم دیده می‌شود و نیاز به سخنرانی ندارد.»
او با تأکید بر اینکه «ما با پدیده‌ای به نام گسترش روز افزون لشکر گرسنگان مواجه هستیم» گفته «چالش‌های ساختار سیاسی از جمله فقدان کارآمدی در دولت و در ساختار سیاسی، فساد افسارگسیخته، سیاست خارجی ناکارآمد و مناقشه‌آمیز، فقدان نظام حزبی، اختلاف حاکمیت و مردم، شکاف عمیق در رضایت بخشی مشارکت اجتماعی، فقدان حل مسأله اعتراض در جامعه ایران، فقدان راه حل درست برای حل مشکلات، افول سرمایه اجتماعی، بروز پدیده ناامیدی و یاس هر روز به فرسایش جامعه منجر خواهد شد.»
این مقام پیشین دولت جمهوری اسلامی مدعی شده «یکی از موانع جدی ما فقدان نظام اجتماعی کارآمد است» و افزوده که «موضوع خشونت، حریم خصوصی، شکاف اجتماعی، حاشیه نشینی، فرار گسترده مغزها از جمله جوانان و سلبریتی‌ها، مسئله پوشش و حجاب، امنیت فردی، جامعه و رویکرد قضایی از جمله شاخص‌هایی بود که رو به افول رفته است.»
