«نگاهی به آمارهای اعلامی از سوی مسئولان سازمان سنجش نشان می‌دهد دایره کنکور با وجود همه تغییرات صورت‌گرفته طی سه‌سال اخیر، باز هم کوچک‌تر شد تا بار دیگر جامعه بی‌رغبتی خود را برای تحصیل در دانشگاه‌های کشور به‌ویژه در رشته‌هایی نشان دهد که رسیدن به آنها از طریق کنکور امکان‌پذیر است.»
روزنامه فرهیختگان در گزارشی که روز شنبه یکم اردیبهشت منتشر کرد با اعلام این مطلب نوشت: «کنکور امسال نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۳ با کاهش ۱۶ درصدی همراه و حتی در مقایسه با نوبت اول سال گذشته نیز ریزش ۳ درصدی داشته است. در نوبت اول کنکور امسال که کمتر از یک هفته دیگر برگزار می‌شود، یک‌میلیون و ۱۳۱ هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند. جمعیتی که هرچند نسبت به نوبت اول سال گذشته با افزایش ۷ درصدی همراه بوده اما وقتی این آمار را در مقایسه با نوبت دوم آزمون ۱۴۰۲ می‌سنجیم، از ریزش ۶ درصدی حکایت دارد؛ موضوعی که در قیاس با سال ۱۴۰۱ شرایطی به مراتب بدتر داشته و کاهش ۲۹ درصدی را تجربه کرده است.»
در ادامه این گزارش آمده است: «البته مختصات کنکور امسال نسبت به ۱۴۰۲ متفاوت است؛ بطوری که نوبت اول کنکور سال قبل در دی ۱۴۰۲ برگزار شد و عملا داوطلبان زمان زیادی برای آنکه خود را آماده شرکت کنند، نداشتند و همین مسئله باعث شد بخشی از داوطلبان منتظر رسیدن نوبت دوم بمانند. همین مسئله سبب شد در نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳ که در تیرماه برگزار شد، بیش از یک‌میلیون داوطلب به رقابت با یکدیگر بپردازند. وضعیتی که امسال شکل متفاوتی پیدا کرده و داوطلبان در ماه‌های اردیبهشت و تیر بر سر جلسه کنکور حاضر می‌شوند، اما چراغ کنکور امسال کم‌فروغ‌تر از سال‌های قبل است.»
در ادامه این گزارش آمده است: «با وجود اینکه از دی‌ماه ۱۴۰۱ کنکور در دو نوبت برگزار می‌شود اما طبیعتا ماراتنی که در چهارمین ماه سال برپا می‌شود، از اهمیت ویژه‌تری برخوردار است. نوبتی که امسال نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۲ با کاهش ۱۵ درصدی همراه و حتی در مقایسه با نوبت اول سال گذشته نیز ریزش ۳ درصدی داشته است. ریزش‌هایی که می‌تواند نشان‌دهنده تداوم نگاه قهری داوطلبان با کنکور باشد، حتی اگر بخواهیم کل داوطلبان دو نوبت امسال را با سال گذشته مقایسه کنیم هم باز شاهد کاهش ۴ درصدی جمعیت کنکور ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۳ خواهیم بود.»
«فرهیختگان» در ادامه آورده است: «یکی از موضوعات جنجالی سال‌های اخیر را باید تاثیر قطعی معدل برای رسیدن به رتبه بهتر و طبیعتا شانس بالاتر برای تحصیل در رشته بهتر دانست؛ موضوعی که امسال هم با رشد ۱۰ درصدی همراه بوده و حالا معدل داوطلب به جای ۴۰ درصد نیمی از قبولی داوطلبان را برعهده دارد، یعنی معدل کتبی هر داوطلب فارغ از اینکه در کدام نوبت از کنکور رتبه بهتری داشته، ۵۰ درصد قطعی در رتبه نهایی او اثر گذار خواهد بود.»
«فرهیختگان» دومین دلیل برای کاهش تعداد داوطلبان را تغییرات رخ‌داده در کنکور «هنر» و «زبان» دانسته و اضافه کرده: «آذر سال گذشته و همزمان با آغاز ثبت‌نام مرحله اول کنکور ۱۴۰۳ بود که علی صدر سرپرست معاونت آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور از برداشته شدن امکان شرکت همزمان در دو گروه هنر و زبان کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ خبر داد که طبق آن داوطلبان تنها در یکی از گروه‌های شناور می‌توانند شرکت داشته باشند.»
این روزنامه سومین دلیل عدم تمایل افراد واجد شرایط برای شرکت در کنکور سراسری دانشگاه ها را مشکل اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دانسته و افزوده: «باوجود اینکه طبق اطلاعات مرکز آمار در سال گذشته، نرخ بیکاری در میان جوانان ۱۸ تا ۲۵ ساله، ۱۴/۴ درصد بوده و نسبت به سال ۱۴۰۱ با کاهش ۰/۴ درصد همراه بوده. وقتی این مسئله را مد نظر قرار دهیم که این بازه زمانی، همان جمعیت فارغ‌التحصیلی و دانشجویی را شامل می‌شود، متوجه این مسئله خواهیم شد که عملا بیکاری در این میان آنها کمتر از ۰/۵ درصد طی یک‌سال کمتر شده است. از طرف دیگر وضعیت اشتغال در میان فارغ‌التحصیلان کاردانی طی سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۵۰۲ از ۶۵ درصد به ۵۰ درصد رسیده و معنایش این است که اشتغال در این مقطع ۱۵ درصد بدتر هم شده است.»
آمارهای سازمان سنجش نشان می‌دهد در سال۱۳۹۷ نیز بیش از ۶۰ درصد و سال ۱۳۹۸ بیش از ۵۴ درصد داوطلبان اقدام به انتخاب رشته کرده بودند اما در سال ۱۳۹۹ این مقدار به ۴۶ درصد رسیده بود.
آمارها از کاهش علاقه به تحصیلات دانشگاهی در میان نوجوانان و جوانان حکایت می‌کنند. به گونه‌ای که جمعیت دانشجویان کشور در طول چهار سال، حدود یک میلیون نفر کاهش یافته است. در سال‌های اخیر، حدود نیمی از داوطلبان کنکور نیز از انتخاب رشته صرف کرده‌اند.
آمارهای اخیر در حالی از کاهش علاقه جوانان و نوجوانان به دانشگاه خبر می‌دهند که در سال‌های دهه ۷۰، دانشگاه چون بهشتی رویایی بود که نوجوانان و جوانان برای رسیدن به آن گویی باید قله‌ای عظیم را فتح می‌کردند. رویایی بود که برای دستیابی به آن، شب و روز درس خواندن یا رفتن به کلاس کنکور می‌طلبید.
اما چند سالیست ورق برگشته، دست‌کم از اواخر دهه ۸۰ به اینسو اخباری در رسانه‌ها منتشر می‌شوند که بیانگر بیشتر بودن ظرفیت دانشگاه‌ها از تعداد داوطلبان است.
در این سال‌ها، شرایط به گونه‌ای پیش رفت که در نهایت در سال ۱۴۰۱ آمارها کاهش حدود یک میلیون نفری تعداد دانشجویان را در طول چهار سال نشان دادند. در سال ۱۴۰۱ روزنامه جوان در این مورد نوشت: «در حالی که جمعیت دانشجویی در سال تحصیلی ۹۶- ۹۵، چهار میلیون و ۷۳ هزار و ۸۲۷ نفر بود، در سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ به سه میلیون و ۱۷۳ هزار و ۷۷۹ کاهش یافته است و این روند کاهشی همچنان ادامه دارد.»
هرچند یکی از دلایل این موضوع را می‌توان کاهش جمعیت جوان کشور دانست اما به نظر می‌رسد بسیاری از نوجوانان امروزی یا همان دهه هشتادی‌ها، دیگر علاقه چندانی به ورود به دانشگاه ندارند.
حتی در سال‌های اخیر، مسئولان از افزایش تعداد داوطلبانی می‌گویند که در جلسه آزمون کنکور حضور می‌یابند اما پس از اعلام نتایج، انتخاب رشته نمی‌کنند. روزنامه «جوان» در این مورد نوشته بود که در سال‌های اخیر بیش از ۵۰ درصد از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، از این کار صرف نظر کردند. به گونه‌ای که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۵۲ درصد رسیده بود. درواقع در آن سال، تنها ۴۸ درصد از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، فرم‌های مربوطه را تکمیل کردند.
سال‌هاست که داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، حدود ۴۰ درصد از جامعه بیکار کشور را فارغ‌االتحصبلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. هر چند دولت سیزدهم مدعی کاهش آمار بیکاری در میان تحصیل‌کردگان است اما این قشر همچنان سهمی در همین حدود ۴۰ درصد در میان بیکاران کشور دارند.
جمعیت بزرگ فارغ‌التحصیلان بیکار و شاغلان فقیر! ادعای دولت: وعده سالانه یک میلیون شغل تحقق یافته!
در همین ارتباط معاون وزیر کار در دی ماه ۱۴۰۳ گفته بود: «نرخ بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی در ۲ سال اخیر از ۱۳/۸ درصد به ۱۱/۴ درصد کاهش یافته و بر این اساس اختلاف بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی و کل بیکاران ۳/۵ درصد شد.»
به گفته وی، طبق آمار مرکز آمار ایران هم‌اکنون حدود ۲ میلیون نفر بیکار در کشور وجود دارد که ۴۱/۵ درصد این تعداد جمعیت بیکار فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در پاییز ۱۴۰۲ سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۲/۸ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است.
در پاییز ۱۴۰۲ سهم جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان ۲۷/۵ درصد بوده است. این سهم هم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است.
علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت نیز دی‌ماه ۱۴۰۲در گفتگو با روزنامه «کیهان» چاپ تهران مدعی شده بود که «نرخ بیکاری ما هم از حدود ۹/۷ درصد به حدود ۷/۹ درصد شده است. یعنی اشتغال کم‌کم دارد راه می‌افتد. رشد اقتصادی کم‌کم دارد راه می‌افتد. تورم کم‌کم دارد کاهش پیدا می‌کند.»
