وضعیت آبخوان‌های ایران مرزهای بحران را پشت سر گذاشته و زنگ خطر تأمین آب آشامیدنی برای شهروندان را نیز به صدا درآورده است. رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلام شهر تهران تأکید کرده «بحران آب در تهران فقط یک مسئله اقلیمی نیست؛ نتیجه سال‌ها بی‌برنامگی، ناهماهنگی نهادی و چشم‌پوشی از سلامت عمومی است.»
کاهش بارندگی در ماه‌های گذشته سبب نمایان‌تر شدن اثرات چهار دهه سوء مدیریت در حوزه منابع آبی کشور شده است. بحران کم‌آبی نه تنها بخش کشاورزی را متأثر کرده بلکه زنگ خطر ناتوانی در تأمین آب آشامیدنی در برخی شهرها را نیز به صدا درآورده است.
تهران از جمله استان‌هایی است که کاهش بارندگی مخازن سدها را خالی نگه داشته و اکنون با وجود صدور مجوز حفر ۵۰ حلقه چاه عمیق ۲۵۰ متری برای کشیدن اندک آب موجود در سفره‌های زیرزمینی استان، باز هم کمبود آب سبب جیره‌بندی آب ساکنان پایتخت در ماه‌های پیش رو خواهد شد.
مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران در گفتگو با «خبر آنلاین» با اشاره به بحرانی بودن وضعیت منابع آبی پایتخت، بر لزوم اصلاح الگوی مصرف، کاهش هدررفت، استفاده ایمن از پساب‌های تصفیه‌شده و طراحی برنامه‌ای ملی برای نجات تهران از کم‌آبی تأکید کرده است.
رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران همچنین هشدار داد که استفاده از پساب‌های غیراستاندارد، سلامت مردم را تهدید می‌کند.
به گفته مهدی پیرهادی «سرانه مصرف آب شهری در تهران یکی از موضوعات بسیار مهم و نگران‌کننده است. در حالی که متوسط بارش سالانه در تهران ۲۲۹ میلی‌متر است، سرانه مصرف روزانه آب بین ۳۲۰ تا ۳۷۰ لیتر در نوسان است. این در حالی است که در کشورهایی مانند سنگاپور با ۲۵۸۰ میلی‌متر بارش سالانه، سرانه مصرف تنها ۱۴۱ لیتر و در جاکارتا با ۱۸۰۰ میلی‌متر بارش، مصرف روزانه ۱۷۵ لیتر است. حتی در لندن نیز با بارش بالا، مصرف سرانه فقط ۱۴۵ لیتر در روز است.»
او افزوده که «با روند فزاینده جمعیت در تهران، نیاز آبی شهر به شدت افزایش خواهد یافت و اصلاح سرانه مصرف باید به‌صورت جدی در دستور کار قرار گیرد. همچنین باید به کاهش هدررفت واقعی آب توجه ویژه‌ای شود. یکی دیگر از موضوعات مهم، اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی است؛ باید از روش‌های نوین برای کاهش مصرف در این بخش استفاده کنیم.»
عضو شورای اسلامی شهر تهران همچنین تأکید کرده «نمی‌توان آب تهران را فقط متعلق به استان تهران دانست. استان‌های البرز و حتی قزوین نیز از منابع آبی آن بهره‌مند هستند. مهاجرت داخلی و خارجی به تهران نیز بار مضاعفی بر منابع وارد کرده که باید در محاسبات لحاظ شود.»
مهدی پیرهادی از ارسال نامه‌ای محرمانه به وزیر کشور درباره بحران آب در پایتخت خبر داده و گفته «چند سال پیش طی نامه‌ای محرمانه با امضای آقای مهندس چمران [رئیس شورای اسلامی شهر تهران] خطاب به وزیر کشور، بر اهمیت رسیدگی به این موضوعات تأکید کردیم. در کنار جمعیت، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف نیز بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه در حوزه وسایل کاهنده مصرف، کشور پیشرفت چشمگیری نداشته، در حالی که این ابزارها می‌توانند تا ۳۰ درصد در مصرف صرفه‌جویی ایجاد کنند.»
سال‌ها بی‌اعتنایی مقامات جمهوری اسلامی به مدیریت منابع آب، نه تنها در تهران بلکه در سراسر ایران، بحران‌هایی جدی را ایجاد کرده است.
در هفته‌های گذشته خبرهایی درباره حفر چاه در دیگر شهرها برای تأمین آب آشامیدنی شهروندان منتشر شد. اواخر زمستان گذشته مهدی زندیه‌وکیلی استاندار استان مرکزی خبر داد که «در راستای تأمین آب شرب برای شهرهای اراک و ساوه، پروژه حفر ۴۹ حلقه چاه آب به‌زودی آغاز خواهد شد. این اقدام به منظور بهبود و افزایش منابع آب این دو شهر انجام می‌شود و نقش مهمی در تأمین نیازهای آبی ساکنان منطقه ایفا خواهد کرد.»
داراب بیرنوندی مدیرعامل شرکت آب و فاصلاب استان قزوین نیز آذرماه گذشته از حفر ۳۸ حلقه چاه برای جبران کمبود آب آشامیدنی شهرها و روستاهای استان قزوین خبر داد.
برداشت از سفره‌های زیرزمینی آب در حالیست که کاهش بارندگی این برداشت مضاعف را جبران نمی‌کند و تنها یک اثر فاجعه‌بار این اقدام تشدید فرونشست‌ها است.
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی نیز درباره وضعیت بحرانی آبخوان دشت اصفهان هشدار داده است. به گفته او طبق برآوردها، اگر روند کنونی برداشت آب‌های زیرزمینی ادامه یابد، این آبخوان ظرف ۱۰ سال آینده بطور کامل به حالت میرایی و مرگ خواهد رسید.
علی بیت‌اللهی به کاهش شدید سطح آبخوان در مناطق شهری اصفهان اشاره کرد و گفت که برداشت‌های بیشتر برای تأمین آب شرب و دیگر مصارف، به تشدید بحران کمک می‌کند. وی تأکید کرد که شرایط فرونشست زمین در اصفهان در حال حاضر به «شرایط حدی» رسیده و آثار آن به وضوح مشهود است؛ بطوری که هر چه میزان فرونشست افزایش یابد، تأثیرات آن بر ساختارهای سطحی نیز بیشتر خواهد شد.
وی همچنین به اهمیت کنترل این شرایط برای کاهش تأثیرات فرونشست اشاره کرد و افزود که «در شرایط کاهش بارش‌ها، افزایش فشار بر منابع آب‌های زیرزمینی نه تنها منطقی نیست، بلکه می‌تواند به عواقب ناگواری بیانجامد.»
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی بیان کرد که این بحران نه تنها از دیدگاه علمی مستند است، بلکه عواقب آن در زندگی روزمره مردم و امنیت ساختمان‌ها نیز به وضوح حس می‌شود.
احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی هفته گذشته درباره بروز خشکسالی «بسیار شدید» و «استثنایی» در ایران هشدار داد و گفت وضعیت مخازن تهران مناسب نیست.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی افزود «این مناطق با خشکسالی بسیار شدید تا استثنایی مواجه خواهند شد. این یک تغییر بسیار ناخوشایندی برای این مناطق است.»
به گفته احد وظیفه «در عرض‌های جنوبی کشور طی اردیبهشت ماه بارندگی نخواهیم داشت. تابستان سختی را پیش رو خواهیم داشت، در جنوب غرب و غرب نیز کمبود بارش‌ها جدی است. در این مناطق بارش برف خیلی کمتر از معمول بوده است.»
او همچنین درباره کمبود ذخائر آب در تهران هشدار داد و گفت «با توجه به پیش‌بینی دما نیم تا ۱/۵ درجه بالاتر از نرمال، برف مناطق مرتفع زودتر آب شده و با انباشت ضعیف برف، آورده رودخانه کاهش یافته و تغذیه سدها کمترمی‌شود. دمای بالاتر از نرمال یعنی تبخیر بالاتر و تقاضای بیشتر برای آب. این وضعیت به خصوص در تهران تنش آبی را تشدید می‌کند.»
