مدیرعامل شرکت توانیر از کمبود ۲۰ هزار مگاواتی برق در تابستان سال جاری خبر داده؛ کارشناسان این رقم را تا ۳۰ هزار مگاوات ارزیابی کرده‌اند اما وزیر نیروی دولت پزشکیان با قطع برق بخش خانگی و صنعتی به دنبال کاهش کمبود برق به ۱۰ هزار مگاوات است!
مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر اعلام کرده «در سال گذشته، ۲۰ هزار مگاوات کمبود برق در کشور داشتیم و پیش‌بینی می‌شود به همین میزان و یا شاید بیشتر هم کمبود برق داشته باشیم.»
خبرگزاری «تسنیم» نیز هفته گذشته خبر داد ناترازی برق در تابستان به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد. در گزارش «تسنیم» آمده در حالی که تکرار ناترازی ۲۰ هزار مگاواتی تابستان ۱۴۰۳ در تابستان ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده بود، تحقق پیش‌بینی اخیر افزایش ۲ درجه‌ای دمای تابستان نسبت به شرایط نرمال، ۳۶۰۰ مگاوات به مصرف پیک برق اضافه خواهد کرد.
«تسنیم» تأکید کرده از این رو، افزایش ناترازی‌های برق تابستان امسال به بیش از ۲۳ هزار مگاوات دور از ذهن نیست؛ این درحالی است که تولید و تأمین ۶۵ هزار مگاواتی برق پیک، با احتساب تولید حداقل ۶ هزار مگاواتی نیروگاه‌های برق‌آبی است؛ اما با توجه به کم‌بارشی‌های سال آبی جاری و ذخایر پایین سدهای مهمی که نیروگاه‌های بزرگ برق آبی دارند، استفاده از یک‌چهارم ظرفیت برق‌آبی‌ها، یعنی حدود ۳ هزار مگاوات از ظرفیت اسمی ۱۲ هزار مگاواتی، در بیشترین حالت برآورد می‌شود و کسری تولید برق از نیروگاه‌های برق آبی، دلیل مضاعفی بر افزایش ناترازی‌های برق در تابستان امسال خواهد بود.
از سوی دیگر گزارش وزارت نیرو و شرکت توانیر از وضعیت صنعت برق کشور که آخر سال گذشته منتشر شد نیز نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۴ صنعت برق با چالش بی‌سابقه‌ای در کمبود برق روبرو است.
وزارت نیرو «رشد شدید مصرف، کاهش ظرفیت تولید برق آبی، فشار مضاعف بر نیروگاه‌های حرارتی، و افزایش بار سرمایشی» را از دلایل این بحران عنوان کرده است.
این گزارش افزوده بررسی نمودارهای ده سال اخیر نیز نشان می‌دهد که فاصله بین نیاز مصرف و توان عملی تولید در حال افزایش است. از سوی دیگر، ذخیره مفید نیروگاه‌های برق‌آبی به دلیل کاهش بارندگی ۴۷ درصد افت کرده است.
در چنین شرایطی اما عباس علی‌آبادی وزیر نیرو دولت پزشکیان ناترازی برق را قابل مدیریت خوانده اما مدیریت او در اصل قطع کردن برق صنایع و بخش خانگی است!
عباس علی‌آبادی مدعی شده که «صنعت برق ایران امروز جزو ۵ کشور برتر جهان از منظر توان تولید است و در ساخت تجهیزات و قطعات، به سطحی از خودکفایی و حتی صادرات رسیده‌ایم که افتخارآفرین است، اما این توان فنی نباید باعث نادیده گرفتن بحران مصرف شود.»
عباس علی‌آبادی گفته در صورت اجرایی شدن برنامه‌ها، از کاهش ناترازی برق در سال‌جاری خبر داد و گفت: «پیش‌بینی می‌کنیم امسال ناترازی به کمتر از ۱۰ هزار مگاوات برسد.»
وزیر نیرو یکی از «برنامه‌های» دولت برای مدیریت کمبود برق را «قطع برق شهروندان» اعلام کرده و گفته «تعرفه‌ها به صورت پلکانی افزایش خواهد یافت برای مصرف‌های در حد الگو تغییر چندانی نخواهد داشت، اما برای مشترکانی که فراتر از الگو مصرف می‌کنند بیشتر مؤثر خواهد بود و این موضوع هم در آب و هم برق اجرایی می‌شود.»
اینهمه در حالیست که جیره‌بندی برق بخش خانگی و صنعتی نیز از دو هفته پیش و بلافاصله پس از پایان تعطیلات نوروزی آغاز شده و جیره‌بندی برق صنایع در حال گسترش است.
از روز دوشنبه اول اردیبهشت‌ماه نیز قطع برق شهرک‌های صنعتی استان تهران در دستور کار قرار گرفته است. شهرک‌های صنعتی پردیس، صفادشت، دهک، عباس‌آباد و شهید سلیمانی، نیز ثطع واحدهای خود را از روز دوشنبه تأیید کردند.
همزمان با قطع برق شهرک‌های صنعتی، صبح دوشنبه اول اردیبهشت‌ماه و در جریان بیستمین همایش جشنواره «شهید رجایی» که در آن دستگاه‌های برگزیده دولتی انتخاب می‌شوند، برق سالن خلیج فارس پژوهشگاه نیرو برای مدت ۱۰ دقیقه قطع شد و برگزاری جشنواره را با اختلال روبرو کرد.
این همایش برای ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی کشور با حضور وزیر نیرو تدارک دیده شده بود و به نظر می‌رسد که قطعی برق در همان لحظه، به خوبی عملکرد دستگاه‌های اجرایی جمهوری اسلامی را نشان داده است!
جیره‌بندی سراسری برق بخش خانگی و صنعت؛ امسال یک‌سوم تقاضای برق تأمین نخواهد شد
وزارت نیرو در شرایطی با قطع برق بخش خانگی و صنعتی به دنبال کاهش مصرف تحمیلی به مردم و صاحبان کسب‌وکار است و این اقدام را مدیریت ناترازی برق نامیده که تولید برق در سال جدید با مشکلات بیشتری نسبت به سال گذشته روبرو است.
این موضوع از سوی محمد الله داد معاون انتقال شرکت توانیر نیز مورد اشاره قرار گرفته است. او با هشدار درباره وضعیت بحرانی تولید برق در سال جدید گفته که انتظار می‌رود وضعیت امسال به علت فرسودگی زیرساخت‌ها به مراتب بدتر از سال گذشته باشد.
محمد الله داد همچنین درباره کاهش ۴۰ درصدی ذخایر آب سدها در کشور نسبت به سال گذشته هشدار داده و تأکید کرده که این کاهش می‌تواند به شدت تولید برق را تحت تأثیر قرار دهد.
هاشم اورعی استاد دانشگاه «شریف» (آریامهر) پیشتر اعلام کرده بود که «ناترازی برق در تابستان حداقل بین ۲۲ تا ۲۴ هزار مگاوات خواهد بود و اگر ۶۵ هزار مگاوات ظرفیت تولید داشته باشیم یعنی نمی‌توانیم بیش از یک‌سوم تقاضای برق کشور را پاسخگو باشیم.»
هاشم اورعی درباره شرایط فعلی وضعیت تولید و توزیع برق در کشور گفته «آخرین اطلاعات از شرایط تولید برق نیروگاهی؛ ما امسال تنها امکان استفاده از یک‌سوم ظرفیت نیروگاه‌های برقابی را داریم، تعمیرات به تاخیر افتاده، ۸ هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی به دلیل عمر بالایی که دارند، در تعمیرات بسر می‌برند و فعلا شرایط برای استفاده از نیروگاه اتمی بوشهر هم فراهم نیست؛ این اوضاع با برنامه ۱۴ مگاپروژه تامین برق و اینکه در سال ۱۴۰۵ ناترازی برق نداریم، در تناقض است.»
این استاد دانشگاه ادامه داده «در اواسط فروردین که از نظر تولید و مصرف برق بهترین زمان است یعنی نه هوا سرد است که کمبود گاز برای تولید برق داشته باشیم و نه هوا به قدری گرم شده که مجبور باشیم از وسایل سرمایشی استفاده کنیم اما با این شرایط برنامه محدودیت و قطعی برق شروع شده به عبارت دیگر در نیمه فرودین نه تنها برق به اندازه نیاز مردم نداریم و بلکه امکان اطلاع‌رسانی به‌موقع خاموشی را هم نداریم.»
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه روز به روز با گرمای هوا میزان تقاضای برق افزایش پیدا می‌کند، گفته «اکنون میزان تقاضا نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۶ درصد افزایش یافته اما نه تنها ۶ درصد افزایش تولید نداشته‌ایم بلکه اوضاع بدتر از پارسال هم شده است.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی اعلام کرده که صنعت برق با ناترازی مالی جدی مواجه است؛ در سال ۱۴۰۲، میانگین درآمد حاصل از فروش هر کیلووات‌ساعت برق تنها ۴ هزار و ۵۰۵ ریال بوده و در مقابل، هزینه تولید آن به ۶ هزار و ۱۷۸ ریال رسیده است. این فاصله قابل توجه، زیان انباشته‌ای بزرگ برای شرکت توانیر رقم زده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی معتقد است که شکاف میان درآمدها و هزینه‌های شرکت توانیر ریشه در نظام یارانه‌ای انرژی دارد که نه تنها بهره‌وری را کاهش داده، بلکه ساختار اقتصادی صنعت برق را معیوب کرده است؛ موضوعی که عملا بخش خصوصی را از ورود به حوزه نیروگاهی و سرمایه‌گذاری در آن منصرف می‌کند.
