از ابتدای هفته جاری برخی از خطوط تولید کارخانههای قطعه‌سازی اتومبیل متوقف شده و انجمن سازندگان قطعات و مجموعههای اتومبیل طی نامهای رسمی به وزیر صمت نسبت به «توقف قریبالوقوع تولید قطعات و به دنبال آن خودرو در کشور» هشدار داده است.
صنعت قطعه‌سازی ایران که طی سالهای گذشته با مشکلاتی انباشته روبرو بوده اکنون به دلیل مشکلات ارزی و عدم تأمین مواد اولیه در حال فلج شدن است و برخی از خطوط تولید این صنعت از ابتدای هفته متوقف شده است.
انجمن سازندگان قطعات و مجموعههای خودرو روز یکشنبه هفتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ در نامهای رسمی به سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، نسبت به «توقف قریبالوقوع تولید قطعات و به دنبال آن خودرو در کشور» هشدار داده است.
در این نامه آمده که «در ماه‌‌‌های اخیر خریدهای خارجی قطعهسازان به دلیل چالش‌‌‌های موجود در سامانه‌‌‌های مختلف ثبت‌سفارش، روند طولانی دریافت نظر دستگاههای ذی‌ربط و همچنین مشکلات مرتبط با تامین و تخصیص ارز با وقفه جدی روبرو شده است.»
بر اساس آنچه در این نامه توضیح داده شده خریدهای خارجی قطعهسازان طی ماه‌‌‌های گذشته به دلیل مشکلات موجود در سامانه‌‌‌های ثبت سفارش، دریافت نظر دستگاههای ذی‌ربط و همچنین تأمین و تخصیص ارز متوقف شده است. این توقف، نه تنها قطعهسازان را با چالش جدی مواجه ساخته، بلکه اثرات دومینووار آن می‌‌‌تواند صنعت خودروی کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
ناهماهنگی سازمان‌ها و نهادهای دولتی نیز از دیگر مشکلاتی است که در نامه به وزیر صمت مورد اشاره قرار گرفته است: «در این میان، ناهماهنگی میان سامانه‌‌‌های مختلف دولتی نیز مزید بر علت شده و عملا شرایط را برای فعالان این صنعت دشوارتر کرده است. سامانه‌‌‌هایی که قرار بود با یکپارچه‌‌‌سازی، فرآیندهای تجاری را تسهیل کنند، اکنون خود به مانعی جدی در مسیر فعالیت اقتصادی تبدیل شده‌‌‌اند.»
انجمن قطعهسازان تأکید کرده که ادامه این وضعیت نگران‌‌‌کننده، می‌‌‌تواند به تعطیلی کامل خطوط تولید قطعات و به تبع آن توقف تولید در کارخانههای خودروسازی منجر شود.
فعالان صنعت قطعه‌سازی در حالی از اختلال شدید در زنجیره تأمین و تولید خبر داده‌اند که گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس شورای اسلامی از صنایع فعال در بورس ایران نیز نشان داده که «تولید» و «فروش قطعه» در اسفندماه ۱۴۰۴ نسبت به بهمن‌ماه ۱۴۰۴ به ترتیب دچار کاهش ۱۰ و ۷ درصدی شده است.
جمهوری اسلامی در پروژه «خودکفایی» صنعت قطعه‌سازی شکست خورده و این صنعت به شدت وابسته به واردات مواد اولیه و قطعات نیمه‌‌‌ساخته است؛ این وابستگی به معنای وابستگی این صنعت به تأمین به موقع ارز برای خرید و واردات قطعات و مواد اولیه مورد نیاز کرده است. تلاطم در تأمین ارز یا افزایش قیمت ارز سالهاست شوک‌هایی عمیق را به این صنعت وارد کرده و به نظر می‌رسد این روزها صنعت فطعه‌سازی به نفس‌های آخر برای پایداری تولید افتاده است.
در همین رابطه مازیار بیگلو دبیر انجمن قطعهسازان روز گذشته و ساعاتی پس از انتشار این نامه در گفتگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» تأکید کرده «خطر توقف تولید بسیار جدی‌‌‌تر از آن است که در نامه مذکور ذکر شده، چرا که از شب گذشته به دلیل نبود مواد اولیه برخی خطوط تولید متوقف شده‌‌‌اند و این موضوع موجب می‌‌‌شود که تولید خودرو نیز به زودی با افت زیادی همراه باشد.»
دبیر انجمن قطعهسازان از تلاش فعالان این صنعت برای تداوم تولید گفته است: «برخی قطعهسازان پرواز چارتر گرفتند تا بتوانند سریعا مواد اولیه را وارد کنند اما به دلیل مشکلات سامانه نتوانستند ثبت سفارش کنند و بنابراین مجبور هستند خط تولید خود را متوقف کنند.»
مازیار بیگلو همچنین افزوده که فرآیند مدیریت ارز به دلیل مشکلات ارزی از چند سال پیش آغاز شد اما در این مدت آنقدر به آن شاخ و برگ اضافه شده که کار را شدیدا سخت کرده است.
بر اساس توضیحات دبیر انجمن قطعه‌سازی مشکلات اصلی این صنعت ناهماهنگی نهادهای دولتی و البته بی‌اعتنایی دولت در انجام تعهدات خود به صنایع است: «برای برخی کالاها می‌‌‌توان ترخیص درصدی انجام داد یعنی قبل از تخصیص ارز مثلا ۹۰درصد از مواد اولیه را دریافت می‌‌‌کنیم اما مشکل این است که بعد از آنکه ترخیص درصدی انجام دادیم ارزی به قطعهسازان تخصیص پیدا نکرد، نتیجه اینکه از طرفی تعهدات ارزی خود را پرداخت نکرده و اعتبارمان کاملا پیش شرکای خارجی مخدوش شده و بدهی ارزی بسیار کلانی داریم و از طرف دیگر ترخیص درصدی اساسا در آمار وزارت صمت قید نمی‌‌‌شود؛ بنابراین وزارت صمت نیز روی این برنامه‌‌‌ریزی می‌‌‌کند که قطعا وضعیت ارزی مناسب است که تولید به حدود سالهای گذشته رسیده اما ما تنها به دلیل ترخیص درصدی توانستیم میزان تولید را در این حد نگه داریم. »
اینهمه در حالیست که یکی دیگر از مشکلات فعالان صنعت قطعه‌سازی، مانند دیگر صنایع، جیره‌بندی برق و گاز به علت بحران کمبود انرژی است!
مازیار بیگلو شهریورماه گذشته با اشاره به مشکلات قطع برق، گفته بود که «امسال به دلیل قطعی‌های مکرر برق، تولید قطعه کاهش پیدا کرد، از طرفی باعث شد همه دستگاههای الکترونیکی و بُرد‌ها با مشکل مواجه شوند و زیان هنگفتی به صنعت قطعه‌سازی وارد شود.»
مازیار بیگلو با اشاره به اینکه قطع برق باعث شده تولید قطعات به شدت دچار مشکل شود، گفته بود: «اکنون تولید خودروسازان کاهش یافته که از جمله علت‌های آن، کاهش تولید قطعات است؛ قطعاتی که به دلیل نبود برق، کمتر از قبل تولید می‌شوند.»
همزمان احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان گفته «امسال ۲ مشکل عمده بر سر راه خودروسازان قرار داشت؛ یکی تامین ارز و دیگری قطعی برق، همزمان با اوج‌گیری گرمای تابستانی بود.»
دبیر انجمن خودروسازان افزوده «واحد‌های صنعتی از جمله خودروسازان در سراسر کشور دو روز در هفته قطعی حتمی برق را داشتند و با احتساب تعطیلی روز‌های جمعه تولید، سه روز در هفته متوقف بود البته قطعی برق تنها به این دو روز محدود نمی‌شد و در روز‌های دیگر نیز گاه قطعی‌های چندساعته از پیش اعلام‌نشده هم اتفاق می‌افتاد که علاوه بر توقف تولید تلف شدن سرمایه‌ها را هم در پی داشت.»
روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز در گزارش درباره مشکلات قطعهسازان تأکید کرده که اولین و مهمترین پیامد، تأثیر مستقیم بر تولید خودرو در کشور است. با توقف خطوط تولید قطعهسازان، عملا زنجیره تأمین قطعات برای خودروسازان مختل شده و این امر منجر به کاهش تولید و حتی توقف خطوط تولید خودروسازان خواهد شد. در شرایطی که بازار خودروی کشور با کمبود عرضه مواجه است، کاهش بیشتر تولید می‌‌‌تواند به افزایش قیمت‌‌‌ها و تشدید نارضایتی مصرف‌‌‌کنندگان منجر شود.
این روزنامه افزوده توقف خطوط تولید، به معنای بیکاری موقت یا دائم بخشی از نیروی کار این صنعت است؛ امری که با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور و نرخ بالای بیکاری، می‌‌‌تواند تبعات اجتماعی گسترده‌‌‌ای داشته باشد. سومین پیامد، تأثیر بر سایر صنایع وابسته است. صنعت خودرو به عنوان یک صنعت پیشران، ارتباط تنگاتنگی با سایر صنایع از جمله فولاد، پتروشیمی، لاستیک، شیشه و الکترونیک دارد. اختلال در این صنعت، به صورت دومینووار سایر صنایع را نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
