گزارش‌ها از افزایش ۵۰ تا ۲۰۰ درصدی شهریه مهدکودک‌ها و مدارس غیردولتی خبر می‌دهند که می‌تواند سبب افزایش آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در کشور شود. در حال حاضر حدود یک میلیون دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد و مهمترین علت ترک تحصیل دانش‌آموزان مشکلات اقتصادی عنوان می‌شود.
روزنامه «شرق» در گزارشی از افزایش ۵۰ تا ۲۰۰ درصدی شهریه مهدکودک‌ها و مدارس غیردولتی خبر داده و نوشته روند افزایش شهریه‌ها بسیاری از خانواده‌های طبقه متوسط را در آستانه انتخابی دردناک قرار داده که میان «آموزش بی‌کیفیت» در مدارس دولتی یا «فشار مضاعف اقتصادی» یکی را انتخاب کنند.
در این گزارش از حال و روز والدینی حکایت شده که این روزها با فهرستی از هزینه‌های نجومی، وعده‌های مبهم و اضطراب آینده‌ای نامعلوم روبرو هستند. «شرق» تأکید کرده این بحران برای خانواده‌ها تنها اقتصادی نیست و آثار روانی و تربیتی بر روی کودکان را نیز در پی دارد.
یک مادر ساکن غرب تهران از افزایش شهریه مهدکودک فرزندش گفته که سال گذشته ماهی هفت میلیون تومان بود، اما امسال ناگهان به ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان رسیده است، بدون آنکه امکانات جدیدی اضافه کرده باشند.
این مادر توضیح داده که «من کارمندم و افزایشی که در حقوقم ایجاد شده، حداکثر سه میلیون تومان بوده؛ در حالی‌که شهریه مهد کودک سه تا چهار برابر شده است.»
یکی دیگر از مادران که دو فرزندش را در یک مهدکودک خصوصی در محدوده جنت‌آباد ثبت‌نام کرده بود، نیز به «شرق» گفته «ما هرگز به دنبال مهد‌های لوکس یا خاص نبودیم؛ تنها هدف ما یافتن مرکزی با کیفیت مناسب و هزینه‌ای معقول بود. همان مهدی که تا پیش از این هزینه‌اش برایمان قابل پرداخت بود، حالا با هزینه‌ای حدود ۳۰ میلیون تومان در ماه، ما را در تنگنای شدید مالی قرار داده است».
این مادر به آسیب‌های روانی ناشی از قطع ارتباط کودکان با محیط آشنا اشاره کرده و گفته «فرزند من سه سال در این فضا بزرگ شده و با مربیان و دوستانش انس گرفته است. مشاوران به ما هشدار داده‌اند که جدا‌کردن کودک از این محیط ممکن است تبعات روانی جدی‌ای به همراه داشته باشد، اما بسیاری از خانواده‌ها دیگر نیز قادر به ادامه پرداخت این شهریه نیستند».
بر اساس توضیحات خانواده‌ها، جدا از شهریه، مبالغی جداگانه بابت اقلام مصرفی مانند ماژیک، چسب، کاغذ و وسایل دیگر نیز از والدین دریافت می‌شود و به این ترتیب شهریه یک سال استفاده از مهدکودک را تا ۴۰ الی ۵۰ میلیون تومان افزایش می‌دهد؛ رقمی معادل حدود سه ماه درآمد یک کارگر!
بر اساس این گزارش در پی شهریه‌های نجومی مدارس غیردولتی که البته در برخی شهرها همچون تهران نیز به علت آلودگی هوا نیمی از سال تحصیلی را تعطیل هستند، بسیاری از خانواده‌ها ناچار به انتخاب مدارس دولتی هستند.
آنها فرزندان خود را در مدارس دولتی ثبت‌نام می‌کنند و برای جبران کیفیت پایین آموزشی در مدارس دولتی، از کلاس‌های تقویتی و معلم خصوصی استفاده کنند چون در مجموع برایشان به‌صرفه‌تر است.
با اینهمه موضوع تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس که گاهی به ۴۰ تا ۴۲ دانش‌آموز در یک کلاس می‌رسد، و عدم نظارت کافی بر مسائل آموزشی و تربیتی از مشکلات بسیاری از والدین است.
مادر یک دانش‌آموز دبیرستانی به «شرق» گفته «برای یکی از فرزندانم در سال گذشته ۹۰ میلیون تومان شهریه پرداخت کردیم که امسال به ۱۶۰ میلیون تومان افزایش یافته است. شنیده‌ام برخی مدارس برای پایه اول ابتدایی، بدون احتساب ناهار، سرویس و لباس فرم، شهریه ۲۱۰ میلیون تومانی اعلام کرده‌اند. مدرسه‌ای هم شهریه‌ای بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان اعلام کرده است.»
گفتنی است تنها بخشی از شهروندان توان پرداخت شهریه‌های چند ده و حتی چند صد میلیون تومانی مدارس غیرانتفاعی یا همان مدارس خصوصی را دارند.
در آنسو، بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد حتی توان پرداخت هزینه‌های تحصیل فرزند خود در مدارس دولتی را هم ندارند.
اگرچه بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی، «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور بطور رایگان گسترش دهد» اما در عمل تحصیل کودکان در مدارس دولتی نیز مشمول هزینه‌هایی قابل توجه است.
مدارس دولتی بر اساس قانون نباید شهریه دریافت کنند و هزینه‌های جاری مدارس را از طریق سرانه‌ای که از آموزش و پرورش دریافت می‌کنند تأمین کنند. سرانه به معنای رقمی است که به ازای هر یک دانش‌آموز محصل در مدرسه، از سوی آموزش و پرورش به مدرسه پرداخت می‌شود.
ارقام سرانه اما در بسیاری موارد هزینه‌های جاری مدارس از جمله هزینه قبوض، تعمیرات و تجهیزات را پوشش نمی‌دهد و در نتیجه سال‌هاست مدیران مدارس دولتی تحت عناوین «کمک به مدرسه» از اولیاء دانش‌آموزان پول طلب می‌کنند.
از سوی دیگر هزینه‌هایی مانند کتاب، لباس فرم مدرسه، نوشت افزار، کیف، و سرویس رفت و آمد، همگی بر عهده والدین است.
افزایش هزینه تحصیل در مدرسه موجی از کودکان بازمانده از تحصیل را طی سال‌های گذشته رقم زده است. اگرچه آمار شفافی از دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده وجود ندارد اما گزارش‌ها تعداد آنها را حدود یک میلیون تا یک میلیون و دویست هزار نفر عنوان می‌کنند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی به جمعیت یک میلیونی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل اشاره کرده و نوشته «عوامل مختلفی در افزایش بازماندگی از تحصیل در سال گذشته موثر بوده است اما مشکلات مالی و معشیتی و اشتغال به کار کودکان با هدف بهبود معیشت خانواده از جمله مهمترین موارد است.»
به گزارش «دنیای اقتصاد» در سال‌های گذشته عواملی مانند تحریم‌ها و تورم مزمن منجر به کاهش قدرت اقتصادی ایران شد و به افزایش نرخ فقر دامن زد. بطوری که فقر مطلق در سال ۱۴۰۲ در نرخ ۳۰ درصد تثبیت و بسیاری از خانوراها را به درآمد کودکان خود نیازمند کرد.
این مطلب افزوده از سوی دیگر کیفیت پایین مشاغل و بیکاری بالای فارغ‌التحصیلان آموزش عالی موجب شده تا برخی از نوجوانان ترجیح بدهند که بجای ادامه تحصیل، وارد بازار کار شوند.
«دنیای اقتصاد» تأکید کرده که «مهار تورم می تواند به افزایش سطح رفاه خانوارها و عدم نیاز به کار دانش آموزان کمک کند. از سوی دیگر دور شدن سایه تحریم‌ها از اقتصاد و جذب سرمایه‌های مستقیم خارجی به ایجاد شغل‌های تخصصی کمک می کند و می تواند منجر به افزایش انگیزه دانش آموزان برای ادامه تحصیل شود.»
