دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا پنجشنبه ۱۲ تیرماه با اشاره به «نابودی تأسیسات اتمی در ایران» طی حملات سنگین هوایی مراکز اتمی جمهوری اسلامی گفت که مقامات جمهوری اسلامی ممکن است «حتی بخواهند مذاکره کنند و فکر می‌کنم خیلی مشتاق هستند!» وی اما جمعه ۱۳ تیرماه حرف یک خبرنگار را تأیید کرد که مقامات تهران «توقف غنی‌سازی» را نپذیرفته‌اند.
ترامپ در پاسخ به خبرنگاری که گفت جمهوری اسلامی ایران توقف غنی‌سازی را نپذیرفته است، تاکید کرد اگر تهران هنوز با توقف غنی‌سازی موافقت نکرده، باید دید که چه می‌خواهد. وی بار دیگر از «نابودی کامل» تأسیسات اتمی جمهوری اسلامی ابراز رضایت کرد.
رئیس جمهوری آمریکا قرار است روز دوشنبه در کاخ سفید با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل دیدار می‌کند.
این دیدار در حالی صورت می‌گیرد که شماری از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در جریان درگیری اخیر میان اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران در تهران حضور داشتند، به دلایل امنیتی ایران را ترک کردند.
این بازرسان از زمان حمله اسرائیل به ایران در ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن) در تهران مستقر بودند اما امکان بازدید از تاسیسات هسته‌ای ایران را نداشتند. آنها در ابتدا در یکی از هتل‌های تهران اقامت داشتند و سپس احتمالاً به ساختمانی وابسته به سازمان ملل منتقل شدند.
لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال در همین ارتباط گزارش داد که این بازرسان از طریق مرز زمینی ایران را ترک کرده و به ارمنستان رفتند. کمی بعد آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز رسیدن آنها به سوئیس را تأیید کرد.
خروج بازرسان آژانس درواقع تأیید می‌کند که حکومت ایران فعلاً قصد همکاری با آژانس را ندارد. این در حالیست که «عدم همکاری با آژانس» یکی از دلایل عمده‌ای است که در نهایت زمینه‌ساز حمله نظامی به تأسیسات اتمی در ایران شد. در این میان، مجلس شورای اسلامی طرح «تعلیق همکاری با آژانس» را تصویب کرده است.
فشار اروپا به جمهوری اسلامی برای مذاکره
از سوی دیگر برخلاف ادعای ترامپ در ارتباط با «نابودی کامل» تأسیسات هسته‌ای رژیم ایران، هم وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) اعلام کرده که طبق ارزیابی‌های این وزارتخانه برنامه اتمی جمهوری اسلامی فقط حدود ۲ سال عقب افتاده و هم مقامات اروپایی می‌گویند که برآوردهای آنها نیز نشان می‌دهد که حملات آمریکا برنامه هسته‌ای ایران را عقب انداخته، اما آن را نابود نکرده است.
مقامات اروپایی تأکید دارند که تنها از طریق مذاکره می‌توان نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی داشت و آن را محدود کرد به ویژه آنکه حملات اسرائیل و سپس آمریکا رژیم ایران را به‌سمت تلاش مخفیانه برای ساخت سلاح هسته‌ای سوق می‌دهد.
در همین حال، ترامپ هفته‌ی گذشته در واکنش به سخنان علی خامنه‌ای و دیگر مقامات رژیم گفته بود: «نه به جمهوری اسلامی پیشنهاد می‌دهم و نه با آنها گفتگو می‌کنم.»
چند مقام اروپایی به «واشنگتن‌پست» گفته‌اند حملات آمریکا فضای سیاسی تهران را سخت‌تر کرده و ممکن است برای زمامداران ایران اثبات کند که تنها بازدارنده واقعی، داشتن توانایی ساخت بمب هسته‌ای است.
با وجود این بدبینی اما اروپایی‌ها همچنان به دنبال از سر گرفتن مذاکره با جمهوری اسلامی هستند که به گمان آنها پس از حملات اسرائیل و آمریکا تضعیف شده است. آنها امیدوارند فرصتی کوتاه در سایه آتش‌بس شکننده‌ی موجود به دست آمده باشد.
اما مقامات اذعان دارند که متقاعد کردن دو طرف برای بازگشت به میز مذاکره دشوار خواهد بود، به ویژه برای توافقی گسترده که شامل کشورهای اروپایی و قدرت‌های جهانی دیگر نیز باشد.
در این گزارش همچنین آمده است که ترامپ معمولاً مسیر خود را تغییر می‌دهد و علاقمند به معامله است و اروپایی‌ها نیز این را می‌دانند که موضع او می‌تواند تغییر کند.
واشنگتن‌پست می‌نویسد، اگر مذاکرات آمریکا با جمهوری اسلامی ایران از سر گرفته شود، ممکن است بدون مشارکت رهبران اروپایی که از زمان آغاز دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ به حاشیه رانده شده‌اند، پیش برود. هنوز مشخص نیست که آنها چقدر می‌توانند ترامپ را که بدون مشورت با متحدان سنتی خود در اروپا، به اسرائیل پیوسته و سپس یکجانبه آتش‌بس اعلام کرد، تأثیر بگذارند.
برای رژیم ایران، لغو تحریم‌ها ممکن است انگیزه‌ای برای توافق در بلندمدت باشد. اما رهبران اروپایی می‌دانند نمی‌توانند تضمینی به تهران بدهند که آمریکا یا اسرائیل از حملات بعدی خودداری خواهند کرد.
یکی از مقامات اروپایی گفت که محاسبات تهران ممکن است پس از کارزار نظامی اسرائیل و تصمیم ترامپ برای فاصله گرفتن از آن، که در نهایت به صدور دستور بمباران سه سایت هسته‌ای ایرانی انجامید، تغییر کرده باشد.
میشل دوکلوس دیپلمات سابق فرانسوی می‌گوید: «احتمال دارد که رژیم اکنون مصمم‌تر شود که به سوی ساخت بمب پیش برود و این کار را بطور مخفیانه انجام دهد.»
او گفت آمادگی تهران برای مذاکره بستگی دارد به «توازن قدرت جدید در تهران» و جذابیت اقتصادی توافق با آمریکا. او افزود: «ترامپ احتمالاً متوجه شده که در نهایت، نتوانسته برنامه هسته‌ای ایران را نابود کند. پس امکان کوچکی وجود دارد که وارد نوعی مذاکره شود.»
یکی از مقامات اروپایی گفت مسیر هرگونه مذاکرات جدید به شدت به میزان خسارت وارده به تأسیسات هسته‌ای ایران بستگی دارد و تعیین قطعی این موضوع ممکن است زمانبر باشد.
ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که حملات آمریکا به سایت‌های فردو، نطنز و مجتمع هسته‌ای اصفهان خسارات سنگینی وارد کرده، اما برنامه هسته‌ای ایران را بطور کامل نابود نکرده است.
برخی تحلیلگران معتقدند شدت بمباران احتمالاً آسیب جدی وارد کرده، اما میزان دقیق تخریب و مدت زمان بازسازی آن توسط جمهوری اسلامی همچنان محل مناقشه است. برخی ارزیابی‌ها نیز حاکی از آن است که رژیم ایران ممکن است ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را پیش از حمله جابجا کرده باشد.
مقامات اروپایی به همتایان ایرانی خود هشدار داده‌اند که از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج نشوند یا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج نکنند. بازرسان از زمان آغاز حملات اسرائیل، نتوانسته‌اند از سایت‌های هسته‌ای بازدید کنند.
عدم مذاکره جمهوری اسلامی با آمریکا، می‌تواند زمینه‌‌ی فعال شدن «مکانیسم ماشه» را توسط سه کشور اروپایی فراهم کند.
