اعتصاب غذای دستجمعی زندانیان محبوس در زندان قزلحصار روز یکشنبه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۴ و پس از یک هفته، با وعده مقامات قضایی درباره «توقف اجرای احکام اعدام و بررسی اصلاح قانون مجازات» پایان یافت.
بر اساس ویدئوی منتشر شده در شبکههای اجتماعی، زندانیان محبوس در زندان قزلحصار پس از یک هفته اعتصاب غذای دستجمعی که با مشارکت بیش از ۱۰۰۰ زندانی انجام شده بود، روز یکشنبه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۴ به اعتصاب غذای خود پایان دادند.
بر اساس بیانیهای که از سوی زندانیان صادر شده تصمیم به پایان اعتصاب غذا پس از دیدار نمایندگانی از سوی رئیس قوه قضاییه، رئیس سازمان زندانها و رئیس زندان قزلحصار با زندانیان و وعده مقامهای قضایی مبنی بر توقف اجرای احکام اعدام و بررسی اصلاح قانون مجازات گرفته شد.
بر اساس توافق صورت گرفته میان زندانیان اعتصابکننده و مقامات قضایی جمهوری اسلامی، قرار است طی شش ماه آینده روند اجرای احکام متوقف و امکان بازنگری در پرونده محکومان فراهم شود.
در بیانیه صادر شده از سوی زندانیان تأکید شده که تداوم این توافق مشروط به اجرای عملی وعدههای مطرح شده از سوی مقامات قضایی است.
خبرگزاری «هرانا» گزارش داده در دیداری که روز یکشنبه میان نمایندگان قوه قضاییه و نماینده زندانیان اعتصابکننده در زندان قزلحصار برگزار شد، مقامات قضایی مدعی شدند که در شش ماه آینده موضوع بازنگری در قانون مجازات اعدام در مجلس شورای اسلامی پیگیری خواهد شد و به زندانیانی که با احکام قطعی اعدام روبرو هستند، فرصتی دوباره برای بررسی پروندهها و جبران داده میشود.
خبرگزاری «هرانا» افزوده همزمان با توقف اعتصاب غذای زندانیان در روز یکشنبه ۲۷ مهرماه شماری از خانوادههای زندانیان محکوم به اعدام در مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی در تهران تجمع اعتراضی برگزار کردند.
این گزارش افزوده معترضان خواستار توقف روند فزاینده اجرای احکام اعدام در کشور شدند. همچنین این تجمع با دخالت نیروهای انتظامی به تنش کشیده شد و از ادامه آن ممانعت به عمل آمد.
کانون حقوق بشر ایران نیز گزارش داده نماینده اعزامی قوه قضاییه در جمع زندانیان گفت: «به نمایندگی از قوه قضاییه و سازمان زندانها قول میدهم تا چند ماه آینده هیچ اعدامی نداشته باشیم. در این مدت اصلاحیهای درباره قانون اعدام مواد مخدر تهیه میکنیم تا خواسته شما محقق شود.»
او در ادامه مدعی شد که برخی این اعتصاب را به گروههای سیاسی نسبت دادهاند، اما قوه قضاییه آن را اقدامی برای «رساندن صدا» دانسته است. با این حال، تهدید کرد اگر اعتصاب ادامه یابد، ممکن است رفتار معترضان «نشانه ارتباط با گروههای معاند» تلقی شود.
کانون حقوق بشر ایران افزوده این تهدید با واکنش تند زندانیان روبهرو شد. آنان در پاسخ گفتند: «قانون اعدام را تغییر دهید، مگر ایران فقط متعلق به شماست؟ این قانون از ابتدا اشتباه بوده. دروغگو شما هستید، نه ما.»
این گزارش افزوده «در پی این اظهارات و بازگرداندن زندانیان محکوم به اعدام به بندهایشان، زندانیان قزلحصار، اعلام کردند که بهطور موقت و برای دادن فرصت به تحقق وعدههای مسئولان، به اعتصاب غذای خود پایان میدهند. آنان تأکید کردند اگر وعدهها عملی نشود، اعتراض دوباره از سر گرفته خواهد شد.»
صدها زندانی محبوس در واحد دو زندان قزلحصار در اعتراض به افزایش آمار اعدام از روز دوشنبه ۲۱ مهرماه ۱۴۰۴ اعتصاب غذای گروهی کردند.
زندانیان محبوس در واحد چهار این زندان نیز با پیوستن به دیگر زندانیان اعتصابکننده در بیانیهای با اشاره به انتقال مستمر همبندیان خود برای اجرای حکم اعدام، از «مردم و وجدانهای بیدار» خواستند برای لغو اعدام و نجات جان زندانیان اقدام فوری انجام دهند.
زندانیان همزمان با آغاز اعتصاب غذای گروهی در بیانیهای اعلام کردند «ما جمعی از زندانیان اعتصابی در واحد ۲ قزلحصار خواستار لغو مجازات اعدام در ایران هستیم… از همه مردم و کسانی که صدای ما را میشنوند و از همه زندانیان میخواهیم که به هر وسیله ممکن از ما زندانیان زیر حکم اعدام حمایت کنند.»
این بیانیه افزوده بود «ما هر شب با کابوس چوبه دار به خواب میرویم. این وضعیت دیگر قابل تحمل نیست.
ما خواهان لغو مجازات اعدام هستیم. از مردم و سایر زندانیان میخواهیم صدای ما باشند. پناه ما، شما هستید.
حق ما اعدام و جایمان در زندان نیست. صدایتان را بلند کنید. در برابر زندانها تجمع کنید و نگذارید زندانیان را اعدام کنند.»
این زندانیان با تأکید بر اینکه «برای ما هیچ چارهای جز اعتراض و اعتصاب نمانده است» نوشتند «لحظهای تصور کنید آن سرکوبی که در بیرون از زندان احساس میکنید، در درون زندان هر روز ما را به قتل میرساند. ما قربانیانی هستیم که روزانه کشته میشویم و هیچ امیدی جز حمایت شما و سایر زندانیان نداریم.»
آنها نوشتند که فردا دیر است چون «روزی نیست که در آن همبندیان ما را برای اعدام به سلولهای انفرادی نبرند و اگر پس از این اعتراضات تنها بمانیم، همگی کشته خواهیم شد. فریاد ما «نه به اعدام» است.»
شماری از زندانی اعتصابکننده که شمار آنها بیش از ۱۰۰۰ نفر اعلام شده، دچار اُفت فشار خون و قند خون شده و برخی از آنها به بهداری زندان منتقل شدند.
خبرگزاری «هرانا» به نقل از خانواده تعدادی از زندانیان گزارش داد که «مأموران زندان شماری از زندانیان را پس از مراجعه به بهداری مورد ضربوشتم قرار داده و آنان را به اجبار وادار به صرف غذا کردند. یک روز بعد، پزشک بهداری برای معاینه زندانیان به واحد مربوطه مراجعه کرد، اما اغلب زندانیان به دلیل نگرانی از تکرار برخوردهای مشابه، از بیان مشکلات جسمی خود خودداری کردند.»
همچنین خانوادههای شماری از زندانیان نیز در اعتراض به اجرای حکم اعدام عزیزانشان شامگاه سهشنبه و چهارشنبه، ۲۲ و ۲۳ مهرماه، مقابل این زندان تجمع کردند.
این در حالیست که پس از چهار روز تداوم اعتصاب در زندان قزلحصار و بینتیجه بودن تلاش مقامات زندان برای پایان دادن به این اعتصاب غذا، شماری از زندانیان در زندان اوین نیز با صدور بیانیهای به اعتصاب «نه به اعدام» زندانیان محبوس در قزلحصار پیوسته و از آن حمایت کردند.
در نهایت به نظر میرسد پایداری زندانیان محبوس در قزلحصار در اعتصاب غذای دستجمعی سبب توجه مقامات قضایی جمهوری اسلامی به خواسته آنها شده بطوری که دستکم وعده توقف اجرای احکام اعدام و بازبینی پروندههای منتهی به صدور حکم قطعی اعدام را دادهاند.
آمارهای منابع حقوقبشری نشان میدهد روند صدور و اجرای احکام اعدام از ماههای گذشته و به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه اسراییل و جمهوری اسلامی سرعت گرفته است.
خبرگزاری «هرانا» گزارش داده که از ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴ تا ۸ اکتبر ۲۰۲۵، حکم اعدام ۱۵۳۷ نفر توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی به اجرا درآمده است، که از این تعداد ۸ نفر در ملاءعام اعدام شدند.
«هرانا» گزارش داده از میان این قربانیان اعدام که هویتشان احراز شده، جنسیت ۴۹ تن از اعدام شدگان زن بوده و همینطور سن ۳ تن از اعدام شدگان در زمان ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال بوده است.
در آمار دیگری، سازمان حقوق بشر ایران ۱۸ مهرماه جاری در گزارشی به مناسبت «روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام» اعلام کرد جمهوری اسلامی از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون دستکم ۱۱۰۵ نفر را اعدام کرده است.
سازمان عفو بینالملل نیز با اعلام اینکه طی ۱۰ ماه گذشته و از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون بیش از هزار اعدام در ایران گزارش شده است، خواستار توقف فوری اعدامها شد.
سازمان عفو بینالملل افزوده که صدور اکثر احکام اعدام «پس از دادگاههای ناعادلانهL و با هدف «ایجاد رعب، سرکوب اعتراضها و مجازات معترضان» صورت میگیرد.
حسین بائومی، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای سازمان عفو بینالملل، پنجشنبه ۲۴ مهرماه ۱۴۰۴ خواستار آن شده که «کشورهای عضو سازمان ملل باید با فوریت به مقابله با موج شوکآور اعدامها در ایران برخیزند.»
معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای سازمان عفو بینالملل تأکید کرده «اعدامها به سطحی رسیدهاند که از سال ۱۹۸۹ سابقه نداشته است.»
