آمارها نشان میدهد پاییز امسال نیز خشکسالی در ایران ادامه دارد و اکثر استانهای کشور تا نیمه آبانماه همچنان بارندگی نخواهند داشت.
در حالی که طی یک سال گذشته ایران با کاهش شدید بارندگی و تشدید خشکسالی روبرو بود، بسیاری امیدوار بودند از ابتدای سال آبی جاری و آغاز پاییز بارندگیها آغاز شود اما آمارها نشان میدهد وضعیت بارشها دستکم تا نیمه پاییز همچنان فاجعهبار است.
همچنین بر اساس آخرین آمار از موجودی مخازن سدهای کشور؛ ورودی آب به سدها تا ۲۶ مهرماه سال آبی جاری (۱۴۰۵-۱۴۰۴) ۷۸۰ میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با رقم یک میلیارد و ۲۹۰ میلیون مترمکعب سال گذشته ۳۹ درصد کاهش یافته است.
حجم آب موجود در سدها در سال آبی جاری ۱۷ میلیارد و ۶۶۰ میلیون مترمکعب است که نسبت به رقم ۲۳ میلیارد و ۳۱۰ میلیون مترمکعب سال قبل ۲۴ درصد کاهش یافته که بر این اساس سدهای کشور تنها ۳۴ درصد آب دارند.
نگاهی به وضعیت سدهای مهم کشور بیانگر این است که ۲۲ سد به لحاظ موجودی مخزن اوضاع بحرانی را سپری میکنند و کمتر از ۱۵ درصد پر هستند.
برای نمونه از مجموع ۵ سد تأمینکننده آب آشامیدنی و کشاورزی تهران سد امیرکبیر با ۱۹ میلیون مترمکعب ذخیره آبی ۱۱ درصد آب دارد که نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل ۸۰ درصد کاهش را نشان میدهد. سد لار با ۱۷ میلیون مترمکعب موجودی و ۲ درصد آب یعنی ۴۷ درصد نسبت به پارسال منفی است. سد طالقان نیز ۱۶۰ میلیون مترمکعب موجودی، ۳۸ درصد و ۳۶ درصد ذخیره کمتری دارد. سد لتیان- ماملو هم ۳۰ میلیون مترمکعب ذخیره آبی و ۹ درصد آب ۵۷ درصد نسبت به سال آبی قبل در همین زمان منفی است.
وضعیت در دیگر استانها نیز مانند استان تهران است و ذخایر آبی با کاهش روبروست. از مجموع ۱۳ سد حوضه دریاچه ارومیه فقط ۳۴۷ میلیون مترمکعب آب داشته و نسبت به پارسال ۴۰ درصد منفی هستند.
سد زاینده رود در اصفهان ۳۹ درصد نسبت به پارسال منفی است. سد «رجایی» مازندران ۲۹ درصد ذخیره آبی کمتری نسبت به پارسال دارد. سدهای دوستی و طرق در خراسان «رضوی» هم هر کدام به ترتیب نسبت به پارسال ۷۷ درصد و ۵۳ درصد منفی هستند.
در استان خوزستان که تا چند سال پیش از پرآبترین استانهای ایران بود، زنجیره سدهای کارون، دز، کرخه، جره، مارون هر کدام به ترتیب در شرایط منفی ۱۴ درصد، منفی ۸ درصد، منفی ۴۹ درصد، منفی ۲۶ درصد و منفی ۷۰ درصد قرار دارند.
روزنامه «هممیهن» در گزارشی با اشاره به پیشبینی نبود بارندگی در اکثر استانهای کشور تا نیمه آبان نوشته پیشبینی شده تا نیمه آبانماه خبری از بارشهای پاییزی در کشور نباشد و این یعنی بحران آب هر روز جدیتر از گذشته میشود. این بحران، کشور را از نظر اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی و حتی سیاسی به خطر انداخته است؛ باعث شده هزینه بسیاری توسط مردم و صنایع پرداخت شود و دولت نیز با عدم برنامه جامع در این میان نظارهگر است.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با اشاره به آخرین دادههای پیشبینی بارندگیها گفته «در این چهار هفتهای که از پاییز میگذرد، وضعیت بارشها خوب نبوده و همانطور که از قبل در پیشبینیهای هواشناسی اعلام شده بود با پاییزی گرمتر از حد نرمال و با بارندگی کمتر از میانگین متوسط و بلندمدت روبرو خواهیم بود.»
این کارشناس تأکید کرده که «تنها تهران نیست که پاییز را بدون باران آغاز کرده؛ شهرهای دیگر کشور نیز درگیر روزهای خشکی هستند. پس از گرمای تابستان مردم چشمانتظار پاییز و بارش بارانی بودند که فعلاً از آن خبری نیست.»
به گفته احد وظیفه «طی دو ماه آینده، تغییر چشمگیری در وضعیت بارشها پیشبینی نمیشود و شرایط نسبتاً خشک در بیشتر مناطق کشور ادامه خواهد داشت. با این حال، انتظار میرود از ابتدای زمستان، شرایط اندکی بهبود پیدا کند. بهویژه با حاکم شدن هوای سرد و نفوذ سامانههای بارشی از شمالغرب و غرب کشور، بارندگی را برای ما به ارمغان میآورد.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در توضیح علت کاهش شدید بارندگی گفته «تغییرات اقلیمی در کره زمین و بهویژه مناطق جنبحارهای مانند ایران سامانههای جوی را تحت تاثیر قرار داده است. این مناطق چون زمینه کمبارشی را دارند و اکثر بیابانهای دنیا در آنجا قرار دارند، بیشترین تاثیر را از این تغییرات اقلیمی میگیرند.»
این در حالیست که در ایران ناکارآمدی مدیریتی مقامات جمهوری اسلامی طی چهار دهه گذشته بیش از تغییرات اقلیمی منابع آب کشور را هدر داده است. حفر بیرویه چاه، سدسازیهای غیراصولی و در نهایت برداشت ویرانگر از منابع آب زیرزمینی، در کنار هدر رفت شدید آب در شبکه توزیع همگی از جمله عواملی هستند که خشکسالی در ایران را به مراحل جبرانناپذیر رسانده است.
«هم میهن» در اینباره نوشته آمارها نشان میدهد که حدود ۲۲ درصد از آبی که وارد شبکه میشود پیش از رسیدن به خانهها از میان شکافها، نشتیها و انشعابات غیرمجاز از بین میرود. در اصل خراب بودن و فرسوده بودن مسیر پخش آب باعث شده بخش زیادی از آب در مسیر رسیدن به خانهها از بین برود و مصارف خانگی نیز سهمی کمتر از ۹ درصدی داشته باشند. در اصل به نظر میرسد بیشترین سهم مصرف آب برای مسیر بخش و انشعابات است و پس از آن به مصارف خانگی میرسد.
در گزارش روزنامه «هممیهن» تأکید شده کاهش ۴۰ درصدی بارشها و همچنین افت ۳۰ درصدی منابع تجدیدپذیر و از سوی دیگر فرونشست ۱۰ تا ۳۰ درصدی زمین در سال باعث شده زنگ خطر جدی در کشور به صدا دربیاید. این زنگ خطر میتواند اقتصاد، سیاست، محیط زیست و حتی شرایط اجتماعی کشور را به خطر بیندازد.
