بر اساس دادههای مرکز آمار ایران هزینه تأمین سبد خوراکی ضروری برای یک خانواده چهار نفره در ایران به ۶۸/۹ درصد از رقم حداقل دستمزد رسیده است. خانوادههای ایرانی در حالی ۷۰ درصد از درآمد خود را برای خوراک ضروری هزینه میکنند که سهم اجارهبها از درآمد نیز به ۴۰ تا ۷۰ درصد از رقم دستمزد رسیده است. این ارقام بیانگر بحران حقوقبگیران برای تأمین دو هزینه ضروری خوراک و مسکن، بدون در نظر گرفتن دیگر هزینههای زندگی، و افزایش فقر غذایی در میان این اقشار است.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره روز یکشنبه ۱۱ آبان۱۴۰۴ در گزارشی به افزایش قیمت مواد غذایی و آشامیدنی در طول یک سال گذشته پرداخته و بر پایه دادههای مرکز آمار ایران نوشته هزینه مواد خوراکی در مهرماه امسال نسبت به مهرماه سال گذشته بیش از ۶۴ درصد افزایش یافته و گروه «نان و غلات» با تورم نزدیک به ۹۸ درصد رکورددار گرانی بوده است.
بر اساس این آمارها برنج ایرانی ۱۵۵ درصد، برنج خارجی ۶۱ درصد، گوشت گوسفند ۲۴ درصد، مرغ ماشینی ۵۶ درصد، شیر پاستوریزه ۵۵ درصد، ماست ۶۶ درصد، پنیر ۶۲ درصد، قارچ ۶۴ درصد، کدو ۱۲۲ درصد، سیب زمینی ۸۲ درصد؛ لوبیا چیتی ۲۵۵ درصد، عدس ۷۳ درصد، لپه ۱۳۵ درصد، چای خارجی ۸۳ درصد و نوشابه ۶۹ درصد طی یک سال گذشته گران شده است.
«دنیای اقتصاد» گزارش داده که افزایش بالای قیمت خوراکیها در کنار ثابت ماندن دستمزد حقوقبگیران باعث شده خانوارها به ویژه در آغاز نیمه دوم سال بخش زیادی از درآمد خود را صرف تأمین مواد غذایی کنند و با توجه به بالابودن قیمت مواد غذایی پرکالری، احتمالا تا پایان سال خوراکیهای کمکالری را جایگزین خواهند کرد.
این گزارش به نقل از کارشناسان تأکید کرده که افزایش فزاینده قیمت کالاهای اساسی همچون برنج، نان و حبوبات برای خانوادههای کمدرآمد فاجعهبار خواهد بود و فقر غذایی در میان مردم را گسترش خواهد داد.
این گزارش با اشاره به اینکه «فقر کالری یکی از چالشهای مهمی است که به دلیل پیامدهای بلندمدت و آثار گستردهای که بر سلامت و بهرهوری افراد جامعه دارد، همواره مورد توجه کارشناسان بوده است» نوشته افزایش نقدینگی، نوسانات ارزی، و رشد هزینههای تولید از عوامل اصلی تورم خوراکیها عنوان میشود. کاهش بارندگی و خشکسالی نیز باعث کمبود عرضه و گرانی بیشتر محصولات کشاورزی شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز پیشتر در گزارشی تأکید کرده بود که میانگین کالری مصرفی ایرانیان اکنون کمتر از حداقل نیاز روزانه ۲۱۰۰ کالری است. همچنین وزارت بهداشت جمهوری اسلامی نیز به تازگی در آماری اعلام کرده که حدود یک سوم موارد مرگ در ایران به مسائل تغذیهای از جمله سوءتغذیه، عدم دریافت کافی مواد مفیدی چون کلسیم، آهن و اُمگا-سه مربوط است.
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی آمده بود که میانگین سرانه مصرف کالری در یک دهه اخیر همواره کاهشی بوده است. حتی در سال ۱۴۰۱ میانگین کالری مصرفی برابر با حداقل کالری مورد نیاز هر فرد یعنی ۲۱۰۰ کالری بوده و در سالهای بعد میانگین کالری مصرفی به ازای هر فرد حتی از حداقل کالری مورد نیاز نیز کمتر شده است.
اکنون در گزارش روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز تأکید شده پس از افزایش پرشتاب قیمت انواع گوشت در ایران طی سالهای گذشته خانوارها سعی داشتند مصرف کمتر گوشت را با استفاده بیشتر حبوبات جایگزین کنند. اما بررسیها نشان میدهد که افزایش قیمت حبوبات نسبت به سال گذشته سرسامآور بوده است. طبق آخرین آمارها لوبیا چیتی نسبت به سال گذشته ۲۵۵ درصد و لپه ۱۳۵ درصد افزایش قیمت داشتهاند. از طرفی قیمت سایر حبوبات نیز بهطور قابلتوجهی گرانتر شده است. تورم نقطه به نقطه لوبیا قرمز در مهرماه برابر با ۱۲۲ درصد، نخود ۱۰۴ درصد و عدس ۷۲ درصد بوده است.
بنابراین در شرایطی که مردم توانایی خرید گوشت قرمز و مرغ را ندارند، دسترسی به حبوبات نیز محدود شده است. این موضوع میتواند خطری جدی در رابطه با کمبود مصرف مواد غذایی مغزی و پروتئینها در خانوارهای ایرانی محسوب شود.
در گزارش روزنامه «دنیای اقتصاد» همچنین آمده یکی از عوامل اصلی افزایش تورم خوراکیها، بهویژه در گروه میوه و سبزیجات، رشد هزینههای تولید از جمله افزایش دستمزد نیروی کار و قیمت نهادههایی مانند کود و سموم کشاورزی است.
بررسیها نشان میدهد که نرخ تورم نقطهای گروه میوه و خشکبار در مهرماه به حدود ۹۴درصد رسیده و قیمت این گروه از مواد غذایی نسبت به شهریورماه نیز حدود ۷درصد افزایش یافته است. از طرفی، کاهش بارندگیها یکی از عوامل موثر در کاهش عرضه محصولات کشاورزی محسوب میشود.
در تابستان انتظار میرفت با آغاز فصل برداشت، قیمت محصولات کشاورزی از جمله میوه و سبزیجات کاهش یابد؛ اما بهدلیل کاهش بارشها در سال جاری، این پیشبینی محقق نشد. اکنون با گذشتن از فصل برداشت، قیمت برخی از انواع میوهها رشد بیشتری نیز داشته است.
همانطور که در گزارش روزنامه «دنیای اقتصاد» اشاره شده افزایش قیمت محصولات کشاورزی با سرعت ادامه دارد. در هفتههای گذشته بارها دامداران و مرغداران نسبت به تأمین نشدن نهادههای دامی از سوی وزارت جهاد کشاورزی هشدار داده و تأکید کرده بودند بیعملی وزارت جهاد کشاورزی سبب افزایش قیمت و کمبود شدید نهادههای دامی در بازار شده است.
این روند سبب شده همچنان افزایش قیمت مواد پروتئینی ادامه داشته باشد. از جمله قیمت شیرخام به تازگی با افزایش ۳۰ درصدی قیمت روبرو شده است. افزایش قیمت شیرخام سبب افزایش قیمت لبنیات شده است. بر اساس گزارشهای میدانی قیمت هر کیلو پنیر لیقوان به ۹۳۱ هزار تومان افزایش یافته و هر کیلو پنیر «ویلی کاله» نیز ۳۱۵ هزار تومان به فروش میرسد.
افزایش قیمت محصولات کشاورزی و دامپروری که جدا از تورم عمومی اقتصاد، متأثر از اقدامات غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی دولت پزشکیان است با واکنش نمایندگان مجلس شورای اسلامی روبرو شده است.
ابوالحسن مصطفوی غمام نماینده استان همدان در مجلس شورای اسلامی امروز یکشنبه ۱۱ آبان ۱۴۰۴ در تذکری شفاهی خطاب به غلامرضا نوری قزلجه گفت «وزیر جهاد کشاورزی از شما که موجب شدید مردم نتوانند گوشت بخورند و برنج خریداری کنند، ممنون هستیم اما کاری کنید که مردم از روستاها کوچ نکنند.»
عبدالحسین روحالامینی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی هم با انتقاد از عملکرد وزیر جهاد کشاورزی، خطاب به او گفت «جناب وزیر جهاد کشاورزی از شما ممنونیم که باعث شدید مردم نتوانند گوشت بخورند و برنج بخرند!»
نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی افزوده «عملکرد وزارت جهاد کشاورزی در کنترل قیمت برنج و مرغ تبدیل به نماد ناکارآمدی در اداره کشور شده است.»
محمد پاکمهر، نماینده بجنورد در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرگزارش «تسنیم» گفته «تورم افسارگسیخته در بخش ارزاق عمومی، شرایط معیشتی مردم را به وضعیت هشدارآمیز رسانده و قیمتها در بازار، قدرت خرید اقشار متوسط و ضعیف را به شدت کاهش داده است.»
محمد پاکمهر خطاب به وزیر جهاد کشاورزی گفته «آقای نوری قزلجه، سفره مردم را دریابید؛ قیمت برنج دیگر در سفره بسیاری از خانوادههای نیازمند و دهکهای پایین جامعه جای ندارد و مرغ نیز از سفره مردم پر کشیده است.»
نماینده بجنورد در مجلس شورای اسلامی افزوده «نظارتها کجاست؟ قیمت حبوبات، میوه و سایر کالاهای اساسی تولید داخل، سر به فلک کشیده و این نابسامانیها نشاندهنده ضعف جدی در مدیریت تنظیم بازار است.»
