تازه‌ترین آمارهای وزارت کار نشان می‌دهد در دوره ۵ ساله ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ در مجموع نزدیک به ۱.۹ میلیون شاغل از کار قبلی خود بیکار شده‌اند.
برخلاف ادعادی دولت روحانی که معتقد است وضعیت اشتغال بهبود پیدا کرده، نتایج طرح آمارگیری نیروی کار کشور نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته نه تنها وضعیت اشتغال بهبود پیدا نکرده بلکه حدود دو میلیون شاغل، شغل خود را از دست داده و بیکار شدند.
نتایج طرح آمارگیری نیروی کار کشور همچنین نشان می‌دهد ۲۲.۶ درصد از بیکارشدگان به دلیل «موقتی بودن قرارداد» شغل خود را از دست داده‌اند. «پایین بودن دستمزد» با ۱۶.۸ درصد دومین عامل و «اخراج نیروی کار» با ۱۶.۶ درصد سومین دلیل بیکار شدن شاغلین در دولت روحانی بوده است.
بر این اساس از حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار بیکارِ قبلا شاغل، حدود ۴۵۱ هزار و ۵۶۰ نفر به دلیل موقتی بودن کار، شغل خود را از دست داده داده‌اند.
همچنین «پایین بودن درستمزد» با سهم ۱۶.۸ درصدی، دومین عامل بیکار شدن شاغلان در پنج سال گذشته بوده است و حدود ۲۹۴ هزار و ۲۰۰ نفر ناشی از ناکافی بودن درآمد، مجبور به خروج از محل کار خود شده‌اند.
اما سومین عامل بیکاری اخراج یا «تعدیل نیرو» با سهمی ۱۶.۶ درصدی است که حدود ۲۵۳ هزار نفر به علت آن بیکار شده‌اند.
نکته قابل توجه آن است که در سال ۱۳۹۶ نیز این سه عامل، از عوامل اصلی ترک شغل افراد شاغل بوده است.
گفتنی است مرکز آمار ایران وابسته به دولت، به تازگی گزارشی درباره اشتغال و بیکاری ارائه داد و مدعی شد که نرخ بیکاری در سه ماهه بهار سال جاری کاهش ۱.۳ درصدی داشت و نرخ بیکاری به ۱۰.۸ درصد رسید.
این ادعا از عملکرد دولت در حالی مطرح شد که شواهد نشان از گسترش بیکاری و ایجاد بحران درآمدی برای بسیاری از خانوارها به همین دلیل داشته است.
کارشناسان اقتصادی پس از این ادعا از سوی دولت و مرکز آمار ایران، اعلام کردند که کاهش جمعیت بیکار در بهار امسال به دلیل رشد اشتغال نبوده بلکه مهمترین عامل آن کاهش جمعیت فعال و ناامیدی کارجویان از جستجوی شغل است.
علیرضا عبداله‌زاده کارشناس اقتصاد و سیاستگذاری توسعه در گفتگو با خبرگزاری مهر گفته بود که در حال حاضر نرخ مشارکت اقتصادی در ایران در محدوده ۴۰ تا ۴۱ درصد است. این در حالیست که در سایر کشورهای در سطح ما، میزان نرخ مشارکت بین ۶۰ تا ۶۵ درصد است. بنابراین نرخ مشارکت در کشور ما با میزان مطلوب فاصله زیادی دارد و همین می‌تواند عاملی برای بیکاری حدود ۲۴ درصدی جمعیت جوان و افزایش بیکاری در گروه‌های مختلف از جمله بانوان و ناامید شدن آنها برای جستجوی شغل باشد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز رباره وضعیت بیکاری و اشتغال در ایران بررسی‌هایی انجام داد و نتیجه آن را در قالب یک گزارش با عنوان «تحلیل شاخص‌های بازار کار در فصل بهار ۱۳۹۸» منتشر کرد.
در این گزارش نیز آمده بود که «به نظر می‌رسد کاهش جدی در جمعیت فعال بیشتر به دلیل دلسردی افراد از یافتن کار رخ داده و این رویه در کاهش جمعیت فعال زنان بسیار مشهود است و حدود ۸۱ درصد از کاهش جمعیت فعال زنان از ناحیه کاهش جمعیت بیکار زنان است.»
از سوی دیگر بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان از کاهش نرخ مشارکت دارد. بر اساس این گزارش، نرخ مشارکت در بهار ۱۳۹۸، ۶.۴۰ درصد بوده که نسبت به بهار ۱۳۹۷ با کاهش ۵ درصدی روبرو شده است و نرخ مشارکت زنان طی این دوره ۷ درصد کاهش داشته و به ۱.۱۶ درصد و نرخ مشارکت مردان در حدود ۳ درصد کاهش را تجربه کرده و به ۶۵ درصد رسیده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تأکید کرده است که کاهش جمعیت بیکار به همراه کاهش نرخ مشارکت و جمعیت فعال و افزایش قابل توجه جمعیت غیرفعال در مردان و زنان، نشان می‌دهد که به دلیل نامساعد بودن وضعیت بازار، افراد بیکار از جستجوی کار دلسرد شده و از بازار کار خارج شده‌اند و در این بین سهم عظیم زنان با توجه به ترکیب ۵۰ درصدی جمعیت زنان از جمعیت در سن کار، قابل تأمل و توجه است.
