دو هفته پس از حمله روسیه به اوکراین جدال میان مسکو و کشورهای غربیِ مرتبط با برجام، روند مذاکرات اتمی در وین را پیچیده‌تر از پیش کرده است. در تهران مقامات جمهوری اسلامی نمی‌دانند در وضعیت جدید امیدی به معامله و لغو تحریم‌ها هست یا نه.
در راهبرد «نگاه به شرق» که علی خامنه‌ای آن را از همان آغاز ولایت مطلقه‌اش به عنوان محور سیاست خارجی جمهوری اسلامی در پیش گرفته، روسیه «متحد استراتژیک» نظام به شمار می‌رود.
آیت‌الله‌ها و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان اصلی‌ترین پشتیبان نظام، روسیه را شریک راهبردی خود می‌دانستند اما از آنجا که در سیاست دوست و دشمن و متحد مادام‌العمر وجود ندارد، اکنون معادلات چنان رقم خورده که «احیای برجام» به عنوان حیاتی‌ترین گزینه‌ی رژیم برای «لغو تحریم‌ها» و باز کردن مجرای تنفس اقتصاد به اهرمی برای «گروکشی» روسیه در برابر تحریم‌های گسترده غربی‌ها تبدیل شده است.
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تأیید و تکرار این موضوع که هنوز برای احیای برجام مسائل حل نشده باقی مانده می‌گوید «قصد نداریم برای توافق با ایران پیشنهاد جدیدی به روسیه ارائه کنیم.»
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در سخنانی گفته است «آمریکایی‌ها حاضرند به هر قیمت با ایران به صلح برسند و فوراً تمام اسناد را امضا کنند.» این موضع یعنی برای پوتین اصلاً اهمیتی ندارد که جمهوری اسلامی برای خروج از بحران شدید اقتصادی که در آن گرفتار است به توافق فوری نیاز دارد.
دیپلمات‌ها: هنوز موضوعات مهم حل نشده باقی مانده و توافق نهایی وقتی انجام می‌شود که بر سر همه مسائل توافق باشد
رئیسی می‌گوید دولت مذاکرات هسته‌ای را کاملاً بر اساس چارچوب تعیین‌شده از سوی رهبر دنبال می‌کند و از هیچیک از خطوط قرمز، عقب‌نشینی نخواهد کردhttps://t.co/FU99OnVH1Y pic.twitter.com/8f2X4H7pLp
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) March 10, 2022
مقامات روسیه به صراحت به طرفین غربی می‌گویند اگر منافع‌شان تأمین نشود خبری از توافق اتمی نیست. آنها حتا شرط گذاشته‌اند که آمریکا باید تضمین کتبی بدهد که در صورت دست یافتن به یک توافق، روابط تجاری مسکو با تهران از تحریم‌های کنونی و آینده اتحادیه اروپا و ایالات متحده معاف شود!
به این ترتیب، روسیه اگر با توافق اتمی موافقت کند در شرایطی که با تحریم‌های شدید روبروست با ورود نفت ایران به بازار جهانی برای خودش رقیب می‌تراشد! عامل به بن‌بست رسیدن مذاکرات البته فقط روسیه که تجاوز نظامی آن علیه اوکراین رویدادیست که تازه از ۲۴ فوریه بر این مذاکرات سایه افکنده است. پیش از آغاز اختلافات مسکو با غربی‌ها نیز مسئله احیای برجام بر سر برنامه‌های موشکی و خرابکاری‌های شبه‌نظامیان رژیم ایران در منطقه بود. مقامات جمهوری اسلامی مذاکره در مورد مسائل موشکی و منطقه‌ای را هنوز نپذیرفته‌اند و علی خامنه‌ای نیز در سخنان روز پنجشنبه ۱۹ اسفند نیز با صراحت بیشتری بر خط قرمزهای رژیم اسلامی تأکید کرد. بر همین اساس حتا آژانس بین‌المللی اعلام کرده است «موضوعات خاص حل نشده و تا حل نشود توافق در کار نیست» اما در تهران روسوفیل‌ها مثل علی شمخانی دائم چنین القاء می‌کنند که گویا مقصر عدم دستیابی به توافق آمریکایی‌ها هستند! الان نیز موضع روسیه آنها را در تنگنا قرار داده است.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات اتمی وین که یک هفته پیش ادعا کرده بود «ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت دیگر توافق اتمی با جمهوری اسلامی اعلام می‌شود» می‌گوید هنوز مشخص نیست چه زمانی توافق می‌شود و حتا متن توافق نهایی هنوز نهایی نیست!https://t.co/XsE3yif4k6 pic.twitter.com/KDKb53UyqK
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) March 10, 2022
دو دیپلمات غربی نیز می‌گویند مذاکرات اتمی وین به دلیل درخواست‌های روسیه در آستانه سقوط است. تأکید بر نقش روسیه در بن‌بست برجام می‌تواند بیانگر این باشد که جمهوری اسلامی چراغ سبز در مورد عقب‌نشینی از «مسائل ناموسی» انقلاب نشان داده بود و اکنون روسیه برجام را به گروگان گرفته است! سخنان اخیر علی خامنه‌ای نیز در تأکید بر خط قرمزهای نظام درواقع چیزی جز پیروی از سیاست «برادر بزرگ» نیست!
https://kayhan.london/1400/12/19/%d8%b9%d9%84%db%8c-%d8%ae%d8%a7%d9%85%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d8%aa%d9%88%d8%a7%d9%81%d9%82-%da%a9%d8%a7%d9%87%d8%b4-%d9%82%d8%af%d8%b1%d8%aa-%d8%af
به گزارش «پولیتیکو» دیپلمات‌ها گفته‌اند که مذاکرات به خاطر شرطی که روسیه گذاشت به بن‌بست رسیده است و احیای برجام را به خطر انداخته و مقامات غربی نیز برنامه‌ای برای عملی شدن درخواست‌های روسیه ندارند. بنابراین پس از ۱۱ ماه مذاکرات فرسایشی در وین این گفتگوها احتمالاً متوقف خواهد شد تا شاید امکان مذاکرات دوجانبه بین رژیم ایران و روسیه برای تعیین تکلیف این وضعیت فراهم شود.
با توجه به افزایش قیمت نفت پس از حمله روسیه با اوکراین و اعمال تحریم‌های سنگین علیه نفت و گاز روسیه، مقامات جمهوری اسلامی برای برداشته شدن تحریم‌ها لحظه‌شماری می‌کنند اما یکی از مقامات ارشد غربی به پولیتیکو گفته است که برآورده شدن خواسته‌های روسیه غیرممکن است، زیرا مذاکره در وین برای بازگرداندن ایران و آمریکا به اجرای برجام بود و نه برای برداشته شدن تحریم‌های روسیه!
وضعیت بحرانی برجام
علی واعظ تحلیلگر گروه بین‌المللی بحران نیز که با طرفین مذاکره ارتباط مستقیم دارد و برای احیای برجام تلاش می‌کند، می‌گوید وضعیت در مرحله بحرانی قرار دارد. او نیز گفته است: «به نظر می‌رسد که گفتگوها عمدتاً به دلیل خواسته‌های روسیه متوقف شده است».
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از روسیه خواسته تا به بازگشت به توافق با ایران کمک کند. وی گفت که این به نفع مسکو است. پرایس تاکید کرد که زمان کوتاه است و مسائل کلیدی حل نشده باقی مانده است.
ند پرایس همچنین گفت: «ما خیلی واضح اعلام کرده‌ایم که تحریم‌های جدید مرتبط با روسیه با برجام اصلا ارتباطی ندارد. ما همچنین قصد نداریم چیزی جدید یا خاص به روسیه در رابطه با تحریم ها ارائه دهیم.»
مقامات آگاه گفته‌اند در چند روز گذشته، فضای مذاکرات بسیار متشنج بود.
همچنین دیپلمات‌های آشنا با مذاکرات وین می‌گویند که احیای برجام بدون روسیه بطور تئوریک امکانپذیر است اما در صورت توافق باید به دنبال کشوری بود مثل چین یا احتمالاً قزاقستان که اورانیوم غنی‌شده مازاد ایران به آنجا منتقل و با اورانیوم طبیعی مبادله شود.
برخی دیپلمات‌ها نیز گفته‌اند پس از مانع‌تراشی‌های روسیه برای مذاکرات، پیش‌نویس ۲۰ صفحه‌ای توافق با برخی تغییرات جزئی در حال تدوین است و حتا بحث‌هایی در مورد خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا مطرح شده است.
