مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست از انحراف مسیر رودخانه هیرمند به سمت ایران خبر داد که برخلاف قرار قبلی با وزارت خارجه جمهوری اسلامی به سمت منطقه گودزره فرستاده شده است. وزارت نیروی جمهوری اسلامی نیز تنها ۱۵درصد حقابه‌ی کل تالاب‌های ایران را پرداخت کرده و ۸۵درصد دیگر را نمی‌دهد!
آرزو اشرفی‌زاده مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست امروز دوشنبه ۳۱ امردادماه در یک نشست خبری درباره وضعیت حقابه تالاب هامون اعلام کرد، طالبان باوجود اینکه قول داده بود دیگر دست به انحراف در میسر رودخانه هیرمند نزند، ولی از ورود آب این رودخانه به ایران جلوگیری کرده و آب را به منطقه «گودرزه» منحرف کرده است.
اشرفی‌زاده این اقدام طالبان را نشان‌دهنده «عدم حسن همجواری آنها» دانست که اوضاع در سیستان و بلوچستان و دریاچه هامون را وخیم‌تر می‌کند.
در پی سیلاب گسترده در اواخر تیرماه و اوایل امردادماه، مسئولان مربوطه ادعا کردند، طالبان حقابه‌ی هامون از رودخانه هیرمند را پرداخت کرده است. کارشناسان و مردم محلی ولی می‌گویند، انتقال جریان سیل به سمت ایران، به دلیل ناتوانی طالبان در مدیریت سیل بوده و اراده‌ای برای پرداخت حقابه در کار نیست.
وزیر نیرو: یک پروژه «استکباری» دلیل عدم پرداخت حقابه ایران از هیرمند شد!
علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو ۱۹ امردادماه در سفری به افغانستان از توافق با طالبان بر سر اهدای حقابه ایران از رودخانه هیرمند خبر داده بود که طی آن طالبان قول داده بودند، مسیر طبیعی رودخانه به سمت ایران را مخدوش نکنند.
امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم تهدید کرده بود، در صورتی که حقابه ایران با سرعت و جدیت پرداخت نشود، در سایر حوزه‌های همکاری بین جمهوری اسلامی و طالبان «آثار منفی خواهد داشت.»
حقابه ایران از رودخانه هیرمند در دو سال گذشته از سوی دولت‌های مستقر در افغانستان پرداخت نشده و حکومت طالبان نیز بارها وعده به پرداخت آن داد. بنا بر قراردادی که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ بسته شده آب باید همواره در جریان و در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (برابر با ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد.
مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آخرین تصاویر ماهواره‌ای که به دست این سازمان رسیده، گفت که انحراف آبی که پارسال باعث خشک شدن دریاچه هامون در سیستان و بلوچستان شد، اکنون نیز تکرار شده است.
او درباره اثرات عدم پرداخت حقابه ایران گفت که «هر سال که این اتفاق می‌افتد، اوضاع بدتر می‌شود چرا که توان پوشش گیاهی هر سالی که آب به آن نرسد، کمتر خواهد شد» و «ریزگردهای ناشی از خشک شدن تالاب هامون گریبانگیر افغانستان و پاکستان نیز می‌شود».
مدیرکل حفاظت و احیای تالاب‌ها ابزار مقابله با این موضوع را «مذاکرات و مطالبه‌گری» توسط همه نهادهای مسئول دانسته، «سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی قادر به حل این مسئله نخواهد بود و حل این مناقشه، عزم منطقه‌ای بین دو کشور را می‌طلبد.»
اشرفی‌زاده «حال بد» تالاب‌ها را نشانگر عملکرد غلط نظام در حوضه‌های آبخیز و مدیریت منابع آبی بیان کرد که «به این دلیل که تالاب‌ها در انتهای حوضه‌آبخیز وجود دارند، متأسفانه آبی به آنها نمی‌رسد و حال بد تالاب‌ها نشان از مدیریت غلط در حوضه‌های آبخیر مختلف دارد. جنگل‌تراشی‌ها در بالادست حوضه‌های آبی باعث ورود رسوبات به تالاب می‌شود و مدیریت آب نیز صحیح نیست.»
او کشاورزی را مهمترین مصرف‌کننده آب در کشور معرفی کرد و خواستار تغییر در رویکردهای آن، «از طریق افزایش بهره‌وری آب، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت» شد.
آنگونه که این مقام سازمان حفاظت محیط زیست توضیح داده، ۱/۵ میلیون هکتار از تالاب‌های ایران منشأ گرد و غبار هستند و ۵۵ درصدشان نیز «پتانسیل غبارخیزی بالایی دارند» که نیازمند برنامه‌ریزی و هدایت «صحیح سیلاب‌ها» و تأمین «منابع آب موجود» هستند تا «شاهد خیزش ریزگردها و فعال شدن کانون‌های داخلی گرد و غبار نباشیم.»
او هشدار داد: «کانون‌هایی که تا کنون در حوزه ریزگردها داشته‌ایم از کانون‌های خارجی بوده‌اند اما در صورت عدم تحقق نیاز آب محیط زیست داخلی به دلایل مختلف کانون‌های داخلی ریزگرد نیز فعال می‌شوند.»
به گفته‌ی اشرفی‌زاده، در سیل‌های اخیر برخی تالاب‌ها از جمله جازموریان و بختگان و تا حدودی تالاب‌های استان قم آبگیری شده‌اند و وضعیت تا حدی بهتری دارند.
در این بین، وزارت نیرو به عنوان اصلی‌ترین هزینه‌کننده و مخرب منابع طبیعی و همچنین مالک رودخانه‌ها، از پرداخت حقابه تالاب‌ها خودداری می‌کند. اشرفی‌زاده در اینباره گفته است: «تخصیص حقابه تالاب‌ها از وزارت نیرو توسط شخص رئیس سازمان محیط زیست پیگیری می‌شود. با وجود مذاکرات متعدد با این وزارتخانه تا کنون حقابه تالاب‌ها تخصیص داده نشده است.»
بر این مبنا، «بطور میانگین وزارت نیرو تنها ۱۵درصد از کل آبی که باید برای حقابه تالاب‌ها رهاسازی کند را پرداخت کرده است!»
