سازمان عفو بین الملل با انتشار گزارشی از جمعه‌های خونین در زاهدان و خاش در استان سیستان و بلوچستان از کشورهای جهان و شورای حقوق بشر سازمان ملل خواسته برای جلوگیری از وقوع مجدد کشتار مردم در ایران اقدامی فوری انجام دهند.
سازمان عفو بین‌الملل با انتشار گزارشی از جمعه خونین شهرهای زاهدان و خاش اعلام کرده است که اسامی یکصد نفر از کسانی را که از هشتم مهر به اینسو در جریان اعتراضات این استان به ضرب گلوله نیروهای امنیتی کشته‌شده‌اند ثبت و مستند کرده که در میان آنان شمار زیادی کودک دیده می‌شود.
سازمان عفو بین الملل تعداد جانباختگان شهر زاهدان را دست‌کم ۱۰۰ نفر عنوان کرده که در میان آنها ۱۶ کودک دیده می‌شود. در این گزارش همچنین شمار معترضان کشته شده در خاش دست‌کم هجده تن و ده‌ها زخمی برآورد شده است.
در گزارش سازمان عفو بین‌الملل نام کودکانی که توسط شلیک مأموران جمهوری اسلامی کشته شدند از جمله امید نارویی ۱۶ ساله، عادل کوچزی ۱۴ ساله و سامر هاشم‌زهی ۱۶ ساله با اطلاعاتی از شیوه جان باختن آنها آورده شده است. بخشی از این گزارش نیز به کودکان مجروح پرداخته و برای نمونه نوشته یک پسر هشت ساله بر اثر اصابت گلوله از ناحیه شکم به شدت آسیب دید و یک پسر ۱۷ ساله به نام امیر براهویی بر اثر اصابت گلوله های فلزی به چشم چپ‌اش آسیب شدیدی وارد شد.
عفو بین‌الملل در این گزارش تکان‌دهنده از کشورهای جهان خواسته است از امکانات خود برای «تعقیب کیفری و مجازات مسئولین حکومتی که در وقوع قتل عام زاهدان و خاش نقش داشته‌اند» استفاده کنند.
سازمان عفو بین‌الملل تأکید کرده که شورای حقوق بشر سازمان ملل باید با ایجاد یک مکانیسم تحقیقی و پاسخگویی مستقل برای بررسی جنایات تحت قوانین بین‌المللی و سایر نقض‌های جدی حقوق بشر که در ایران انجام شده، در شکستن چرخه‌ی قتل‌های غیرقانونی، و معافیت و فرار جمهوری اسلامی از مجازات سیستمی کمک کند. سازمان عفو بین‌الملل تأکید کرده که چنین مکانیزمی باید شواهدی را جمع‌آوری، تثبیت، حفظ و تجزیه و تحلیل کند به گونه‌ای که با استانداردهای عمومی قابل پذیرش بودن در دادرسی کیفری مطابقت داشته باشد و به تحقیقات و تعقیب افراد مظنون به مسئولیت کیفری کمک کند.
خیزش ملی اخیر در ایران از ۲۶ شهریور در پی قتل حکومتی مهسا امینی دختر ۲۲ ساله توسط مأموران گشت ارشاد آغاز شده و با وجود سرکوب گسترده و مسلحانه معترضان توسط جمهوری اسلامی، با پایداری مردم ادامه یافته است. بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری، استان سیستان و بلوچستان تاکنون بیشترین آمار قربانیان اعتراضات در میان استان‌های ایران را داشته است. آمار دقیقی از شمار کشته‌شدگان در این استان در دست نیست، اما منابع حقوق بشری از کشته شدن حدود ۱۰۰ نفر تنها در جمعه خونین زاهدان و نیز ۱۶ نفر تنها در روز ۱۳ آبان در خاش خبر داده‌اند.
سازمان حقوق بشر ایران نیز در گزارشی از شمار جانباختگان خیزش ملی اخیر، اعلام کرده که بیشترین جانباختگان اعتراضات هفته‌های گذشته در ایران به ترتیب در استان‌های سیستان و بلوچستان، مازندران، تهران، کردستان و گیلان به ثبت رسیده است.
بر اساس این گزارش، در استان سیستان و بلوچستان ۱۱۸، مازندران ۳۳، تهران ۳۰، کردستان ۲۶، گیلان ۲۲، آذربایجان غربی ۲۱، کرمانشاه ۱۳، البرز ۹ نفر، از استان‌های خراسان رضوی، اصفهان و زنجان هر کدام ۴ نفر و در هر کدام از استان‌های لرستان، مرکزی، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، اردبیل، ایلام، خوزستان و همدان هر کدام ۲ نفر و هر کدام از بوشهر و سمنان یک نفر کشته شده است. بدین ترتیب شمار جانباختگان به ۳۰۴ نفر افزایش یافت.
در این گزارش همچنین آمده است که ۴۱ نفر از تظاهرات‌کنندگان که جان خود را از دست دادند زیر ۱۸ سال و ۲۴ سال زن بودند.
ارگان خبری مجموعهٔ فعالان حقوق بشر ایران (هرانا) نیز دو روز پیش گزارشی از جانباختگان خیزش ملی طی هشت هفته گذشته منتشر کرد.
بر پایه آمار این خبرگزاری، از ابتدای اعتراضات در واکنش به کشته شدن مهسا امینی در روز ۲۶ شهریور تا سه‌شنبه ۱۷ آبان، دست کم ۳۲۸ شهروند به دست نیروهای امنیتی کشته شده که حداقل ۵۰ تن از این قربانیان کودک بوده‌اند. هرانا نوشته که ۳۸ نیروی امنیتی نیز در جریان اعتراضات در سرتاسر ایران جان باخته‌اند.
بنا بر آمار همرسان شده هرانا تا کنون ۸۷۷ مورد تجمع اعتراضی در ۱۳۷ شهر و ۱۳۶ دانشگاه کشور شکل گرفته است. برآورد این خبرگزاری از آمار بازداشت‌شدگان در این بازه ۱۴ هزار و ۸۲۳ نفر است که تنها هزار و ۹۲۸ تن از آنان شناسایی شده‌اند و دست کم ۴۳۱ تن از آنان را نیز دانشجویان تشکیل می‌دهند.
طی دو روز گذشته معترضان به اشکال مختلف تلاش کرده‌اند چهلمین روز جان باختن ۸۰ تا ۱۰۰ معترض در جریان تجمع اعتراضی هشتم و نهم مهر در زاهدان را برگزار کنند. دانشجویان در دانشگاه‌ها و شهروندان در چند شهر ایران با برگزاری تجمعاتی به کشتار هموطنان در زاهدان و خاش اعتراض کردند.
روز چهارشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۱ به مناسبت چهلم جانباختگان «جمعه خونین زاهدان» از صبح امروز دانشجویان تجمعات گسترده‌ای برگزار کردند. دانشجویان در بیش از ۱۰ دانشگاه کشور از جمله دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر و معماری پارس، دانشگاه شیراز، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ولنجک، دانشگاه آزاد نجف‌آباد و دانشگاه هنر تبریز تجمع کرده و شعار سر دادند.
بازاریان نیز در شهرهای زاهدان، سنندج، بانه، سقز، بوکان، مهاباد و همچنین در بازار مبل تهران اعتصاب کردند. همچنین از غروب چهارشنبه در چند شهر ایران تجمعات اعتراضی شهروندان آغاز شد. در پایتخت در چند نقطه از جمله نارمک، ستارخان، سعادت‌آباد و خیابان انقلاب تجمعاتی شکل گرفت و مردم علیه جمهوری اسلامی شعار دادند. در چند شهر دیگر از جمله شیراز، اراک، قم، شهرکرد، کرج، رشت، مشهد، قهدریجان، سقز، مهاباد، شاهین شهر و سنندج شهروندان تجمع کردند.
چهلم جانباختگان «جمعه خونین زاهدان» و تداوم اعتراض و اعتصاب در دانشگاه و بازار و تجمع مردم در خیابان
دو هفته پس از آغاز خیزش ملی مردم که با قتل حکومتی مهسا امینی آغاز شد، در هشتم مهر، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی از داخل یک کلانتری در زاهدان به تجمع اعتراضی مردم این شهر بعد از نماز جمعه و در اعتراض به «تجاوز یک فرمانده پلیس به یک دختر نوجوان» تیراندازی کردند.
در این تیراندازی، بیش از ۹۰ نفر از معترضان کشته شدند که سازمان عفو بین‌الملل این واقعه را مرگبارترین کشتار از زمان آغاز اعتراضات مردمی پس از کشته شدن مهسا امینی خواند. مردم از این روز به عنوان «جمعه خونین زاهدان» یاد می‌کنند.
استاندار سیستان و بلوچستان مدعی شد آنهایی که کشته و زخمی شدند «افراد ناشناس و تجزیه‌طلب و تروریست‌هایی بودند که بعد از نماز جمعه به سمت کلانتری ۱۶ زاهدان حمله‌ور شده و مقرّ انتظامی را مورد تعرض قرار دادند.» او گفته بود این درگیری ۱۹ کشته و ۲۰ زخمی داشته است.
فرمانده نیروی انتظامی و فرماندار زاهدان مردم معترض را «اشرار مسلح» خواندند و مدعی شدند آنها همانهایی بودند که هنگام خروج نمازگزاران از مصلا به سمت‌شان تیراندازی کردند و قصد تصرف کلانتری را داشتند.
این در حالیست که نمازگزاران پس از نماز جمعه در تجمع اعتراضی علیه قتل حکومتی مهسا امینی و همچنین اعتراض علیه تجاوز به دختر ۱۵ ساله چابهاری مورد حمله نیروهای سرکوبگر رژیم قرار گرفتند. تیراندازی نیروهای حکومت به معترضان خشم آنها را بیش از پیش برانگیخت و درگیری را تشدید کرد. مردم سه کلانتری و پایگاه سپاه پاسداران و چند ماشین نیروی انتظامی را به آتش کشیدند.
