انقلاب ملی ایران در سومین ماه قرار دارد و همچنان قطع و سانسور اینترنت به عنوان یکی از ابزارهای سرکوب از سوی جمهوری اسلامی به کار گرفته میشود. در این مدت دستکم ۶۰ هزار میلیارد تومان زیان به شرکتها و کسب و کارهای اینترنتی وارد شده اما دولت تصمیم دارد با مبلغی ناچیز، به خیال خودش، این خسارت را جبران کند!
قطع و اختلال و فیلترینگ اپلیکشنهای کسب و کار در اینترنت که همزمان با خیزش انقلابی مردم علیه جمهوری اسلامی آغاز شد، وارد سومین ماه شده است. در این مدت کسب و کارهای اینترنتی زیادی دچار آسیبهای مادی شدند. از یکسو مسدود کردن اینستاگرام و واتسآپ و دیگر اپلیکیشنها باعث آسیب فراوان به کسب و کارهایی شد که در این پلتفرمها به بازاریابی، فروش و ارتباط با مشتریان بودند و از سوی دیگر کاهش سرعت و قطع مداوم اینترنت تمامی فعالیتهای اقتصادی و اداری را که به اینترنت وابسته هستند مختل کرد.
مرکز توسعه تجارت الکترونیک در گزارشی که تیرماه سال ۱۴۰۰ منتشر شد، اعلام کرده بود که ۷۸ درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی به منظور ارائه کالا یا خدمات خود علاوه بر وبسایت از شبکههای اجتماعی نیز استفاده میکنند. همچنین ۲۸ درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی علاوه بر وبسایت از اپلیکیشن موبایل به منظور ارائه کالا یا خدمات خود بهره میبرند.
در این گزارش تأکید شده بود که «طبق نظرسنجی به عمل آمده توسط پرسشنامه، در میان شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای مختلف اینستاگرام با ۸۳ درصد، بیشترین سهم استفاده را در میان واحدهای تجارت الکترونیکی دارا بوده است. پس از اینستاگرام، واتسآپ ۵۳ درصد، تلگرام ۴۳ درصد، وبلاگ و فیسبوک ۸ درصد، پیامرسان سروش ۵ درصد، پیامرسانهای ایتا، بله، گپ ۳درصد، آیگپ ۲ درصد و سیگنال یک درصد در استفاده واحدهای تجارت الکترونیکی از شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای مختلف نقشآفرینی کردهاند.»
اتاق بازرگانی و فعالان حوزه اینترنت معتقدند ۹ تا ۱۱ میلیون کسب و کار از طریق اینستاگرام و بطور مستقیم یا غیرمستقیم به درآمد داشتند و از گردش مالی ناشی از این پلتفرم در ایران برابر سالانه ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان بوده است.
همچنین آمارهای وزارت صمت نشان میدهد که تجارت الکترونیک ایران حداقل هزار و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان در سال فروش دارد و کسبوکارهایی که در اینستاگرام بودند، کمتر از ۳ درصد این عدد بودند. همچنین سرپرست مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (تتا) هم میگوید که تخمین زده میشود بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر در اینستاگرام صفحه تجارت الکترونیک داشته باشند که بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار شغل را شامل میشود.
علیرضا کلاهی رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران درباره محدودیت اینترنت و تأثیر آن بر فعالیتهای استارتاپی گفته که ارتباط ما به دلیل فیلترینگ با جهان قطع شده است. به گفته علیرضا کلاهی پیشتر نیز کسب و کارهای اینترنتی به دلیل کرونا و محدودیتهای تحریمی با مشکلاتی روبرو بودند اما قطع اینترنت و فیلترینگ گسترده در دو ماه گذشته اثرات منفی روی اکوسیستم استارتاپی کشور گذاشته است.
رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران در پاسخ این پرسش که آیا درست است که ترکیه و امارات شرایط ویژهای را فعالان حوزه فناوری ایران گذاشتهاند؟ گفته که «این شرایط جذاب تنها برای فعالان ایرانی نیست، برای همه است. در ضمن فقط ترکیه و امارات نیست. کانادا خیلی وقت است که ویزای استارتاپی میدهد.»
پیش از این گزارشهایی درباره امکانات و فرصتهایی که دو همسایه ایران، ترکیه و امارات، برای کارآفرینان و صاحبان کسبوکارهای فناوری در نظر گرفته است. محدودیتهای قانونی و وضعیت اسفبار اینترنت در ایران سبب جذاب شدن این بستههای جذب سرمایهگذاری، برای فعالان فناوری در ایران شده است.
اظهارات مقامات جمهوری اسلامی نشان از ماندگاری فیلتر پلتفرمهایی چون اینستاگرام و واتسآپ دارد. محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور پیشتر در سخنانی واتساپ و اینستاگرام را از عوامل «انحراف» جوانان و نوجوانان معترض ارزیابی کرد و به تلاش برای فیلتر و محدودسازی بیشتر اینترنت تأکید کرد. او گفت «کاش آن زمان که مقام معظم رهبری بحث مقابله با تهاجم فرهنگی در فضای مجازی و ایجاد شبکه ملی اطلاعات را مورد تاکید قرار داده بودند، اقدام میکردیم!» وی مدعی شد که عدم توجه به خواسته خامنهای برای محدودسازی بیشتر اینترنت «امروز ما را به اینجا رسانده که در واتساپ و اینستاگرام شاهد برگزاری کلاسهایی برای جرم و جنایت، بی عفتی و هرزگی باشیم.»
اینهمه در حالیست که نتبلاکس چند روز بعد از آغاز قطع اینترنتی در پی خیزش انقلابی، اعلام کرد که قطع اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد میکند. یعنی به طور میانگین روزانه هزار میلیارد تومان خسارت به کسبوکارها وارد میشود. به بیان دیگر تنها در ۶۰ روز از اول اعتراضات و تا هفته گذشته، احتمالا حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کسبوکارهای اینترنتی وارد شده است.
قطع اینترنت در ایران با گذشت ۹ هفته از انقلاب مردمی همچنان ادامه دارد. طی روزهای گذشته و همزمان با سرکوب شدید و مسلحانه مردم معترض در شهرهای غربی کشور از جمله مهاباد، قطع سراسری اینترنت در این مناطق گزارش شد.
همچنین نت بلاکس از شب گذشته گزارشهایی از اختلال در اینترنت و قطع اینترنت موبایل داده است. این سازمان غیردولتی اعلام کرده که دادههای ترافیک اینترنت نشان میدهد که اینترنت موبایل بسیاری از کاربران در ایران قطع شده است.
نت بلاکس در توئیت دیگری اعلام کرده قطع سه ساعت و نیمه اینترنت موبایل در سراسر ایران همزمان با بازی تیم فوتبال ایران و انگلیس در جام جهانی قطر و درست هنگامی صورت گرفت که تیم فوتبال ایران از خواندن سرود جمهوری اسلامی در ابتدای بازی خودداری کرد.
ℹ️ Update: Mobile internet has been restored in #Iran after a widespread ~3.5 hour cellular data blackout; the incident comes amid renewed protests and casualties, just as the Iranian World Cup team refused to sing the national anthem and backed the protest movement #MahsaAmini pic.twitter.com/iIYb0epPE5
— NetBlocks (@netblocks) November 22, 2022
حالا دولت اعلام کرده که برای جبران خسارت کسب و کارها میخواهد رقم ۵ هزار میلیارد تومان را در قالب وام در اختیار کسب و کارها قرار دهد. این در حالیست که خسارت قطعی اینترنت که در دو ماه گذشته به کسبوکارها وارد شده چیزی حدود ۱۲ برابر مبلغ این وام است.
از سوی دیگر فعالان در حوزه کسبوکارهای اینترنتی میگویند این حوزه نیز مانند دیگر حوزههای اداری و اقتصادی کشور به شدت درگیر رانت و رابطه است و به همین دلیل نمیتوان امیدوار بود که حتی اگر واقعا چنین رقمی برای ارائه وام به کسبوکارها وجود داشته باشند، وام به صورت عادلانه به کسبوکارها داده شود.
طبق دادههای پژوهشکده پولی و بانکی بانکمرکزی، شرکتهای بزرگ هم به منابع مالی و تسهیلات بانکی دسترسی بهتری دارند و هم بهواسطه برخورداری از صرفههای ناشی از مقیاس، هزینههای کمتری را متحمل میشوند. از سوی دیگر این شرکتها به بازارهای صادراتی دسترسی بیشتری داشته و همچنین به دلیل دارا بودن رانت بیشتر، تاثیرگذاری بیشتری بر فضای صنعتی کشور دارند.
بسته دولت برای حمایت از کسب و کارهای اینترنتی؛ ردیف بودجه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی سهم صداوسیما شد!
عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و احسان خاندوزی وزیر امور اقتصاد و دارایی، روز سهشنبه ۱۰ آبان طرح حمایت از کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال کشور را رونمایی کردند.
به گزارش دولت، این طرح به منظور حمایت از کسب و کارهای اینترنتی که در سکوهای داخلی اقدام به فعالیت میکنند بعد از برگزاری جلسات فشردهی بررسی و هماهنگی میان نهادهای اجرایی، چون وزارت ارتباطات، وزارت اقتصاد، وزارت صنعت، وزارت ارشاد، سازمان برنامه و بودجه، صداوسیما و بانک مرکزی و در نهایت تصویب در کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال، امروز (سه شنبه) رونمایی شد.
برخورداری از معافیتها و تسهیلات مالیاتی، عدم نیاز به مجوز فعالیت، بستههای تبلیغاتی متنوع در پلتفرمهای مشمول و سازمان صدا و سیما برای بازیابی شبکه مشتریان کسب و کارها، تسهیلات بانکی، امکان استفاده از اکانت افراد در سکوهای داخلی در اعتبارسنجی بانکها و پذیرش آن به عنوان وثیقه بانکی و چندین امکان دیگر، از جمله تسهیلاتی است که برای کسب و کارهای فعال در سکوهای مشمول در نظر گرفته شده است.
با وجود خسارت گسترده کسب و کارهای اینترنتی طی یک ماه و نیم گذشته اما در این بسته حمایتی از پرداخت خسارت به این کسب و کارها صحبتی نشده است.
با اینهمه مدیرکل دفتر خدمات کسب و کار وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تصمیمات حمایتی این وزارتخانه برای کسبوکارهای متضرر شده از قطع اینترنت گفته که «قرار است هزار میلیارد تومان بسته تبلیغات ویژه صداوسیما و هزار میلیارد بسته تبلیغات ویژه شبکههای اجتماعی برای حمایت از کسبوکارهای متضرر از قطعی اینترنت اختصاص دهیم.»
صداوسیمای جمهوری اسلامی در حالی قرار است یک «ردیف بودجه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی» به اسم حمایت از کسب و کارهای اینترنتی دریافت کند تا تبلیغات این کسب و کارها را پخش کند که اکثر کسب و کارهای نابود شده در این مدت جزو شرایط سفت و سختی که صداوسیما برای پخش تبلیغات در نظر گرفته نیستند و رانت و رابطهای هم ندارند که با پارتیبازی در فهرست کسب و کارهای «خودی» قرار بگیرند!