غیراستاندارد بودن یک پنجم کلاس‌های درس ایران

معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور از نیاز یک پنجم مدارس کشور به تخریب و نوسازی خبر داده است.

حمیدرضا خان محمد معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور گفته که تقریبا ۱۹ درصد از مدارس کشور نیاز به تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی دارند و درواقع ۱۰۴ هزار کلاس درس در حال حاضر غیراستاندارد هستند.

سال‌هاست گزارش‌هایی درباره نیاز فوری شمار زیادی از کلاس‌های درس و مدارس ایران به نوسازی و بهسازی منتشر شده است اما همچنان وزارت آموزش و پرورش نتوانسته سازوکاری برای بهسازی مدارس کشور انجام دهد.

حمیدرضا خان محمد معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس اما معتقد است یکی از مشکلات اینست که وزارت آموزش و پرورش سازنده مدرسه نیست. او می‌گوید: «کارشناس‌ها مدارس را می‌سازند و به وزارت آموزش و پرورش تحویل می‌دهند و شاید به همین دلیل امکان بررسی تغییراتی که احیانا داخل مدرسه‌ای ایجاد شود توسط ما وجود ندارد.»

آنچه از توضیحات حمیدرضا خان‌محمد مشخص است برخی مسائل از جمله وجود پله اضطراری یا شیوه گازکشی کلاس‌های درس به صورت تجربی در دستور کار قرار گرفته یا به شکل استاندارد در آمده است. او گفته که «درهای مدارس، در کلاس و در خروجی مدرسه باید به سمت بیرون بازشو باشد و باید به همه این نکات ریز دقت کنیم و استاندارد بودن آن را مد نظر قرار بدهیم. همانطور که در حوزه استفاده از گاز در کلاس‌های درس تذکراتی داده شد و امروز به استاندارد رسیده است، باید در مورد حفظ کاربری استاندارد فضاهای آموزشی نیز حساس باشیم. »

این مقام وزارت آموزش و پرورش افزوده که «گر مواردی از تغییرات در کاربری مدرسه‌ای رخ داده است، حتما باید گزارش شود و آموزش و پرورش نیز باید سریعا موضوع را پیگیری کند. به طور مثال یک راه پله برای بحران به کار می‌آید و نباید راه خروج دانش آموزان بسته باشد.»

معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش در مورد مدارس با قدمت بیش از ۵۰ سال که از نظر آتش نشانی ناایمن محسوب می‌شوند، گفته که «ما برای تشخیص ایمن یا ناایمن بودن مدارس با شاخص قدمت جلو نرفتیم و کارشناس‌های ما نتایج‌شان را در سامانه فضا و تجهیزات بارگذاری کرده‌اند و آنچه سامانه به ما می‌گوید، این است که تقریبا ۱۹ درصد از مدارس کشور نیاز به تخریب و بازسازی و مقاوم‌سازی دارند که این عدد بزرگی است و در واقع ۱۰۴ هزار کلاس درس در حال حاضر در چنین وضعیتی هستند.»

یکی از مهمترین مشکلات مداسی که نیاز به بهسازی دارند در زمینه سیستم گرمایی است. تعداد کلاس‌های درس که دارای مشکلات جدی در زمینه تنظیم حرارت هستند از سوی آموزش و پرورش ۴۹ هزار کلاس درس عنوان شده است که به گفته حمیدرضا خان محمد مشکلات تقریباً ۱۴ هزار کلاس درس با تعمیرات و بهسازی حل شده اما همچنان ده‌ها هزار مدرسه دارای سیستم گرمایی غیراستاندارد هستند.

آمارهای ارائه شده از سوی حمیدرضا خان محمد همچنین نشان می‌دهد که ۳۱ شهرستان ایران با سرانه فضای آموزشی کمتر از ۳ مترمربع هستند. او ابراز امیدواری کرده که «استفاده از سازه‌های صنعتی طبق نقشه‌ها و استانداردهای مد نظر مدرسه‌سازی می‌توان به سرعت این خلاءهای آموزشی را برطرف کند.»

جدا از آنکه فرسوده یا غیراستاندارد بودن مدارس و کلاس‌های درس تا کنون بارها حادثه آفریده و شماری از دانش‌آموزان جان خود را از دست داده یا مجروح و معلول شده‌اند، تقریبا همه استان‌های کشور نیز با کمبود کلاس درس و مدرسه روبرو هستند.

در این میان، استان سیستان و بلوچستان یکی از نیازمندترین استان‌های ایران به کلاس درس است. مدارس کپری و کانکسی در روستاهای این استان تدریس و تحصیل را برای آموزگاران و دانش‌آموزان با دشواری زیادی روبرو کرده است. نبود مدرسه سبب افزایش نرخ ترک تحصیل به ویژه در میان دختران دانش‌آموز شده و برخی دانش‌آموزان نیاز دارند روزانه کیلومترها مسیر را برای رسیدن به مدرسه روستاها یا شهرهای همجوار طی کنند.

آمارها نشان می‌دهد در مجموع استان سیستان و بلوچستان به حداقل ۱۸ هزار کلاس درس نیاز دارد و به گفته میثم لک‌زایی مسئول روابط عمومی نوسازی مدارس سیستان و بلوچستان «رشد فزاینده جمعیت دانش‌آموزی و اهمیت جذب بازماندگان از تحصیل سبب شده این استان برای رسیدن به حداقل‌ها سالانه نیازمند به ساخت بیش‌ از یکهزار کلاس درس باشد.»

هرچند کمبود کلاس درس در مناطق دورافتاده و استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان بیشتر است اما حتی در کلانشهرها و استان‌های مرکزی کشور هم جمهوری اسلامی نتوانسته کمبود کلاس درس را برطرف کند. برای نمونه استان تهران به ۳۰ هزار کلاس درس نیاز دارد و استان اصفهان با کمبود دست‌کم شش هزار کلاس درس روبرو است.

مشکلاتی چون فرونشست زمین هم مزید بر علت شده تا کلاس‌های درس با آسیب بیشتری روبرو شود. در همین رابطه مجید نسیمی مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان با اشاره به شناسایی ۳۴ مدرسه دچار فرونشست در اصفهان، گفته که «برای بازسازی ۳۴ مدرسه با ۳۵۶ کلاس و زیربنای ۴۰ هزار و ۵۴۵ متر مربع که بر اثر فرونشست زمین آسیب دیده به اعتباری بالغ بر ۴۰۵ میلیارد تومان نیاز است.»

مجید نسیمی افزوده «بر اساس استعلام کارشناسان از مناطق و نواحی آموزش و پرورش، بیش از ۱۰ هزار کلاس درس با قدمت بالای ۴۰ سال قبل از ۱۳۶۰ در سطح استان وجود دارد که با روش‌های سنتی و بدون درنظر گرفتن آئین‌نامه‌های خاص ساخته شده است و ۳۰ درصد فضای آموزشی سطح استان را در بر می‌گیرد. مطابق برآوردها نزدیک به سه هزار کلاس درس فرسوده نیازمند بازسازی و اقدامات فوری هستند که برای جایگزین کردن آن‌ها باید از ظرفیت مجمع خیران مدرسه‌ساز و اعتبارات دولتی بهره‌مند شویم.»