در روزهای گذشته تحرکات امنیتی- قضایی جمهوری اسلامی و اعلام موضع چهره‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا نشان از تدارک و برنامه‌ریزی رژیم برای اعتراضات احتمالی شهروندان در هفته‌های پیش رو دارد؛ اعتراضاتی که همزمان با فرا رسیدن سالگرد آغاز جنبش ملّی در پی قتل حکومتی مهسا امینی و همچنین نخستین سالگرد جان باختن جوانانی که در پی هم توسط نیروهای سرکوب کشته شدند همراه با افزایش نارضایتی عمومی در پی گرانی و مشکلات معیشتی بسیار محتمل به نظر می‌رسد.
حکومت با «پروژه حجاب» علیه اعتراضات آماده می‌شود!
اتاق‌های فکر جمهوری اسلامی برای خنثی کردن اعتراضات جامعه در نخستین سالگرد جنبش ملی آماده شده و برای مهندسی آن در حال برنامه‌ریزی هستند.
از ابتدای امسال، خروجی این برنامه‌ریزی‌ها با بازداشت فعالان سیاسی مخالف از جمله تشکیل پرونده برای زندانیان سیاسی مشروطه‌خواه که پیش از نوروز با نمایش «عفو» آزاد شده بودند و بازداشت دوباره‌ی آنها، و همچنین صدور احکام قضایی علیه خانواده‌های دادخواه نمایان شد.
در یکی از جدیدترین اقداماتِ نهادهای امنیتی و قضایی، ماشین‌های گشت ارشاد که پس از قتل مهسا امنیتی در بازداشت همین گشت، جمع‌آوری شده بودند، به خیابان‌ها بازگشتند. این اقدام را می‌توان مهم‌ترین پروژه نهادهای امنیتی پیش از سالگرد اعتراضات جنبش ملّی دانست که به نظر می‌رسد سه هدف را دنبال می‌کند: نمایش اقتدار که ریشه در هراس حکومت دارد؛ آماده ساختن نیروهای سرکوبگر با مانورهای خیابانی، و سنجش واکنش و ظرفیت مردم.
چند ماه پیش در پی آرام شدن اعتراضات خیابانی، نهادهای امنیتی برجسته ساختن موضوع «حجاب» را در دستور کار قرار دادند تا نشان دهند نه تنها جنبش ۴۰۱ بلکه اعتراضات مردم در سال‌های پیشتر نیز که به کشته و زخمی شدن هزاران تن و بازداشت ده‌ها هزار شهروند انجامید، در «پوشش اختیاری» خلاصه شده است. در حالی که سال‌هاست بسیاری از زنان ایران به ویژه در کلانشهرها حجاب اجباری مورد نظر نظام را رعایت نمی‌کنند و پس از آغاز دوباره‌ی اعتراضات سراسری در شهریور گذشته نیز با آتش زدن روسری‌ها و برداشتن حجاب اجباری به شکل گسترده‌تری تداوم یافت. پس از آن، ماه‌ها بود که زنان و دختران بدون شال و روسری در معابر و اماکن عمومی ظاهر می‌شدند اما ناگهان بار دیگر موضوع «حجاب» از سوی حکومت و نیروهای نیابتی‌اش در داخل و خارج کشور برجسته شد.
هرچند عدم استفاده از حجاب اجباری و تحمیلی و حضور در اماکن عمومی با پوشش اختیاری یکی از بزرگترین مبارزات مدنی جامعه به شمار می‌رود، اما از یکسو این مخالفت پیشینه‌ای به عمر جمهوری اسلامی دارد و از نخستین ماه‌ها پس از انقلاب ۵۷ آغاز شد، و از سوی دیگر این موضوع تنها خواست و حق مردم در اعتراضات نبوده و نیست. مردم ایران سال‌هاست در پی موج آگاهی ملّی دریافته‌اند که آزادی را باید با عبور از جمهوری اسلامی و انقلاب۵۷ که آن را روی کار آورد دنبال کنند.
در چنین شرایطی برجسته ساختن موضوع «حجاب» از سوی حکومت و هواداران اصولگرا و اصلاح‌طلب آن در داخل و خارج کشور، با هدف تقلیل حقوق سیاسی و اجتماعی ملت ایران به «یک حق» که «قابل چانه‌زنی و حل شدن در چارچوب و ساختاری جمهوری اسلامی» است، صورت می‌گیرد.
هراس مقامات فقط برای تحمیل «حجاب اجباری»؟!
این پروژه در حالی اکنون با مقاومت و هوشمندی مردم شکست خورده که به نظر می‌رسد همچنان تئوریسین‌های امنیتی نظام فکر می‌کنند پافشاری بر موضوع حجاب اجباری، آنهم در حالی که جامعه از آن عبور کرده، تنها ابزار برای مقابله با اعتراضات احتمالی است. در نتیجه حکومت با گسیل کردن ماشین‌های گشت ارشاد به خیابان، ولو به صورت موقت و با تبلیغات گسترده خبری، تلاش می‌کند تا هزینه و فایده پافشاری بر حجاب اجباری را بسنجد و ببیند تجهیز نیروهای سرکوب در سطح شهرها پیش از نخستین سالگرد جنبش ملّی به چه شکل پاسخ خواهد داد چرا که «کشف حجاب» یکی از نمادهای مهم اعتراضات احتمالی خواهد بود.
چنانکه در روزهای گذشته، برای نمونه، مقاومت شهروندان در شیراز در برابر گشت ارشاد نشان داد که مردم می‌توانند آنها را از خیابان‌ها عقب برانند. آنهم در حالی که گزارش‌های زیادی از تحلیل رفتن قوای سرکوب و کاهش انگیزه نیروهای سرکوب برای ایستادن در مقابل شهروندان و اختلاف در میان آنها منتشر شده است. به بیان دیگر جمهوری اسلامی تردید دارد که در صورت بروز اعتراضات گسترده، توان و اراده کافی در نیروهای سرکوبگرش برای مدیریت و خالی کردن خیابان‌ها از معترضان داشته باشند.
برخی اظهارات مقامات حکومتی نیز بیانگر هراس نظام از شکل گرفتن دوباره اعتراضات و همزمان برای روحیه بخشیدن به نیروهای «خودی» و عوامل سرکوب است. فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله حسین سلامی، علی فدوی، مهدی سیاری و اسماعیل کوثری در آستانه سالگرد انقلاب ملی در اظهاراتی جداگانه با اشاره به اعتراضات سال گذشته گفته‌اند بسیاری از مقامات تصور می‌کردند «کار نظام تمام» و «سقوط قریب الوقوع» رخ خواهد داد.
مهدی سیاری جانشین فرمانده اطلاعات سپاه گفته جمهوری اسلامی این اعتراضات را با امدادهای غیبی کنترل کرده است! علی فدوی جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران هم «عنایت خدا» و حضور نیروهای بسیج، انتظامی، امنیتی را عامل عبور حکومت از اعتراضات سال گذشته خوانده است.
آیا باورکردنیست که این اظهارات ناشی از نگرانی و هراس فقط برای تحمیل «حجاب جباری» است که در عمل رعایت نمی‌شود؟!
سالگردهای جانباختگان و فشار بر دادخواهان
جدا از اینکه فرا رسیدن سالگرد «انقلاب مهسا» تهدیدی علیه جمهوری اسلامی و انگیزه‌ای برای مردم به شمار می‌رود، زنجیره‌ی طولانی سالگرد جانباختگان میهن نیز از ۲۵ شهریور به بعد با سالگرد مهسا آغاز می‌شود و برگزاری هر مراسم در نقطه‌ای از ایران به معنای یک تجمع اعتراضی علیه حکومت خواهد بود. به همین دلیل است که از ماه‌ها پیش تشکیل پرونده قضایی و صدور حکم علیه خانواده‌های دادخواه ۱۴۰۱ آغاز شده؛ برخی از آنها بازداشت و زندانی هستند و برخی دیگر با احکام چند سال زندان وشلاق، زیر رگبار تهدید نهادهای امنیتی تحت فشار قرار گرفته‌اند.
هراس از دانشجویان و دانش‌آموزان
از سوی دیگر، با آغاز سال تحصیلی جدید که همزمان با سالگرد جنبش ملّی است احتمال اعتراضات دانشجویی و دانش‌آموزی افزایش می‌یابد. جنبش دانشجویی که از سال ۹۷ مسیر خود را از جناح اصلاح‌طلب نظام جدا کرد و مستقل در برابر جمهوری اسلامی ایستاد، در ماه‌های گذشته با تعلیق و گشودن پرونده علیه هزاران دانشجو در سراسر کشور و اخراج ده‌ها دانشجو روبرو بوده است. استقرار بیش از پیشِ لباس‌شخصی‌ها و بسیجی‌ها در دانشگاه‌ها و بخشیدن ظرفیت دانشگاهی به نیروهای سرکوبگر حشد الشعبی از راهکارهای رژیم برای سرکوب اعتراضات در دانشگاه‌هاست.
فشار بر فعالان سیاسی و زندانیان سیاسی سابق
همچنین در هفته‌های گذشته بسیاری از فعالان سیاسی مخالف بازداشت شدند. برخی از آنها پیشتر زندانی بوده و اواخر سال گذشته با نمایش «عفو زندانیان» آزاد شده بودند اما یکی پس از دیگری در سال جدید بازداشت و با پرونده‌های جدید روبرو شدند. سمانه نوروز مرادی، رضا نوروزی، محبوبه رضایی، رضا محمدحسینی، حمیده زارعی و یاشار تبریزی از جمله دستگیرشدگان در هفته‌های گذشته هستند. برخی دیگر از زندانیان نیز در زندان با پرونده‌های جدید روبرو شده و به چند سال زندان اضافی محکوم شده‌اند. از جمله مهدی مسکین‌نواز زندانی سیاسی مشروطه‌خواه در زندان اوین بابت پرونده‌ای که در مدت زندان علیه وی باز شده به ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شده است.
فعالان سیاسی مخالف نظام می‌توانند در صورت بروز اعتراضات به عنوان نیروهای میدانی مؤثر جهت ارتباطات و سازماندهی معترضان در شهرهای مختلف وارد عمل شوند، به همین دلیل دستگاه‌های امنیتی و قضائی آنها را محدود کرده و زیر فشار بازداشت و حکم زندان قرار می‌دهند.
فشار بر فعالان صنفی
فعالان صنفی به ویژه با توجه به تشدید نارضایتی‌های معیشتی از جمله گروه‌هایی هستند که برای جمهوری اسلامی تهدید به شمار می‌روند. این فعالان می‌توانند پیونددهنده اعتراضات صنفی به اعتراضات خیابانی باشند و در چنین صورتی موج جدیدی از نیروهای اعتراضی به دیگر شهروندان خواهد پیوست که مدیریت فضا را برای حکومت به مراتب دشوارتر خواهد ساخت. از همین رو همزمان با افزایش فشار بر خانواده‌های دادخواه و فعالان سیاسی، فشارها بر فعالان صنفی نیز با تهدید، احضار، صدور حکم زندان و اجرای احکام علیه آنها شدت پیدا کرده است.
مشکلات اما عمیق‌تر از آنست که با بازداشت و احضار و صدور حکم علیه فعالان سیاسی و صنفی و خانواده‌های دادخواه، مقامات حکومت امیدوار باشند که فضای اعتراضی جامعه را که به حد انفجار رسیده، می‌توانند کنترل کنند.
کمر اقشار مختلف زیر بار تورم فزاینده و گرانی گسترده شکسته است؛ سناریوهایی چون «خبردرمانی» و ایجاد «امید کاذب» برای آزاد شدن پول‌های بلوکه شده و گشایش در مذاکرات و بهبود روابط بین‌الملل و برداشته شدن تحریم‌ها دیگر پاسخگو نیست.
روزهای هولناک در انتظار رژیم
تیم اقتصادی دولت سیزدهم توان و اراده مدیریت اقتصادی کشور در شرایطی به این حد بحرانی را ندارد. خزانه خالی و پشتوانه غذایی کشور با تهدید روبروست. کسری بودجه برخلاف ادعای مقامات، افزایش یافته و تأمین هزینه‌های جاری کشور به سختی انجام می‌شود. دامنه اعتراضات به شرایط فلاکتبار معیشتی و درخواست و انگیزه برای اعتصابات به کارمندان دولت و پرسنل نیروی انتظامی رسیده است. در آنسو نیز یکی پس از دیگری پرونده‌های فساد جریان‌های مختلف رژیم توسط رقبای حکومتی افشا شده و بر خشم عمومی می‌افزاید.
هرچند جمهوری اسلامی در کنار نمایش اقتدار و سرکوب، به نمایش‌هایی چون تصویب طرح تحقیق و تفحص از اداره اوقاف نیز متوسل شده اما به نظر نمی رسد ساختار پوسیده و رو به زوال و فروپاشی نظام که هر لحظه ممکن است زیر تبر خشم مردم و موج تازه‌ای از اعتراضات سراسری قرار بگیرد، با چنین اقدامات بی‌اثری حفظ شود.
روشنک آسترکی |توئیتر | اینستاگرام|
