کمبود آموزگار در آموزش و پروش به جایی رسیده که در برخی مدارس اولیای دانش‌آموزان برای تدریس در کلاس فعال شده‌اند. کارشناسان نسبت به افزایش شمار بازماندگی از تحصیل به دلیل کلاس‌های بی‌معلم هشدار میدهند.
در حالی که شمار زیادی از آموزگاران طی سال گذشته اخراج، تعلیق و یا به صورت اجباری بازنشسته شدند، بحران کمبود آموزگار چنان تشدید شده که در برخی مدارس از اولیاء دانش‌آموزان خواسته‌اند بجای آموزگار در کلاس تدریس کنند.
روزنامه «شرق» گزارش داده که برخی مدیران مدارس برای اینکه کلاس درسی بی‌معلم نماند، دست به دامن خانوادهها، معلمان بازنشسته و قدیمی شده‌اند تا بلکه بتوانند برخی ساعات کلاس‌ها را با آنها پر کنند.
در این گزارش آمده که هرچند در سالهای گذشته نیز کمبود آموزگار در مدارس وجود داشته، «امسال اما کلاس‌های درس با همان راهکارهای قدیمی پر نشد، یعنی نه معلمان بازنشسته علاقه‌ای به حضور در کلاس‌های شلوغ را داشتند و نه معلمان اضافه بر ساعت کاریشان در کلاسی حاضر شدند. همین شد که برخی از مدیران مدارس تصمیم گرفتند از اولیا دانش‌آموزان برای تدریس استفاده کنند.»
این گزارش برای نمونه به دبستانی دخترانه اشاره کرده که مدیر مدرسه از یکی از اولیای دانش‌آموزان که فوق لیسانس علوم آزمایشگاهی دارد، خواسته که به کلاس درس برود و با بچه‌ها درس‌ها را کار کند که دانش‌آموزان عقب نیافتند.
علی بهشتی‌نیا یک آموزگار در شهریار کرج درباره کمبود معلم در مدارس به «شرق» گفته که «در سالهای گذشته معلمان می‌آمدند و کلاس‌ها را پر می‌کردند، اما متاسفانه اضافه کارشان را نگرفتند و رفتارهای نامناسب هم دیدند بنابراین آرام آرام از مدرسه و کلاس درس فاصله گرفتند. معلمان به خاطر دریافتی پایین شغل دوم و سوم دارند و حالا برخی‌هایشان از مدرسه خداحافظی کردند و شغل‌های دیگری را انتخاب کردند. الان هم تراکم کلاس‌ها به ۴۵ نفر رسیده و خیلی از معلمان از شلوغی کلاس‌ها خسته و کلافه شدند. چند وقت پیش وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که ۲۰ هزار مدیر را جابجاکرده‌اند، همین رفتار سیاسی با مدیران موجب شده تا خیلی از معلمان هم از آن مدرسه بروند. این موضوع در مدارس دخترانه سخت‌تر شده است. درگیری در مدارس دخترانه به خاطر حجاب بیشتر شده و سختی کار معلمان آنجا بیشتر است.علاوه بر این محتوای کتاب‌های درسی بی‌کیفیت شده و معلم و دانش‌آموز هیچ علاقه‌ای به خواندن این کتاب‌ها ندارند.»
بر اساس گزارشی که اوایل مهرماه از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شد در پایتخت ۴ هزار کمبود معلم وجود دارد که به گفته این مرکز «کمبود معلم عملاً موجب تعطیلی مدارس شده است؛ همچنین به گفته مسئولان، سهمیه تهران در آزمون آموزگاری ۲۳۰۰ نفر بود که مشخص نیست تمام آن تکمیل شود.»
تشدید فضای امنیتی در دانشگاه‌ها و مدارس؛ از نصب دوربین تا استقرار مأموران حجاب
آمار کمبود آموزگار در استان سیستان و بلوچستان نیز به ۱۵ هزار آموزگار می‌رسد. معین‌الدین سعیدی نماینده استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی در اینباره گفته که «ما در استان سیستان و بلوچستان ۱۵هزار کمبود معلم داریم؛ متاسفانه رویکرد‌ها به گونه‌ای بوده که با قانون جوانی جمعیت، به راحتی معلمان فعلی انتقالی می‌گیرند و از شهر می‌روند. این موضوع از لحاظ بحث‌های اداری یک چالش بسیار بزرگ برای استان سیستان و بلوچستان ایجاد کرده و استان از مشوق‌های آن بی‌بهره است. مجموع این موضوعات با برنامه‌ریزی غلط و نگاه سازمان امور اداری و استخدامی که نگاه منفی به استان سیستان و بلوچستان دارد، وضعیت کمبود معلم در استان را به مرحله فاجعه رسانده است.»
اردیبهشت امسال نیز حمیدرضا حاجی‌بابایی رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس شورای اسلامی تعداد کمبود آموزگار در ایران را ۳۰۰هزار نفر عنوان کرده و گفته بود که «اگر می‌‌خواهیم یک آموزش و پرورش بانشاط داشته باشیم باید از طریق دانشگاه فرهنگیان ۳۰۰ هزار معلم تربیت کرده و راهی کلاس‌های درس کنیم. حتما دانشجویی که در دانشگاه تربیت معلم درس خوانده، می‌تواند بهتر تدریس کند.»
کمبود آموزگار در آموزش و پرورش در حالیست که طی سال گذشته نیز شمار زیادی از آموزگاران به دلیل حمایت از اعتراضات مردمی سال ۱۴۰۱، با احکام اخراج، تعلیق و بازنشستگی اجباری روبرو شدند.
منابع صنفی آموزگاران ماه‌هاست از اخراج، تعلیق و بازنشستگی زودتر از موعد شماری از آموزگاران، و حذف مزایای شغلی و عدم برخورداری از قانون همسان‌سازی حقوق برای شماری از آموزگاران گزارش میدهند.
مشکلات آموزش و پرورش تنها به کمبود آموزگار بر نمی‌گردد و حتی امسال کتاب درسی هم به اندازه کافی توزیع نشده و ده‌ها هزار دانش‌آموز با گذشت یک ماه از سال تحصیلی جدید، همچنان بدون کتاب هستند.
علی بهشتی‌نیا در گفتگو با «شرق» گفته که «معلم و کتاب در برخی از مدارس وجود ندارد. مشکل کتاب در برخی از مدارس حل نشده است. ما برای دانش‌آموزانی که کتاب درسی نداشتند، از یک مدرسه دیگر که دانش‌آموزانش ترک تحصیل کرده بودند، کتاب گرفتیم. اتفاق دیگری که در هنرستان‌ها می‌افتد، این است که کتاب‌های بچه‌های برخی از این مدرسه را با تأخیر میدهند.»
کمبود ۱۵ هزار معلم در سیستان و بلوچستان و ترک تحصیل ۵۵۶ هزار کودک و نوجوان در کشور به دلیل فقر
کیهان لندن هفته گذشته در گزارشی به مشکلات آموزش و پرورش از جمله کمبود کتاب پرداخت. در این گزارش با اشاره به کمبود آموزگار در مدارس، آمده بود که امسال حتی نتوانسته تأمین کتاب‌های درسی دانش‌آموزان را نیز مدیریت کند بطوری که ۴۰ تا ۵۰ هزار دانش‌آموز با گذشته سه هفته از آغاز سال تحصیلی کتاب دریافت نکرده‌اند.
مقامات آموزش و پرورش اما معتقدند که «کمبود کتاب درسی» وجود ندارد و دلایل دیگری را برای عدم دریافت کتاب درسی اعلام کردند.
علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در اینباره توضیح داده که «در آموزش و پرورش با توجه به اینکه حجم و تعداد دانش‌آموزان بسیار زیاد است، همیشه درصدهایی را داریم که به دلایل متعدد کتاب‌های درسی را با تأخیر دریافت می‌کنند. ثبت‌نام یک سری از دانش‌آموزان به هر دلیلی انجام نشده است، بنابراین کتاب هم با تأخیر به دست آنها می‌رسد البته وقتی این افراد به ما مراجعه می‌کنند و باید کمک کنیم که ثبت‌نام آنها قطعی شود.»
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش افزوده که «یک سری از دانش‌آموزان هم ثبت‌نام خود را انجام داده‌اند اما ثبت سفارش کتاب را موفق نشدند که انجام دهند بنابراین این افرادی که با تاخیر انجام دادند، کتاب هم با تاخیر بدست آنها می‌رسد.
علی لطیفی همچنین گفته که «بخشی دیگر مدارسی هستند که در ثبت کد مدرسه مشکل دارند، یعنی یا مدرسه تغییر کرده یا کد جدید برای آنها اختصاص داده نشده است. همچنین دسته دیگر دانش‌آموزانی هستند که ثبت سفارش آنها به صورت موقت انجام شده و اکنون برای ثبت سفارش قطعی شاهد تغییر در وضعیت هستند که چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار دانش‌آموز را شامل می‌شود.»
در این میان «فقر» به عامل دیگری برای عدم درخواست کتاب درسی و حتی ثبت‌نام نکردن دانش‌آموزان در مدارس تبدیل شده است. بر اساس جدیدترین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران ۵۵۶ هزار دانش‌آموز قبل از ورود به مقطع دبیرستان، به دلایلی که اصلی‌ترین آن فقر و محرومیت عنوان شده ناچار به «ترک تحصیل» شده‌اند.
اکنون با توجه به وجود کلاس‌های بی‌معلم در مدارس کشور، این موضوع نیز به عنوان یکی از دلائل بازماندگی از تحصیل در میان دانش‌آموزان ارزیابی شده است. خبرگزاری «ایلنا» در اینباره نوشته اینکه اخبار کمبود معلم را تنها از این نظر که موجب عقب ماندن دانش آموزان از بودجه‌بندی درسی می‌شود نگران کننده بدانیم، لایه سطحی ماجراست، در حالی که کمبود معلم یعنی مواجه دانش آموزان با کلاسی که آموزش دهنده‌ای ندارد، در نتیجه بی‌انگیزگی عده‌ای از دانش آموزان از ادامه تحصیل، جدایی مجدد بازماندگان از تحصیل از مدرسه و بازگشت به فضای کار و ترک تحصیل دوباره و… طبیعتا ثمره چنین روندی، تنها دور شدن دستگاه تعلیم و تربیت کشور از همین عدالت آموزشی نصفه و نیمه‌ای است که در تلاش برای تحقق آن هستیم.
وزارت آموزش و پرورش که در سالهای گذشته عملکردی نامطلوب داشته، در حال حاضر نیز به جای اینکه بودجه خود را برای استخدام آموزگار به کار بگیرد، طرح‌هایی برای پیشبرد ایدئولوژی حکومت را پیش می‌برد. یکی از جدیدترین اقدامات این وزارتخانه در حالیکه هزاران کلاس بی‌معلم در سراسر کشور وجود دارد، جانمایی یک «زنگ نماز» در برنامه آموزشی مدارس است.
رضا مراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش در بخشنامه‌ای که در همین رابطه ابلاغ کرده نوشته که زنگ نماز با هدف «تقویت و توسعه فرهنگ اقامه نماز» در متن برنامه رسمی روزانه مدارس در همه دوره‌ها و پایه‌های تحصیلی قرار گرفته و در نظر گرفتن زمان ۳۰ دقیقه‌ای برای این امر از سوی مدارس الزامی است.
در این بخشنامه آمده که با توجه به «منویات علی خامنه‌ای» در بیانیه گام دوم انقلاب، «تقویت و توسعه فرهنگ اقامه نماز» به عنوان اولویت فعالیت‌های پرورشی مدارس در نظر گرفته می‌شود.
وزیر آموزش و پرورش پیشتر در اردیبهشت امسال بدون اعتنا به کمبود ۳۰۰ هزار آموزگار در این وزارتخانه، ابراز امیدواری کرده بود که با جذب ۲۷ هزار نیروی پرورشی بخشی از کمبود نیروی آموزگار جبران شود!
همچنین وزارت آموزش و پرورش در برنامه‌ای با عنوان «طرح امین» اقدام به استخدام آخوندهای تحصیلکرده در حوزه علمیه در آموزش و پرورش کرده است. بر اساس طرح «امین» که از حدود ۶ سال قبل آغاز شده روحانیون باید حدود ۳۰ ساعت در هفته در مدارس به تبلیغات مذهبی بپردازند.
