در طول یک هفته گذشته سه خودکشی کادر درمان در ایران ثبت شد. انجمن علمی روانپزشکان ایران در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی با اشاره به آمار بالای خودکشی در بین رزیدنتها، هشدار داده که تداوم این روند زمینه‌ساز «فروپاشی نظام سلامت کشور» است.
گزارش‌ها از ایران نشان می‌دهد سه خودکشی در کادر درمان شامل یک رزیدنت چشم‌پزشکی، یک رزیدنت روانپزشکی و یک دندانپزشک تازه فاغ‌التحصیل طی یک هفته رخ داده است.
یکی از پزشکان جوانی که خودکشی کرده، پگاه طلایی‌زاد رزیدنت چشم‌پزشکی در بیمارستانی در دزفول استان خوزستان مشغول به کار بود. پس از درگذشت این پزشک متخصص جوان، همکارانش از نامه‌ای توسط او خبر داده‌اند که پیشتر درخواست انصراف از تحصیل داده بود.
علی قانعی‌فرد دندانپزشک طرحی در میاندوآب (آذربایجان غربی) یکی دیگر از کسانی است که خبر خودکشی او منتشر شد. چند روز پیشتر نیز خبر خودکشی سیامک بهروان رزیدنت روانپزشکی در بابل منتشر شده بود.
وبسایت «تجارت نیوز» در رابطه با افزایش خودکشی در میان پزشکان و دندانپزشکان جوان نوشته که «برخی از فارغ‌التحصیلان پزشکی بطور کلی قید کار در ایران را می‌زنند. همان ابتدای مسیر مهاجرت از ایران را انتخاب می‌کنند. آنها که می‌مانند اما با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که به گفته خودشان «هفت خان رستم» است. کارزارهای اینترنتی مختلفی هم از سوی آنها به جریان افتاده است، اما صدای این اعتراض هم تاکنون به گوش مقامات نرسیده است.»
بابک شکارچی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی ایران در گفتگو با این وبسایت گفته که «رزیدنتی هیچ زمان کار راحتی نبود، اما قبلا امید به آینده وجود داشت. مجموعه‌ای از مشکلات وجود دارد، اما حالا مشکل اصلی نداشتن امید به آینده است. پزشکانی که آموزش دیده‌اند تا سلامت مردم را تامین می‌کنند، خودشان به بن‌بست خورده و خودکشی می‌کنند.»
بابک شکارچی توضیح داده که «امید به آینده لزوما جنبه اقتصادی ندارد. امید به آینده می‌تواند اقتصادی، اجتماعی و معنوی باشد. نداشتن امید به آینده یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب شده دستیاران ما اقدام به خودکشی کنند. دلایل دیگری هم وجود دارد که این وضعیت را تشدید می‌کند. متناسب با شرایط اقتصادی فعلی، حقوق دستیاران پزشکی و پزشکان طرحی افزایش پیدا نکرده است.»
به گفته این مقام سازمان نظام پزشکی «دستیاران پزشکی [رزیدنتها]، هشت تا ۱۱ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند. با این میزان حقوق چطور باید زندگی خود را بگذرانند؟ حداقل حقوق کارگری را دریافت می‌کنند.»
او افزوده که «بطور کلی این پرداختی به دستیاران پزشکی را حقوق هم نمی‌گویند. به آن کمک هزینه تحصیلی می‌گویند. یعنی بر سر آنها منت گذاشته می‌شود. بنابراین اول باید آن را شغل در نظر بگیریم. این افراد دانشجو نیستند. پزشکانی هستند که می‌خواهند تخصص بگیرند. بنابراین چون پزشک هستند باید مزایای شغلی به آنها تعلق بگیرد. مزایای شغلی هم یعنی داشتن حقوق، بیمه و امتیازات دیگری که در مشاغل وجود دارد و شاغلان می‌توانند از آن بهره ببرند.»
در همین حال انجمن علمی روانپزشکان ایران ۱۹ دی ۱۴۰۲ در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی با اشاره به آمار بالای خودکشی در بین رزیدنتها، هشدار داده که تداوم این روند را زمینه‌ساز «فروپاشی نظام سلامت کشور» است.
در این نامه با اشاره به اینکه «فراوانی خودکشی پزشکان جوان و دستیاران پزشکی چندین برابر از آنچه در جمعیت عمومی کشور رخ می‌دهد، بالاتر است»، بر ضرورت تشکیل کمیته‌ای از متخصصان با اختیارات لازم برای مداخله فوری و جلوگیری از تبدیل روند کنونی خودکشی رزیدنتها به یک بحران فراگیرتر تأکید کرده است.
این نامه افزوده که «در ماه‌های اخیر شاهد موارد متعددی از فوت پزشکان جوان و دستیاران پزشکی به دلیل اقدام به خودکشی بوده‌ایم که باعث نگرانی شده است. لازم به ذکر است که فراوانی خودکشی در این گروه، شوربختانه چندین برابر از آنچه در جمعیت عمومی کشور رخ می‌دهد، بالاتر است. عوامل متعددی در پیدایش این امر سهم دارند که بسیاری از آنها مربوط به شرایط اجتماعی-اقتصادی-شغلی هستند. این پدیده نه‌تنها نشانگر وجود بحران و فشار در جامعه درمانی کشور به‌ویژه جوانان این عرصه است، [بلکه] به‌نوعی بازتابی از شرایط اجتماعی و نیازمند توجه جدی و فوری است.»
خودکشی ناشی از فقر و ناامیدی به رزیدنت‌های پزشکی رسید؛ ۱۳ مورد در یک سال!
«کیهان لندن» امرداد امسال در گزارشی به خودکشی کادر درمان به ویژه رزیدنت‌های پزشکی پرداخته و نوشته بود طی یک سال گذشته ۱۳ رزیدنت پزشکی به دلیل حقوق ناچیز، نداشتن بیمه، کار سنگین و ناامیدی نسبت به آینده خودکشی کرده و جان خود را از دست داده‌اند.
این گزارش به ننقل از علی سلحشور نماینده پزشکان متخصص طرحی کشور نوشته بود که از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، یعنی فقط طی یک سال، سیزده رزیدنت خودکشی کرده و جان خود را از دست داده‌اند.
در کنار پزشکان یا دانشجویان سال‌های آخر پزشکی که از سر ناامیدی و استیصال اقدام به خودکشی می‌کنند، شمار دیگری از پزشکان نیز دنبال مهاجرت کاری به دیگر کشورها حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند. نماینده پزشکان متخصص طرحی کشور گفته که مهاجرت بین پزشکان به یک امر معمول تبدیل شده و سال گذشته بالای ۴هزار پزشک برای مهاجرت، گواهی حسن انجام کار (good standing certificate) گرفته‌اند که عدد وحشتناکی است.
علی سلحشور همچنین افزوده که «بسیاری از پزشکانی که تخصص داخلی، زنان، بیهوشی، جراحی عمومی و… دارند، چون با تخصص‌شان نمی‌توانند حداقل نیازهای زندگی‌شان را فراهم کنند، به کار زیبایی رو می‌آورند. خیلی از پزشکان هم کلا پزشکی را کنار می‌گذارند و ترجیح می‌دهند به سراغ کار آزاد بروند.»
دهم خردادماه ۱۴۰۱ آماری از سوی «رصدخانه مهاجرت ایران» که زیرمجموعه دانشگاه «شریف» است و با همکاری معاونت علمی و فناوری نهاد ریاست جمهوری فعالیت می‌کند، انتشار یافت که بر اساس آن «۷۳ درصد پزشکان و پرستاران» به دلیل «مشکلات کشور» و «وضعیت اقتصادی» ایران اعلام کرده بودند که «میل به مهاجرت» دارند.
علی سلحشور در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» گفته شرایط پزشکان جوان با آنچه در باور عمومی نسبت به کار و درآمد بالا و رفاه این قشر وجود دارد متفاوت است. او گفته که «روایت آنها از کار و زندگی‌شان، با آنچه در جامعه جا افتاده فرق زیادی دارد. از حقوق پایین و مشکلات معیشتی گرفته تا ناامیدی و میزان بالای خودکشی بین رزیدنتها، از مهاجرت به کشور دیگر تا ترک کار و رفتنِ به سمتِ کارهایی که برایشان آب و نان بشود.»
نماینده پزشکان متخصص طرحی گفته که «مسئله‌ی اصلی ما مشکلات معیشتی است. یک کلام بگویم که حقوقِ یک پزشک متخصصِ شاغل در بیمارستان دولتی، کفاف نیازهای اولیه‌ی زندگی‌اش را هم نمی‌دهد.»
او با تأکید بر اینکه «اوضاع تعدادی از پزشکان متخصص دست کمی از دیگر اقشار ضعیف جامعه ندارد» افزوده که «اکثر پزشکان در سیستم دولتی کار می‌کنند و درآمد چندانی ندارند و تنها مبلغی که می‌توانیم روی آن حساب کنیم، حقوق ثابتی است که این حقوق برای پزشکان مجرد متخصص حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیون تومان و برای پزشکان متأهل متخصص حدود ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان است.»
آمار تکاندهنده خودکشی دانشجویان و رزیدنت‌های پزشکی ماه‌هاست سبب هشدار کارشناسان شده است اما دولت تا کنون اقدامی در اینباره انجام نداده است.
محمود فاضل رئیس شورایعالی سازمان نظام پزشکی چهارم دی‌ماه جاری در نشست خبری سازمان نظام پزشکی با ابراز نگرانی از خودکشی رزیدنتها گفته بود که «با پدیده خودکشی رزیدنتها روبه‌رو هستیم. به همین سبب کارگروه فرابخشی متشکل از سازمان نظام پزشکی، سازمان پزشکی قانونی، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی، انجمن علمی روانپزشکان ایران، وزارت بهداشت، معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه‌قضائیه و رئیس کمیسیون حقوق پزشکی برای بررسی وضعیت و مشکلات رزیدنتها تشکیل شده و قرار است در این کارگروه در خصوص پیشگیری از خودکشی در بین رزیدنتها اقداماتی صورت گیرد. ضمن آنکه در جلسه اخیر شورایعالی نظام پزشکی، مصوبه‌ای پیرامون وضعیت رزیدنتها داشتیم که از مشکلات آنها بکاهد.»
محمود فاضی افزوده بود که «هر گلی به سر رزیدنتها بزنیم گل به سر جامعه زده‌ایم، اما وضعیت آنها بلاتکلیف است و ما برای اینکه به مراتب بالاتری از سلامت برسیم، رشته تاسیس می‌کنیم. وضعیت شغلی و مزایای بیمه‌ای رزیدنتها مشخص نیست. رزیدنتها فقط باید دغدغه تحصیل داشته باشند اما سختی کار، دغدغه شغلی، دغدغه معیشتی و مزایای بیمه از جمله مشکلات این گروه است. اگر تنها وظیفه رزیدنت تحصیل است چرا فشار زیادی به آنها وارد می‌کنیم و در سازمان نظام پزشکی تلاش خواهیم کرد تا با کمک وزارت بهداشت و تامین اجتماعی آیین‌نامه‌های این حوزه را اعمال کنیم. امروز سیستم دنبال بهره‌کشی از رزیدنتها است و آینده شغلی آنها مبهم است.»
به گفته رئیس شورایعالی سازمان نظام پزشکی «در برخی از رشته‌ها ورودی رزیدنت نداریم و دست سیستم آموزشی و درمانی از این افراد خالی خواهد ماند؛ در واقع با خالی شدن ظرفیت و کاهش کیفیت رزیدنتها روبه‌رو هستیم. رزیدنتها به فراموشی سپرده شدند و به لحاظ آینده شغلی دغدغه‌های زیادی دارند. ممکن است به‌زودی با صندلی‌های خالی در رزیدنتی مواجه شویم زیرا در برخی رشته‌ها اصلاً ورودی نداریم.»
