«روز جهانی پرستار» امسال با خبر جان باختن سه پرستار در ایران به دلیل فشار کاری بالا همراه بود. همچنین اعتراضات پرستاران در شهرهای مختلف ایران به شرایط دشوار شغلی، دستمزدها ناچیز و ساختار ناکارآمد وزارت بهداشت ادامه دارد.
روز ۱۲ ماه مه برابر با ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ همزمان با زادروز فلورانس نایتینگل که در نیمه قرن نوزدهم بانی پرستاری نوین شد، و با هدف قدردانی از پرستاران و پاسداشت زحمات آنها در نقاط مختلف جهان به عنوان «روز جهانی پرستار» نامگذاری شده است.
امسال در ایران این روز با خبری تکاندهنده از جان باختن سه پرستار به دلیل فشار کاری بالا مصادف شد. محمد شریفی‌مقدم دبیرکل خانه پرستار گزارش داده که طی یک ماه گذشته، دست‌کم سه پرستار «در خواب» و به دلیل سندروم «کاروشی»جان خود را از دست داده‌اند.
«کاروشی» در زبان ژاپنی به معنای مرگ ناشی از کار زیاد است، سندرومی به همین نام، به مرگ ناگهانی ناشی از کار حرفه‌ای گفته می‌شود. دلیل پزشکی اصلی مرگ‌های کاروشی، عبارت از سکته قلبی و سکته مغزی ناشی از فشار روانی و رژیم لاغری است.
این پدیده، علاوه بر ژاپن، در کره جنوبی و چین نیز شایع است و به نظر می‌رسد اکنون در ایران نیز در میان پرستاران شایع شده است.
۳ پرستار در یک ماه گذشته بر اثر کار زیاد جان خود را از دست دادند!
مرگ بر اثر کار زیاد (سندروم کاروشی) در میان پرستاران ایرانی به یک بحران تبدیل شده است.
طی یک ماه گذشته، ۳ پرستار بر اثر کار زیاد و فشارهای شغلی در خواب جان خود را از دست داده‌اند.
محمد شریفی‌مقدم دبیرکل خانه… pic.twitter.com/fpjc3RUmaZ— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) May 12, 2024
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار روز گذشته در گفتگو با روزنامه «اعتماد» با اشاره به جان باختن سه پرستار طی یک ماه و در پی سندروم «کاروشی» تأکید کرده بود که بیشتر پرستاران در ایران به ویژه مردان پرستار، ناچارند که علاوه‌بر شیفت روزانه، شیفت عصر را هم کار کنند، چون مخارج زندگی‌شان با یک شیفت کار تامین نمی‌شود و این موضوع، موجب خستگی زیاد ناشی از کار خواهد شد.
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی با اشاره به مرگ پرستاران طی سندروم «کاروشی» نوشته افزایش حجم کار از یکسو و دغدغه معاش، پرستاران در سراسر کشور را آسیب‌پذیر کرده است.
«تجارت نیوز» گزارش داده که در ایران تعداد پرستاران با توجه به برآورد خانه پرستار یک‌دهم استاندارد اروپا و یک‌پنجم کشورهایی مانند آذربایجان و گرجستان است. به گفته مقامات این سازمان، علاوه بر فشارهای معمول در این شغل، پرستاران در ایران مجبور به اضافه‌کاری اجباری طولانی می‌شوند. پیشتر یک مسئول سازمان نظام پرستاری مرگ ۱۷ پرستار بر اثر خستگی مفرط مزمن در سال‌های گذشته را تأیید کرده بود.
تعداد کم پرستار در ساختار درمانی ایران سبب تشدید فشار مضاعفی بر این قشر شده بطوری که مدیران بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها پرستاران را مجبور به کار در شیفت‌های طولانی کرده و همواره تهدید «اخراج» در صورت عدم پذیرفتن شرایط دشوار کاری را به کار می‌گیرند.
محمد شریفی مقدم در اینباره به «اعتماد» گفته «استاندارد جهانی اروپا، ۱۰ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت است که البته در بعضی کشورها مثل بلژیک و دانمارک، به ازای هزار نفر جمعیت حدود ۱۱ یا ۱۲ پرستار دارند که قطعا با چنین وضعی، خدمت رسانی در این کشورها در سطح بسیار مناسبی است . استاندارد سازمان بهداشت جهانی هم حداقل ۳ پرستار و به‌طور میانگین، ۵ الی ۶ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت است که امروز در کشورهای گرجستان و ارمنستان که از نظر کیفیت و سطح خدمات پزشکی، سال‌ها از ما عقب‌ترند این استاندارد رعایت می‌شود در حالی که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۸ در ایران ۱/۶ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت فعال بوده و در واقع، تعداد پرستاران ما، معادل نصف حداقلی است که سازمان بهداشت جهانی تعیین کرده است.»
محمد شریفی مقدم می‌گوید: «حتی برابرسازی تعداد پرستار و تخت بیمارستانی هم نشان می‌دهد که تعداد پرستار در کشور ناکافی است چون به ازای هر تخت بیمارستانی باید ۲/۲ پرستار فعال داشته باشیم که از این تعداد، ۰/۴ نفر، نیروی غیرحرفه‌ای و کمک‌بهیار است و بنابراین، برای هر تخت بیمارستانی باید ۱/۸ پرستار داشته باشیم که امروز این عدد به‌طور میانگین ۱/۱ است.»
جدا از کمبود پرستار که فشار کاری مضاعفی را به پرستاران وارد و حتی «جان» آنها را به بازی گرفته، پرستاران حقوق ناچیزی هم دریافت می‌کنند بطویکه به گفته محمد شریفی مقدم، «امروز در ایران، پرستاران کمترین حقوق را نسبت به کارکنان دولت می‌گیرند و حقوق ثابت پرستاران، حتی از حقوق معلمان هم کمتر است با وجودآنکه در تمام کشورها، پرستاری به عنوان یک شغل سخت، استرس‌آور و پر خطر شناخته می‌شود.»
محمد شریفی مقدم تأکید کرده دستمزد پرستاران رسمی و استخدام شده ۱۶ میلیون تومان و حقوق پرستار شرکتی و پیمانی حدود ۱۲ میلیون تومان است که با دلار ۶۰ هزار تومانی، حقوق ۱۲ میلیون تومانی معادل ۲۰۰ دلار است و حتی پرستارانی که سه شیفت در روز کار می‌کنند، حقوق پایان ماه‌شان معادل ۹۰۰ دلار است.
شرایط دشوار شغلی پرستاران با حقوق ناچیز؛ اضافه‌کاری اجباری با ساعتی ۳۰ «سنت» دستمزد!
کیهان لندن اسفندماه گذشته در گزارشی به اختلاف دستمزد پرستاران در ایران با دیگر کشورهای منطقه و جهان پرداخته بود که نشان می‌داد چرا پرستاران از جمله اقشاری هستند که با نرخ بالایی در حال مهاجرت از کشور هستند.
بر اساس این گزارش، پرداخت بابت یک ساعت اضافه‌کاری به هر پرستار، بین ۱۳ تا ۲۰ هزار تومان است. یعنی معادل ۳۰ تا ۵۰ سنت! رقمی که حتی بدون نیاز به مقایسه با رقم موجود در سایر کشورهای منطقه و جهان، غیرمنطقی و به شوخی شبیه است.
مقایسه دریافتی پرستاران در ایران با دیگر کشورها شاید توضیح دهنده‌ی علت مهاجرت گروهی پرستاران در ایران به دیگر کشورها باشد. در کشور مالزی که یکی از کشورها با سطح دستمزد کم به شمار می‌رود پرستاران برای هر ساعت اضافه‌کاری ۱/۵ برابر دستمزد یک ساعت کار و رقمی حدود ۱۰ دلار دریافت می‌کند.
در امارات متحده عربی هر ساعت کار پرستاران تعرفه‌ای معادل ۴۰ دلار در ساعت دارد که در صورت پذیرش شیفت اضافه‌کاری از سوی پرستاران به رقم دستمزد ساعتی، ۲۵ تا ۵۰ درصد افزوده می‌شود که در مجموع دستمزد هر ساعت اضافه‌کاری را تا ۶۰ دلار افزایش می‌دهد.
در استرالیا که یکی دیگر از مقاصد مهاجرتی پرستاران ایرانی است، اضافه‌کاری در روزهای هفته ۱/۵ برابر درآمد معمولی برای دو ساعت اول و سپس دو برابر برای مابقی ساعات اضافه‌کاری است. متوسط دریافتی یک پرستار حدود ۴۰ دلار برای هر ساعت کار است.
در آلمان نیز اضافه‌کاری پرستاران بین ۲۵ تا ۵۰ درصد است و پرستاران این کشور به ازای هر ساعت کار دست‌کم ۱۸ یورو دریافت می‌کنند.
پرستاران مدت‌هاست در اعتراض به رقم دستمزد و شرایط دشوار کاری تجمع و اعتصاب می‌کنند. امروز و یک روز بعد از «روز جهانی پرستار» ده‌ها تن از پرستاران مقابل فرمانداری فسا در استان فارس تجمع صنفی برگزار کردند.
اینهمه در حالیست که دولت پس از مدتها اعتراض پرستاران، لایحه‌ای را با وعده تغییر شرایط این قشر تدوین کرده است. خبرگزاری «ایرنا» وابسته به دولت، در خبری تبلیغاتی درباره این لایحه نوشته «دولت امسال توجه ویژه‌ای را برای ارتقای معیشت این قشر در دستور کار قرار داده است.»
«لایحه حمایت از حقوق مادی و معنوی پرستاران» در ۳۱ ماده تنظیم شده که استخدام پرستاران همگام با توسعه تخت‌های بیمارستانی و نیاز کشور، تأمین معیشت و رفاه پرستاران و حمایت‌های گسترده جهت جبران خدمت، آینده‌سازی حرفه‌ای و تخصصی پرستاری، تکریم از بازنشستگان و اجرای صحیح قوانین حوزه پرستاری مثل قانون مشاغل سخت و زیان‌آور با مشارکت همه ذی‌نفعان از جمله مواد این لایحه خواهد بود.
قانونی شدن این لایحه باید از مسیر طولانی مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان عبور کند. با توجه به شرایط بحرانی پرستار مشخص نیست تدوین این لایحه چه مقدار با دغدغه حل مشکلات پرستاران بوده باشد و تا چه اندازه با هدف اقدامی تبلیغاتی برای تزریق امید واهی به پرستاران و گسترش اعتراضات آنها؟
