گزارش تحلیلی هفته؛ معادله‌ای که حل آن با معامله ممکن نیست!

دو روز انفجارهای متعدد ولی هماهنگ در لبنان بار دیگر منطقه را یک قدم به جنگی فراگیر نزدیک‌تر ساخت. انفجار بیش از ۵۰۰۰ هزار پیجر  و بیسیم در یک روز و انفجار  چند صد دستگاه دیگر‌ در روز بعد، جنگ فرسایشی بین حزب‌الله و اسرائیل را که بعد از ورود  نظامیان اسرائیلی به باریکه غزه آغاز شده بود وارد مرحله جدیدی کرد.

امروز همه در انتظار واکنش حزب‌الله هستند که اعلام شده است طی دو روز بیش از ۲۰ درصد از نیروهای خود را از دست داده است. انفجار پیجر‌ها تا کنون دست‌کم ۱۲ کشته و بیش از ۲۸۰۰ زخمی که ۳۰۰ نفر از آنها در وضعیت وخیم بسر می برند برجای گذاشته است. شمار کشته ‌شدگان انفجار بیسیم‌ها نیز از ۲۰ نفر عبور کرده و تعداد زخمی‌های حمله دوم ۴۵۰ نفر تخمین زده می‌شود. اکثر قربانیان این حملات شبه‌نظامیان حزب‌الله در مناطق جنوبی لبنان و محلات حاشیه‌ای بیروت چون ضاحیه هستند.

حزب‌الله در شوک

حزب‌الله که هنوز در شوک بسر می‌برد و مشخص نیست چه واکنشی از خود نشان خواهد داد، در بیانیه‌ای صحبت از «تغییر قواعد درگیری» و «فصلی تازه در جنگ با اسرائیل» می‌کند. در انتظار واکنش حزب‌الله، اسرائیل لشکر ۹۸ خود را از غزه به مرز با لبنان منتقل ساخته است. از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و حمله تروریستی حماس به خاک اسرائیل، تنها لشکر ۳۶ اسرائیل در این منطقه حضور داشت. وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرده است که تمرکز ارتش این کشور دیگر  در غزه نخواهد بود بلکه بر مرز با لبنان متمرکز خواهد شد. عاموس یادلین مدیر سابق «امان»، نهاد اطلاعاتی ارتش اسرائیل، معتقد است که این انفجارها پیامی روشن برای حزب‌الله داشت. این مقام امنیتی سابق معتقد است که  باید این انفجارها را اقدامی پیشگیرانه برای کاهش تنش‌ها در مرزهای شمالی این کشور به حساب آورد، زیرا حزب‌الله در این روزها زیر شوک قرار دارد و نخواهد توانست واکنشی سختی از خود نشان دهد.

عدم حمله به خاک لبنان همزمان با انفجار پیجرها و بیسیم‌های کادرهای حزب‌الله نظریه عاموس یادلین را تقویت می‌کند. اگر اسرائیل در نظر داشت درگیری‌ با حزب‌الله را گسترش دهد، بهترین زمان برای یک حمله زمینی در روزهای گذشته بود. عملیات انفجاری گسترده روزهای گذشته از ماه‌ها پیش تدارک دیده شده بود و می‌توانست فرصت مناسبی برای حملات غافلگیرکننده‌ی اسرائیل به جنوب لبنان و مناطق تحت نفوذ حزب‌الله باشد. بنا بر اطلاعاتی که در این رابطه منتشر شده‌، پیچر‌ها و بیسیم‌ها حدود دو ماه پیش بین اعضای حزب‌الله پخش شده بودند و اسرائیل در انتظار زمان مناسب برای منفجر کردن آنها بود.

حزب‌الله بازوی نظامی- عقیدتی جمهوری اسلامی

برای اسرائیل حساب حزب‌الله از دیگر نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی جداست. در حالی که حماس  و جهاد اسلامی در فلسطین و یا انصار حزب‌الله در یمن سازمان‌هائی هستند که سال‌های پس از آغاز فعالیت زیر پرچم جمهوری اسلامی و حمایت مالی و تسلیحاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفتند، حزب‌الله در دفتر علی‌اکبر محتشمی‌پور سفیر وقت جمهوری اسلامی در دمشق، در سال ۱۳۶۴ متولد شد، و از همان ابتدا به عنوان بازوی نظامی- عقیدتی جمهوری اسلامی نه تنها در لبنان بلکه در منطقه و به ویژه در جنگ با اسرائیل فعالیت‌هایش را آغاز کرد. هرگونه حمله اسرائیل به حزب‌الله را می‌توان جنگ مستقیم با جمهوری اسلامی به حساب آورد.

انفجار پیجرها و بیسیم‌های اعضای حزب‌الله توسط اسرائیل، که البته به زخمی شدن شماری از وابستگان و نمایندگان جمهوری اسلامی در لبنان، چون مجتبی امانی سفیر و علی حجازی نماینده علی خامنه‌ای نیز انجامید، تحقیر مستقیم این گروه شبه‌نظامی است و عدم پاسخگوئی به اصطلاح «جبهه مقاومت» به آن پیامدهای بسی گسترده‌تر از عدم واکنش به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران برای این جبهه خواهد داشت.

در کشورهای غربی واهمه از گسترش درگیری‌ها در خاورمیانه و به ویژه آغاز جنگی فراگیر بین حزب‌الله و اسرائیل در حدیست که دیپلمات‌های ارشد آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا برای یک نشست اضطراری به پاریس سفر کردند.

جمهوری اسلامی ایران شریک روسیه در جنگ اوکراین

در این نشست که پنجشنبه ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴ در پایتخت فرانسه آغاز شد، چند پرونده دیگر هم در رابطه با جمهوری اسلامی در دستور کار قرار دارد که مهم‌ترین آنها گسترش همکاری نظامی- تسلیحاتی تهران با مسکو است. ارسال موشک‌های بالستیک «فتح ۳۶۰» به روسیه برای استفاده در جنگ با اوکراین در پایتخت‌های اروپائی تهدیدی جدیدی برای امنیت این قاره به حساب می‌آید و واقعیتی است که کشورهای اروپائی نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند. تغییر لحن کشورهای اروپائی در قبال جمهوری اسلامی در چند ماه اخیر،  و اعلام تحریم‌های جدید، حکایت از نگرانی غرب از سیاست‌های جمهوری اسلامی، نه تنها در منطقه بلکه از حضور در کنار روسیه در جنگ اوکراین دارد.

کمیسیون جدید اروپا که از ابتدای سال آینده میلادی در بروکسل آغاز به کار خواهد کرد، دو مسئولیت مهم را به نمایندگانی از کشورهای بالتیک واگذار کرده که امنیت و استقلال کشورهای خود را پس تجاوز روسیه به اوکراین در خطر می‌بینند و نمی‌توانند همکاری تهران با مسکو را تحمل کنند. از ابتدای سال آینده میلادی کایا کالاس نخست وزیر سابق استونی جانشین جوزپ بورل مسئول کنونی  امنیت و سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهد شد. همزمان آندریوس کوبیلیوس نخست وزیر سابق لیتوانی هم مسئولیت سیاست‌های دفاعی اروپا را عهده‌دار خواهد شد. این اولین بار است که اتحادیه اروپا، دقیقا پس از آغاز جنگ اوکراین، فردی را به عنوان مسئول سیاست‌های دفاعی تعیین کرده است.

دیدار پزشکیان و پوتین در پائیز

در رابطه با جنگ اوکراین، جمهوری اسلامی نه تنها با فروش اسلحه شریک روسیه در تجاوز به اوکراین به شمار می‌رود، بلکه  نقش آن به عنوان بزرگترین خریدار گندم و غلات استان‌  اشغالی زاپروژیا در اوکراین نیز در تناقض با  سیاست‌های غرب قرار دارد. بسیاری از کشورها تا قبل از  آغاز جنگ در اوکراین، گندم و غلات استان‌های جنوبی این کشور را که امروز تحت اشغال روسیه هستند خریداری می‌کردند. ولی برخی چون مصر، اسرائیل و لبنان، قراردادهای خود را  پس از آغاز جنگ فسخ کردند. در حال حاضر تنها نام جمهری اسلامی و یمن در فهرست خریداران محصولات  استان‌های اشغالی اوکراین به چشم می‌خورد.

روابط جمهوری اسلامی با روسیه، با وجود اظهارات مسعود پزشکیان و عباس عراقچی مبنی بر  قصد از سر گرفتن گفتگو با کشورهای اروپائی، روز به روز گسترش می‌یابد. در ۴۰ روز گذشته سرگئی شویگو وزیر سابق دفاع و دبیر شورای امنیت ملی روسیه دو بار به تهران سفر کرده است. سرگئی شویگو در جریان سفر اخیرش در دیدار با مسعود پزشکیان آمادگی  ولادیمیر پوتین را برای امضای «توافق جامع همکاری» که متن آن در سال ۱۴۰۰ آماده شده بود اعلام کرد. احتمالا این توافق در حاشیه نشست «بریکس» که در ماه اکتبر در شهر کازان، در روسیه،  برگزار خواهد شد به امضای مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین خواهد رسید.

به این ترتیب، تصویر کنونی که فقط منطقه را در بر نمی‌گیرد چنین است: سیاست‌های تنش‌آفرین و درگیری‌ها از خاورمیانه تا روسیه که جمهوری اسلامی ایران از جمله حلقه‌های اتصال آن در حفظ منافع همسایه شمالی به شمار می‌رود، کل منطقه را با خطر یک جنگ دیگر روبرو کرده و کشورهای غربی را در برابر معادله‌ای قرار داده که تجربه نشان می‌دهد حل آن با معامله ممکن نیست.

[کیهان لندن شماره ۴۸۰]