کمبود انرژی به یکی از مشکلات برجسته در ایران تبدیل شده است و کارشناسان معتقدند این بحران که امروز اقتصاد از جمله صنعت و تولید را هدف قرار داده، به زودی به بحرانی امنیتی برای حکومت تبدیل خواهد شد.
کمبود برق و گاز که تا چند سال پیش به صورت فصلی و به ترتیب در اوج گرما و سرما نمایان می‌شد حالا به بحرانی برای تمام فصول تبدیل شده است. بنزین و گازوئیل نیز وضعیتی مشابه دارند و زنگ خطر کمبود آنها مدتهاست به صدا درآمده است.
سعید تاجیک رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران هفته گذشته نسبت به بحران انرژی در ایران هشدار داد و گفت این بحران امروز اقتصادی است ولی در آینده نه چندان دور تبدیل به بحران امنیتی می‌شود.
به گفته رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران افزوده که باید همین امروز تلاش کنیم که تکنولوژی بیاوریم و کاهش مصرف و کاهش تولید کربن را کلید بزنیم. در ضمن اگر می‌خواهیم از حمایت‌های بین‌المللی استفاده کنیم باید به کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی بپیوندیم.
رضا سپه‌وند عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته با اشاره به انواع مشکلات ناشی از سوءمدیریت هشدار داد که ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در ایران «دائم» در حال افزایش است.
عضو کمیسیون انرژی در مجلس شورای اسلامی، پنجشنبه سوم آبان‌ماه گفته «فشار مخازن در پارس جنوبی کاهش پیدا کرده و استخراج گاز سخت‌تر شده است و یکسری از منابع مشکل پیدا کرده‌اند.»
رضا سپه‌وند همچنین به هدررفت و نشست گاز بالا در شبکه گازی کشور اشاره کرده و همچنین گفته مصرف بی‌رویه گاز در حال افزایش است.
تولید انرژی در ایران با مشکلاتی روبروست که ناشی از سالها عدم سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی است. ایران اگر چه ذخائر قابل توجهی از نفت و گاز را دارد اما توسعه‌نیافتگی صنایع نفت و گاز، نیاز به واردات گاز برای تأمین نیاز داخلی را رقم زده و به گفته برخی کارشناسان به زودی نیز به واردکننده نفت تبدیل خواهد شد چون با تداوم شرایط کنونی توان استخراج را از دست خواهد داد!
در همین رابطه محمدرضا مدیری مدیرعامل پتروشیمی زنجان هشدار داده ایران با یک تصویر آخرالزمانی از بحران انرژی روبرو است.
محمدرضا مدیری در گفتگو با وبسایت «تجارت نیوز» گفته کشور از سال ۱۴۰۶ به بعد دچار افت تولید گاز خواهد شد و تأکید کرده که ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است تا برای اصلاح وضعیت انرژی فقط «زمان» بخریم!
دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی سالهاست راهکار مدیریت کمبود انرژی را در قطع گاز و برق واحدهای تولیدی و صنعتی، و در اوج مصرف نیز قطع برق و گاز بخش خانگی یافته‌اند. موضوعی که به گفته محمدرضا مدیری آقار آن در اقتصاد نمایان می‌شود.
محمدرضا مدیری گفته که ایران پس از گاز، در زمینه نفت هم با وجود منابع غنی، به واردکننده تبدیل خواهد شد. او توضیح داده که اگر چه در بخش فروش نفت کشور دچار تحریم است اما در بخش تولید خیلی تحت فشار تحریم نیست؛ «به معنی اینکه ما تقریبا حداکثر توان تولیدی کشور را تولید می‌کنیم. هر قدر هم که نفت و فرآورده مازاد داریم، می‌فروشیم. من کلمات را با هم خلط می‌کنم و به مخاطبان محترم این دقت را می‌دهم که فقط برای ساده‌سازی است. به این مفهوم که ما در حال حاضر نفتی نداریم که کسی از ما بخرد.»
این فعال صنفی گفته «فارغ از آثار قیمتی، سهولت و هزینه‌هایی که تخمین زده می‌شود نزدیک به ۲۰ درصد تاثیر دارد، آن را اگر کنار بگذاریم و فقط به حجم نگاه کنیم، همین امروز هم تحریم‌ها را برداریم ما بیش از این مقداری که اکنون نفت می‌فروشیم، نمی‌توانیم جمع نفت و فرآورده بفروشیم!»
او همچنین گفته گازوئیل هم به تدریج در سبد واردات کشور قرار می‌گیرد و با تأکید بر اینکه بخشی از فراوردهای نفتی هم به واردات افزوده شده گفته بخشی از فرآورده‌ها را هم وارد می‌کنیم؛ همان بنزینی که شما به آن اشاره کردید و واردات گازوئیل هم به تدریج روی میز آمده و همین‌طور رشد خواهد کرد؛ یعنی ما بنزین و گازوئیل را به تدریج در سبد واردات خود خواهیم دید.
صندوق توسعه ملی نیز چند ماه پیش در گزارشی به کمبود گاز پرداخت و پیش‌بینی کرد ایران از سال ۱۴۲۰ ایران نمی‌تواند دو‌سوم نیاز گازی خود را تأمین کند.
طبق این گزارش، با وجود سرمایه‌گذاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلاری ایران در میدان عظیم پارس جنوبی، با رشد شدید مصرف گاز طی سالهای اخیر، تولید پاسخگوی این حجم مصرف نیست.
طبق گزارش وزارت نفت، زمستان سال گذشته میزان کسری گاز روزانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب برآورد شده بود که هزینه‌ای حدود ۱۵ میلیارد دلار برای کشور ایجاد می‌کرد.
از سوی دیگر طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز، کمبود گاز از سال گذشته از مرحله ناترازی فصلی خارج شده و حال ایران در کل روز‌های سال با ناترازی روزانه حدود ۱۲۳ میلیون متر مکعبی مواجه است.
به دلیل وابستگی نیروگاه‌های تولید برق به گاز، فرسودگی نیروگاهها و خطوط توزیع و در مجموع کاهش تولید، کمبود برق نیز به چالشی جدی تبدیل شده است. اگر چه در سالهای گذشته آثار کمبود برق صرفا در تابستان نمایان می‌شد اما اکنون به همه فصول سال کشیده شده است.
هاشم اورعی استاد برق دانشگاه صنعتی «شریف» در اینباره گفته «مصرف برق دو مصرف دارد، اول بار پایه است که همیشه نیاز داریم. تاکنون مشکل ما بار پایه نبوده بلکه بار متغیری است که در زمان گرما افزایش می‌یابد. با این فرمان که ما حرکت می‌کنیم، به ناترازی در بار پایه هم می‌رسیم. ناترازی در بارپایه یعنی در تمامی فصل‌ها با مشکل برق مواجه می‌شویم. با توجه به کمبود گاز و اینکه سرمایه‌گذاری لازم را انجام ندادیم، کم کم وارد مرحله‌ای می‌شویم که امکان تأمین بار پایه را هم از دست می‌دهیم.»
فرهاد شبیهی مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران روز گذشته کمبود برق در این شهر را ۱۰۰۰ مگاوات اعلام کرد و گفت تلاش می‌کنیم شرایط را برای پایداری شبکه برق فراهم کنیم.
موسی احمدی رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به تازگی مدعی شده رفع ناترازی انرژی مهمترین دغدغه و اولویت نخست مجلس است.
جلیل مختار سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی امروز چهارشنبه دوم آبان‌ماه آمار کاهش ذخایر سوخت مایع گازوئیل و مازوت نیروگاهها از ۴۹ درصد در شهریور ماه امسال به ۴۶ درصد در ماه جاری را تأیید کرده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تأکید کرده که «این یک ناترازی آشکاری است که اگر برطرف نشود، ممکن است کشور در فصل سرما دچار مشکل شود. به همین دلیل از وزارتخانه های نفت، نیرو و صمت خواسته‌ایم تا هر چه سریع‌تر برنامه های خود را ارائه دهند.»
جلیل مختار توضیح داده که «وزیر نفت به عنوان تأمین کننده نیازهای نیروگاهها باید با احصای وضعیت موجود، برنامه‌های خود برای کمک به وزارت نیرو را ارائه دهد و وزارت نیرو هم درصدد است با برنامه‌های کوتاه مدت که قول آن را داده‌اند ناترازی‌های موجود را برطرف کنند تا در زمستان به سختی برنخوریم.»
با اینهمه مشخص نیست مجلس شورای اسلامی و حتی دولت پزشکیان که به تازگی بخش نخست لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کرده چه برنامه‌ای برای جبران کمبود شدید برق و گاز دارند.
