کیفیت آموزشی و محتوای غیرجذاب سبب کاهش میانگین معدل دانش‌آموزان در ایران شود بطوری که در برخی رشته‌های تحصیلی میانگین معدل به زیر ۱۰ سقوط کرده است. کارشناسان وضعیت معدلی دانش‌آموزان را «فاجعه» می‌دانند اما رئیس مرکز ارزشیابی وزارت آموزش و پرورش معتقد است که معدل ۱۰ وضعیت بحرانی نیست.
گزارش‌ها از وضعیت معدل دانش‌آموزان محصل در مدارس مختلف ایران بیانگر پایین آمدن میانگین معدل دانش‌آموزان است بطوری که میانگین معدل دانش‌آموزان دبیرستانی در خرداد ۱۴۰۳ برای مدارس دولتی عادی ۸/۹۶، مدارس غیردولتی ۱۰/۳۷، مدارس شاهد ۱۱/۰۹، مدارس نمونه دولتی ۱۴/۱۷، و مدارس سمپاد ۱۶/۱۴ است.
از سوی دیگر بر اساس گزارش مرکز ارزشیابی و تضمین نظام آموزش و پرورش، در خرداد ۱۴۰۳ میانگین معدل دانش‌آموزان در رشته تجربی پایه دهم، ۱۲/۶۴، یازدهم ۱۱/۵۲ و دوازدهم ۱۲ شد.
میانگین معدل دانش‌آموزان در رشته ریاضی و فیزیک پایه دهم ۱۲/۶۹، یازدهم ۱۱/۲۶ و دوازدهم ۱۱/۸۲ است و میانگین نمرات دانش‌آموزان در رشته علوم انسانی در پایه دهم ۹/۴۴، در پایه یازدهم ۹/۰۷ و در پایه دوازدهم ۹/۱۳ است.
محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی وزارت آموزش و پرورش گفته که «دلیل معدل پایین مدارس غیردولتی این است که تمرکز آنها بر کنکور است نه امتحانات نهایی، همچنین میانگین معدل ۱۰ نشان‌دهنده وضعیت بحرانی نیست.»
محسن زارعی گفته که «میانگین نمرات دانش آموزان به فرض مثال ۱۰ است، به معنای آن است که ۵۰ درصد اهداف کتاب‌های درسی محقق شده است. این میانگین نشان‌دهنده وضعیت بحرانی نیست؛ چون سقف انتظار ما نمره ۲۰ است، می‌توان گفت اهداف به طور کامل محقق نشده است.»
فروغ تیموریان کارشناس آموزش برخلاف رئیس مرکز ازشیابی وزارت آموزش و پرورش معدل دبیرستانی‌ها را «فاجعه» می‌داند: «وقتی میانگین معدل یک درس یا رشته در سطح کشور پایین است و چیزی حدود ۱۰ الی ۱۱ اعلام می‌شود یعنی فاجعه، یعنی دانش‌آموزان سواد کافی ندارند.»
این کارشناس آموزش گفته «دانش‌آموزانی که دهه هفتاد سرکلاس درس بودند پدرها و مادرهای‌شان یا بی‌سواد بودند یا تحصیل ششم ابتدایی داشتند، اما همان دانش‌آموزان رتبه‌های بالای کنکور آوردند و در دانشگاه‌های مطرح تحصیل کردند. والدین دانش‌آموزان امروز هرکدام تحصیل کرده هستند، درجات بالای تحصیل را سپری کرده‌اند اما معدل فرزندشان پایین است، چنین وضعیتی به سیستم غلط آموزش و مدیریت اشتباه برمی‌گردد.»
فروغ تیموریان درباره علت پایین آمدن میانگین معدل دانش‌آموزان طی سالهای گذشته گفته «اول اینکه دانش‌آموزان امروز برای درس خواندن بی‌انگیزه هستند چراکه آینده تحصیل‌کرده‌ها در کشور را خوب آینده خوبی ندیدند. دوم اینکه این میانگین پایین معدل عوامل زیادی از درون نظام آموزش و پرورش دارد، مانند کیفیت تدریس در کلاس، سخت بودن مطالب کتاب، طرح سوالات نامناسب در امتحانات، عدم استفاده از دبیر مرتبط با همان رشته برای تدریس، عواملی هستند که سبب کاهش این معدل شده است.»
او افزوده که «معلم‌های قدیمی برای تدریس کلی دوره آموزشی را سپری می‌کردند بعد سر کلاس می‌رفتند به دانش‌آموزان درس می‌دادند، امروز آن دوره‌ها وجود ندارد و سبب می‌شود معلم‌ها آمادگی لازم را نداشته باشند، امروز بسیاری از مدارس برای اینکه بودجه ندارند از معلم‌های باسابقه به عنوان حق التدریس استفاده نمی‌کنند تا پول بیشتر هزینه یادگیری دانش آموز نکنند، در نتیجه از معلم موظفی یا دو سال سابقه خودشان استفاده می‌کنند، مشخص است در این وضعیت دانش‌آموز یاد نمی‌گیرد.»
کیفیت پایین آموزشی با مدیریت جهادی جمهوری اسلامی؛ میانگین معدل دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان ۱۰/۸۹ شد
احمد بیگدلی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز هفته گذشته از مهاجرت سالانه ۵۰ هزار دانش‌آموزی که در کنکور موفق نشده‌اند از کشور خبر داده است.
او گفته ۲۵ هزار دانش‌آموز و دانشجوی ایرانی فقط در شهر استانبول ترکیه ساکن هستند و گفته هر کدام هزینه‌های تحصیلی و رفت و آمدشان حدود ۲ میلیارد تومان می‌شود حال این ۲۵ هزار را در ۲ میلیارد ضرب کنید ببینید چه عدد ارز از کشور خارج می‌شود و جالب این است که این همه ارز غیررسمی خارج می‌شوند.
نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ نشان می‌داد که ایران در کیفیت آموزشی و وضعیت علمی مدارس، جزو ضعیف‌ترین کشورها در سطح منطقه است. آزمون پرلز هر ۵ سال یکبار انجام می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش آموزانِ کشورهای شرکت‌کننده مشخص شود.
ایران در آزمون پرلز ۲۰۲۱ در انتهای جدول قرار داشت و فقط کشورهای اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی بعد از ایران قرار داشتند. در سطح منطقه، کشورهای ترکیه، قطر، امارات، بحرین، عربستان، جمهوری آذربایجان، ازبکستان و عمان، وضعیت بهتری در مقایسه با ایران داشتند.
بر اساس نتایج منتشر شده آزمون «تیمز ۲۰۱۹» در ریاضیات پایه چهارم ایران با نمره ۴۴۳ بین ۵۸ کشور در جایگاه ۵۰ قرار دارد؛ در علوم پایه چهارم نیز ایران با نمره ۴۴۱ در جایگاه ۴۸ قرار دارد. در آزمون ریاضی حدود ۳۲ درصد دانش‌آموزان پایه چهارم نمره کمتر از ۴۰۰ گرفته‌اند یعنی در وضعیت بسیار ضعیفی قرار دارند.
در علوم پایه هشتم نیز بین ۳۹ کشور، ایران جایگاه ۳۲ را دارد! در این آزمون ۲۸ درصد دانش‌آموزان ایرانی موفق به کسب نمره حداقلی (۴۰۰) نشده‌اند که این میانگین در سطح بین‌المللی ۱۵ درصد بوده است.
وبسایت «الف» خردادماه سال گذشته در گذشته عوامل کیفیت آموزشی پایین در ایران را مورد بررسی قرار داد. در این مطلب «ضعف‌های زیرساختی نظام آموزشی»، «تاخرِ تاریخی در نظام آموزشی»، «نبود چشم‌انداز روشن برای آینده» و «نابرابری‌های آموزشی» به عنوان مشکلاتی عنوان می‌شوند که سبب کاهش کیفیت آموزشی در ایران شده‌اند.
برای نمونه اشاره شده بود که در ایران هیچ سامانه‌ای برای سنجش ملی در بحث آموزش در کشور وجود ندارد و کشور در حوزه سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاریِ حوزه آموزشی، با چالش‌های زیادی روبروست.
این مطلب افزوده بود که نظام آموزشی ایران از روند پیشرفت‌های بین‌المللی در این حوزه عقب می‌ماند و این نوعی عدم توازن را در رقابت ایران با دیگر کشورها به ویژه در سطح منطقه در باب ارتقای کیفیتِ نظام آموزشی‌اش ایجاد می‌کند.
