رفع فیلترینگ به عنوان یکی از مهمترین وعده‌های دولت هم در سال ۱۴۰۳ عملی نشد و سال خورشیدی با محدودیت‌های اینترنتی و زیان کسب و کارهای آنلاین به پایان می‌رسد. این در حالیست که فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پیشتر وعده رفع فیلترینگ تلگرام و یوتیوب را تا نوروز داده و مدعی شده بود که رفع فیلترینگ جزو اختیارات رئیس جمهور است!
آخرین نشست شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۴۰۳ دو روز پیش برگزار شد و موضوع رفع فیلترینگ حتی در دستور جلسه این شورا هم نبود!
خبرگزاری «فارس» گزارش داده که موضوع رفع فیلتر پلتفرم‌ها در دستور کار آخرین جلسه شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۴۰۳ نبوده است. رویکردی که برخلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای، قابل پیش‌بینی و منطبق بر مصوبه پیشین این شورا بوده است.
این گزارش افزوده بر اساس آن مصوبه که مربوط به جلسه رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی است، کارگروه تشکیل‌شده به ریاست مرکز ملی فضای مجازی می‌بایست اثربخشی اقدامات صورت‌گرفته در مرحله نخست را بر اساس شاخص‌هایی، به صحن شورا گزارش دهد و این گزارش مبنای تصمیم‌گیری‌های آتی شورا قرار گیرد.
خبرگزاری «فارس» تأکید کرده «این گزارش به دلیل تأخیر وزیر ارتباطات برای حضور جلسه، به شورا ارائه نشد و ارائه آن به جلسه بعدی موکول شد.»
رفع فیلترینگ از مهمترین وعده‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان بود و تیم تبلیغاتی او این وعده را از جمله اولویت‌های دولت اصلاح‌طلبان معرفی می‌کردند که قرار است به سرعت عملی شود.
مسعود پزشکیان در جریان تبلیغات انتخاباتی گفته بود: «اینترنت را باید آزاد کنیم. من اگر انتخاب شدم جلوی فیلترینگ خواهم ایستاد و کسب و کارهای تعطیل شده را بازیابی خواهم کرد». اما پس از اولین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم نه تنها اعلام کرد فعلا از رفع فیلترینگ خبری نیست بلکه دستور داد با فروشندگان فیلترشکن برخورد شود.
مسعود پزشکیان تأکید کرد که فعلا نمی‌تواند زمان مشخصی را برای رفع فیلترینگ اعلام کند و البته بر لزوم اجرای سیاست‌های ابلاغی از سوی رهبر جمهوری اسلامی در اینباره نیز تأکید کرد!
با اینهمه رویکرد پزشکیان و دولت‌اش در شش ماه گذشته نشان داده این وعده هم جنبه تبلیغاتی داشته و دولت چهاردهم کاملا در مسیر خواست رئوس حکومت در رابطه با فیلترینگ عمل می‌کند.
این در حالیست که فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت از هر فرصتی برای وعده‌فروشی با فیلترینگ استفاده می‌کند! او آذرماه امسال و در پاسخ به پرسش یک خبرنگار که بر اختیارات رئیس جمهور برای رفع فیلترینگ تأکید کرد، گفت: «دولت، دولت وفاق است. بله اختیارات رئیس جمهور بسیار بالاست و حجم زیادی از اختیارات را بر عهده دارد و رئیس بسیاری از شورا‌های عالی هم خود رئیس جمهور است، بنابراین اختیار بالایی در ید قدرت رئیس جمهور است ولی دولت، دولت وفاق است و قرار است ما اجماع کنیم، نه اینکه لزوما فقط دستور دهیم. البته این جزو اختیارات رئیس جمهور است ولی طبیعتا در راستای وفاق تلاش خواهیم کرد که اجماع حداکثری ایجاد کنیم.»
فاطمه مهاجرانی ۲۴ بهمن‌ماه نیز در گفتگو با خبرنگاران گفته بود «رفع فیلترینگ تلگرام و یوتیوب در دستور کار وزیر محترم ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی قرار دارد و امیدوارم سکوهای تلگرام و یوتیوب تا قبل از عید رفع فیلتر شوند.»
جدا از ادعاها و وعده‌فروشی‌های مقامات دولتی به نظر می‌رسد رفع فیلترینگ حتی در اولویت‌های سال آینده شورای عالی فضای مجازی هم نیست.
حسین دلیریان سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در مورد اولویت‌های این مرکز در سال آینده گفته است: «در سال ۱۴۰۴ مرکز ملی فضای مجازی اولویت‌های بسیار مهمی از جمله پیگیری جهت تحقق سند راهبردی، سرعت گرفتن اجرای شبکه ملی اطلاعات، ارتقای امنیت سایبری کشور، بهبود حریم خصوصی کاربران، افزایش تولید محتوای بومی، تسهیل شرایط برای کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال و… را در برنامه دارد.»
معین الدین سعیدی نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی نیز در ارتباط با شیوه مواجهه دولت با موضوع رفع فیلترینگ گفته «من با اصل رفع فیلترینگ به صورت مرحله‌ای کاملا مخالف هستم؛ زیرا انگار به مردم لطف می‌کنیم و اعانه می‌دهیم. من معتقد هستم که اصل فیلترینگ در این شرایط به غیر از سایت‌های مستهجن، مشکل دارد. اینکه یک پلتفرم را رفع فیلتر کنیم و مردم منتظر گام بعدی بمانند در شأن آنان نیست. اتفاقی که تا به الان افتاد فقط فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی برداشته شد. اما پلتفرم‌های بسیار خوبی مانند یوتیوب، تلگرام و اینستاگرام فیلتر هستند.»
تداوم فیلترینگ نه تنها روشی برای سرکوب عموم شهروندان در ایران است بلکه خسارت‌های هنگفتی در حوزه کسب و کارهای مجازی برجای گذاشته است. بسیاری از کسب و کارهای حوزه تجارت الکترونیک طی دو سال و نیم گذشته با تشدید فیلترینگ از بین رفته و البته بسیاری از کارآفرینان و استارتاپ‌ها از ایران مهاجرت کرده‌اند.
وعده‌ی بی‌عمل رفع فیلترینگ؛ اصلاح‌طلبان برای حمایت از پزشکیان به وزیرش حمله می‌کنند!
آمار خسارت فیلترینگ تکاندهنده است. ستار هاشمی وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی مدعی شده که فیلترینگ ۵۰ هزار میلیارد تومان به ارتباطات کشور خسارت زده است. این در حالیست که گزارش‌های دیگر ارقامی تکاندهنده از این زیان را به تصویر می‌کشند.
گزارش اتاق بازرگانی ایران درباره خسارت‌های ناشی از فیلترینگ این رقم را تنها در چهارماه از سال ۱۴۰۱ بیش از ۳۹ هزار میلیارد تومان عنوان کرده است.
همچنین بررسی‌های معتبر جهانی نیز نشان می‌دهد که در نیمه اول سال ۲۰۲۴ ایران با ۳/۵ میلیون دلار ضرر، در جایگاه دوازدهمین کشور متضرر جهان از فیلترینگ قرار گرفته است.
حمید محمدی بنیانگذار «دیجی‌کالا» فیلترینگ را یکی از چالش‌های جدی اکوسیستم استارتاپی ایران دانست و از تأثیرات مخرب آن بر پلتفرم‌های داخلی انتقاد کرد.
این کارآفرین گفته «برخی می‌پرسند که فیلترینگ برای پلتفرم داخلی چه مزاحمتی ایجاد می‌کند یا حتی عده‌ای باور دارند که فیلترینگ به نفع پلتفرم‌های داخلی است، اما این ادعاها چندان درست نیست. واقعیت اینجاست که پلتفرم‌های داخلی از بسیاری سرویس‌های جهانی استفاده می‌کنند که این مسدودسازی‌ها باعث مشکلات زیرساختی برای ما می‌شود. فیلترینگ به موج مهاجرت نیروهای نخبه و متخصص که سرمایه تیم‌های استارتاپی هستند هم دامن می‌زند و تنها در سال گذشته بیش از ۷۵ نیروی متخصص از دیجی‌کالا مهاجرت کردند.»
او در حالی که مهاجرت را موضوع بدی نمی‌داند، چالش درباره مهاجرت ایرانیان را این دانسته که بخش اعظمی از مهاجران قصد بازگشت ندارند و این موضوع را آسیب‌زا عنوان کرده است.
به گفته حمید محمدی «فیلترینگ باعث استفاده زیاد از VPN می‌شود و واقعیت اینست زمانی که نزدیک به ۸۰ درصد کاربران‌مان وقتی وارد پلتفرم‌های داخلی می‌شوند، IP و اطلاعات نامشخصی دارند. از همین رو نمی‌توان به آنها سرویس دقیق و درستی داد و KYC دقیقی پیاده‌سازی کرد و یا از دیتای این مشتریان برای خدمت‌رسانی در سرویس استفاده کرد.»
وی با اشاره به ضرورت بازنگری در این سیاست گفت: «باید با نگاهی آماری به فیلترینگ نگاه کنیم: ۸۰ و خرده‌ای درصد مردم از ابزارهای فیلترشکن استفاده می‌کنند. اکوسیستم استارتاپی وقتی چنین واقعیت آماری را از دریچه دیتا ببیند، می‌فهمد که اشتباه کرده و باید یک کار دیگر صورت بگیرد؛ اشتباه کردن اصلا کار بدی نیست! فیلترینگ کردن حتی با نگاه و عینک امنیت ملی باعث شده که اتفاقاتی برعکس دیدگاه امنیت ملی در کشور رخ بدهد.»
رضا الفت نسب رئیس اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی نیز به تازگی گفته «با دست خودمان بچه‌های خودمان و پلتفرم‌هایشان را راندیم. بعد از فیلترینگ در همین اینستاگرام نزدیک به ۲۰۰ هزار کسب و کار از بین رفت.»
وی با بیان اینکه «مردم مجبور شدند فیلترشکن بخرند و حاکمیت با این چشم به آنان نگاه کرد که چرا اصلا در اینستاگرام کار می‌کنید؟» گفته «پیشنهاد رفتن به پلتفرم ایرانی در قیاس با اینستا، مثل این است که بجای مغازه تجریش، در جاده قم به شما غرفه بدهند!»
