احمد رأفت (+ویدئو) پناهجویانی که قصد ترک اردوگاه در جزیره مانوس را ندارند، در شرایط بسیار نگران‌کننده‌ای بسر می‌برند.
سال گذشته دیوان عالی پاپوا گینه نو، رای به تعطیلی این اردوگاه از ۳۱ اکتبر سال جاری داد. دلیل این تصمیم مغایرت شرایط این اردوگاه با موازین حقوق بشری است. در این اردوگاه، حدود ۷۰۰ پناهجو نگهداری می‌شدند. حدود چهارصد نفر از پناهجویان حاضر به ترک آن نیستند که صد نفر از آنها ایرانی هستند.
دولت استرالیا که این پناهجویان را در خارج از خاک خود نگهداری می‌کند، آنها را در مقابل چند گزینه قرار داده است: انتقال به اردوگاه دیگری در جزیره نائورا را بپذیرند، در پاپوا گینه نو به عنوان پناهجو باقی بمانند، به کشورهای خود بازگردند، یا پیشنهاد پناهندگی کشور دیگری چون کامبوج را قبول کنند.
گزینه‌های غیرقابل قبول
یکی از پناهجویان ایرانی مانوس در تماس تلفنی کوتاهی با کیهان لندن می‌گوید «هیچ‌کدام از این گزینه‌ها قابل قبول نیستند. بازگشت به جمهوری اسلامی ایران برابر با زندان رفتن است، در پاپوا گینه نو هیچ‌گونه ضمانت جانی وجود ندارد و شهروندان این کشور بارها به پناهجویان حمله کرده‌اند، اردوگاه‌های دیگر در شرایط بدتری از این محل قرار دارند. آنچه ما می‌خواهیم موافقت دولت استرالیا با انتقال ما به کشورهای سومی است که تا کنون آمادگی خود را برای پذیرفتن شماری از پناهجویان اعلام کرده‌اند».
یکی از این کشورها زلاند نو است که در روز‌های گذشته بار دیگر آمادگی خود را برای قبول ۱۵۰ نفر از ساکنان مانوس اعلام کرده است. دولت استرالیا با انتقال این ۱۵۰ نفر به زلاند نو مخالف است زیرا، به گفته مالکوم ترنبال نخست وزیر استرالیا، «انتقال پناهجویان به کشوری چون زلاند نو می‌تواند از سوی قاچاقچیان انسان به عنوان فرصتی برای بازاریابی استفاده شود».
عفو بین‌الملل استرالیا را متهم به رفتار غیرانسانی می‌کند
باسیا جیزک، از مسئولین کارزار عفو بین‌الملل برای حمایت از پناهجویان جزیره مانوس، به کیهان لندن می‌گوید: «دولت استرالیا ابتدایی‌ترین حقوق پناهجویان را زیر پا گذاشته است. انتقال پناهجویان به کشور دیگری غیرقانونی و غیر انسانی است». باسیا جیزک در ادامه می‌افزاید: «قطع آب و برق، ممانعت از ورود مواد غذایی و دارو، رفتاری کاملا ضدانسانی و غیرقانونی است. به این تدابیر باید برداشتن حصار اردوگاه را نیز افزود. پناهجویان بدون دفاع می‌توانند مورد حمله اهالی بومی قرار گیرند که مخالف حضور آنها در این جزیره هستند. مسئولیت تامین احتیاجات اولیه پناهجویان و حفاظت از آنها وظیفه استرالیا است».
پناهجوی ایرانی در مانوس، در ادامه گفتگو با کیهان لندن می‌افزاید: «پس از قطع آب و برق، مجبور شدیم با دست خالی حفره‌هایی برای جمع‌آوری آب باران درست کنیم. آبی که می‌نوشیم کاملا غیر سالم است و خطر بیماری‌های گوناگون همه کسانی را که در اردوگاه باقی مانده‌اند، تهدید می‌کند». همین پناهجو به وضعیت روانی ساکنان اردوگاه مانوس نیز اشاره می‌کند: «صد درصد پناهجویانی که در مانوس باقی مانده‌اند دچار اختلالات روانی و اضطراب هستند. واهمه از اینکه در هر لحظه، در پیامد بیماری و یا حملات اهالی بومی که ما را نمی‌خواهند، می‌توانیم جان خود را از دست دهیم، واقعیتی است که نمی‌توانیم از آن فرار کنیم. بسیاری در پیامد شوک‌های ناشی از این اضطراب خودزنی می‌کنند، چند نفر هم تا کنون دست به خودکشی زده‌اند، که خوشبختانه توانستیم آنها را نجات دهیم».
خشونت علیه پناهجویان
این پناهجو، که از ترس مقامات محلی و استرالیایی از کیهان لندن خواسته نام او محفوظ بماند، در ادامه می‌افزاید «در دو هفته گذشته به صورت پنهانی کسانی را به شهر می‌فرستیم که مواد غذایی تهیه کنند. کار خطرناکی است زیرا اگر پلیس محلی متوجه شود نه تنها مواد غذایی را که با پول خود تهیه کردیم توقیف می‌کند، بلکه فرد بازداشت شده را نیز کتک می‌زند و خونین به اردوگاه باز می‌گرداند. خوشبختانه برخی از اهالی بومی ما را کمک می‌کنند. به ما مواد غذایی می‌رسانند و یا تلفن‌های همراه ما را برای شارژ به خانه‌هایشان می‌برند. امکان تماس با دنیای خارج را مدیون این افراد هستیم».
جریمه برای خودکشی
برخی از پناهجویان ایرانی حدود پنج سال است که در جزیره مانوس نگهداری می‌شوند. این اردوگاه در سال ۲۰۰۸ تعطیل شده بود، ولی دولت استرالیا در سال ۲۰۱۲ تصمیم به بازگشایی آن گرفت. در این سال‌ها ۶ پناهجو در این اردوگاه به علت فشار‌های ناشی از زندگی در شرایط سخت مانوس دست به خودکشی زدند، که رضا براتی یکی از آنهاست. اخیرا دادگاهی در استرالیا، یک پناهجوی دیگر ایرانی را که دست به خودکشی زده بود به جریمه نقدی محکوم کرد. سام نعمتی، پس از اینکه دختر ۸ ساله‌اش را از او جدا کرده و به اردوگاه دیگری منتقل ساختند، دست به خودکشی زد، ولی توسط دیگر پناهجویان از مرگ نجات یافت. دادگاه با استناد به اینکه «این خودکشی جنبه اعتراضی داشته و نمادین بوده است»، سام نعمتی را محکوم به پرداخت ۱۵۵ دلار استرالیایی جریمه نقدی کرد.
شرایط زندگی پناهجویان در جزیره مانوس، در مستندی که توسط بهروز بوچانی، روزنامه‌نگار ایرانی ساکن این اردوگاه، و آرش کمالی سروستانی فیلمساز ساکن هلند، با استفاده از تلفن همراه تهیه شده است، به تصویر کشیده شده است. این مستند با موفقیت تا کنون در چندین جشنواره، از جمله جشنواره سینمای لندن، به نمایش در آمده است. در حاشیه جشنواره لندن، آرش کمالی سروستانی در گفتگویی با کیهان لندن، از چگونگی تهیه این فیلم می‌گوید.
