احمد رأفت – کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند به هر نحوی توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران و به‌ویژه روابط اقتصادی با تهران را حفظ کنند اگرچه نگرانی خود از تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام را پنهان نمی‌کنند. چگونگی ادامه و گسترش روابط اقتصادی اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی، موضوع کنفرانسی بود که پنجشنبه، ۸ فوریه، در پاریس با عنوان «مسائل کلیدی ادغام مجدد ایران در اقتصاد جهانی» برگزار شد.
در این کنفرانس یک روزه که از حمایت بانک سامان برخوردار بود، مقامات برخی کشورهای اروپایی، اتحادیه اروپا، مدیران چندین بانک، و هیاتی از جمهوری اسلامی ایران از جمله عباس عراقچی معاون وزارت خارجه، ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی، عبدالناصر همتی رئیس بیمه مرکزی و ولی ضرابیه رئیس هیات مدیره بانک سامان حضور داشتند.
عباس عراقچی در گفتگو با روزنامه ایتالیایی «لارپوبلیکا» می‌گوید «ایران علاقه دارد برجام را حفظ کند ولی طرف‌های مقابل نیز باید در حفظ آن بکوشند.» معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه به مخالفت‌هایی در تهران با توافق هسته‌ای نیز اشاره کرد و افزود: «در ایران بسیاری می‌پرسند چرا ما باید به تعهدات خود عمل کنیم در حالیکه فشارهای آمریکا باعث شده‌اند که بسیاری از بانک‌های اروپایی با ما همکاری نکنند.»
غیبت بانک‌های اروپا در روابط پسابرجام
بانک‌های عمده اروپایی تا کنون با وجود برداشته شدن تحریم‌ها، هیچ‌گونه علاقه‌ای برای همکاری با جمهوری اسلامی ایران نشان نمی‌دهند. تحریم‌های آمریکا به‌صورتی تنظیم شده که هر شرکت یا موسسه مالی در هر کشوری اگر حتی بدون مشارکت بانک‌های آمریکایی با جمهوری اسلامی ایران وارد معامله شود، اگر این معامله بر مبنای دلار باشد، می‌توانند در دام این تحریم‌ها بیافتند و مجبور به پرداخت جریمه‌های کلان شوند. در سال ۲۰۱۴ بانک «بی ان پی پاریباس» یکی از موسسات مالی فرانسه مجبور شد برای ادامه فعالیت در بازارهای آمریکایی جریمه سنگین ۹ میلیارد دلاری را تحمل کند.
دونالد ترامپ برای ادامه حضور آمریکا در برجام چهار شرط گذاشته است: دسترسی فوری و سرزده بازرسان بین‌المللی به تمامی اماکن و تاسیسات نظامی و هسته‌ای جمهوری اسلامی، دائمی شدن محدودیت‌های هسته‌ای که در حال حاضر تنها تا سال ۲۰۲۵ اعتبار دارند، محدویت برنامه‌های هسته‌ای ایران به‌صورتی که در آینده نیز نتواند به سلاح‌های هسته‌ای دست پیدا کند، و بالاخره محدویت برنامه‌های موشک‌های دوربرد جمهوری اسلامی.
سیاست‌های نگران کننده ایران در منطقه
آلیستر برت معاون وزارت خارجه بریتانیا با مسئولیت در امور خاورمیانه و شمال آفریقا که در کنفرانس پاریس حضور داشت، گفت «ما تلاش خواهیم کرد نگرانی‌های آمریکا را رفع کنیم تا برجام حفظ شود.» این مقام بریتانیایی در ادامه سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه و به‌ویژه در سوریه را «شدیدا نگران‌کننده» خواند و از مقامات تهران خواست «در سیاست‌های منطقه‌ای خود تجدید نظر کنند.»
در روزهای گذشته ژان‌ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه که قرار است در روزهای آینده به تهران سفر کند، خروج نیروهای سپاه قدس، حزب‌الله و تمام گروه‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران از سوریه را به عنوان شرط اصلی دیدار با مقامات ایرانی مطرح کرده بود. عباس عراقچی در پاریس ضمن تاکید بر اینکه «بین توافق هسته‌ای و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه نمی‌تواند ربطی وجود داشته باشد»، گفتگوهای احتمالی در رابطه با برنامه‌های موشکی ایران را منتفی ندانست و گفت: «در صورتی که برجام حفظ شود و همکاری‌ها ادامه پیدا کنند، می‌توانیم در مورد دیگر مسائل هم صحبت و مذاکره کنیم.» البته حسن روحانی در تهران هرگونه گفتگویی در رابطه با توان نظامی جمهوری اسلامی را منتفی دانسته بود.
استراتژی اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا
اتحادیه اروپا البته از هم اکنون خود را برای مقابله با تحریم‌های آمریکا در صورت خروج این کشور از توافق هسته‌ای آماده می‌سازد. دنیس چائیبی مسئول کارگروه ویژه ایران در ساختار سیاست خارجی اتحادیه اروپا که ریاست آن با فدریکا موگرینی است، معتقد است راه‌هایی برای تضمین تداوم روابط اقتصادی نهاد‌های اروپایی با جمهوری اسلامی ایران و مقابله با تحریم‌های احتمالی آمریکا وجود دارد. اشاره دنیس چائیبی به احیای مقررات مسدود کردن تاثیر تحریم‌های آمریکاست که در سال ۱۹۹۶ وضع شد. این مقررات در واکنش به تحریم‌های بین‌المللی کوبا به تصویب رسیدند. اتحادیه اروپا که با تحریم علیه کوبا موافق نبود، توانست با استفاده از این مصوبه در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کند.
دنیس چائیبی در کنفرانس پاریس گفت «اروپا نمی‌تواند سیاست خارجی خود را فدای تصمیم‌های آمریکا کند.» البته مواضع همکار مقام ارشد سیاست خارجی و امنیت اروپ، لزوما از حمایت تمام کشورهای اروپایی برخوردار نیست. بریتانیا، فرانسه و آلمان، ضمن تاکید بر لزوم حفظ توافق هسته‌ای ظاهرا حاضر نیستند روابط خود با آمریکا را به خطر بیاندازند. بسیاری از موسسات مالی و شرکت‌های عمده اروپایی که در آمریکا حضور فعال دارند نیز ترجیح می‌دهند از هرگونه معامله با جمهوری اسلامی ایران که به‌نوعی روابط آنها با آمریکا را به خطر بیاندازد، پرهیز کنند.
The bankrupt regime is deservedly caught between a rock and a hard place
وقتى این مطالب را مى‌خوانم و با جریانات سال طاعونى ۵٧ مقایسه مى‌کنم بیشتر اطمینان پیدا مى‌کنم که جهان در سال ۵٧ علیه ملت ایران توطئه کرد و کشور ما را به این روز انداخت، البته الان امریکایی‌ها فهمیدند اشتباه کردند ولى اروپا مصمم هست به بهاى نابودى تمدن ایرانى روابط غیرقانونى و غیر اخلاقیش را با سردمداران جنایتکار جمهورى عسلامى ادامه بدهد اینها می‌دانند که ایران فردا متحد اصلى امریکا در منطقه خواهد شد و به همین خاطر مى‌ترسند. امیدوارم ترامپ چاره‌اى بیندیشد.