حسن فحص (ایندیپندنت عربی) – با وجود آنچه در اظهارات محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در فایل صوتی به عنوان توصیفی واقع‌بینانه از بحران دیپلماتیک ایران طی چهار دهه عمر رژیم اسلامی بیان شده، اما این فایل صوتی به ابزاری برای درگیری جناح‌های رژیم بر سر سیاست داخلی، خط و مرزهای آن، و همچنین نقش و نفوذ نهادهای رقیب برای به دست گرفتن قدرت از یکسو، و از سوی دیگر، کسانی که تلاش می‌کنند تا از اختیاراتی که قانون اساسی این رژیم به آنها داده دفاع کنند، تبدیل شده است.
واقعیت‌هایی که در فایل صوتی ظریف در توصیف اوضاع دیپلماتیک جمهوری اسلامی و رابطه پیچیده آن با تشکیلات نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مطرح می‌شود، بیانگر میزان دخالت نهادهای حاکم در دایره صلاحیت‌های یکدیگر است چنانکه ظریف در این فایل به واقعیت رقابت بین بازوی دیپلماتیک دولت و بازوی نظامی رژیم و میزان نفوذ سپاه پاسداران بر ماهیت کار سیاسی و روابط خارجی به ویژه روابط منطقه‌ای حکومت ایران اعتراف می‌کند. اوضاع پس از انتشار این فایل، رهبر جمهوری اسلامی را مجبور خواهد کرد تا بر اساس الزامات مرحله بعدی، در تعیین و ترسیم نقش این دو بازو تجدید نظر کند. به‌خصوص که اگر با خوش‌بینی‌ای که طرفین مذاکره در وین درباره نتایج گفتگوها ابراز می‌کنند، قرار باشد جمهوری اسلامی به صحنه سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی بازگردد! در اینصورت تهران باید روابط خود را با جهان بازیابی کرده و نقش عادی خود را بطور مسالمت‌آمیز و با رفتارهای واقع‌بینانه و منطقی در چارچوب اصول و پایه‌های حاکم بر روابط میان کشورها دنبال کند.
در یک نگاه واقع‌بینانه به آنچه در سخنان ظریف بیان شد، می‌توان گفت، این اظهارات حمله به نقش قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس در اجرای سیاست‌های منطقه‌ای رژیم محسوب نمی‌شود بلکه انتقاد از ماهیت رابطه میان دیپلماسی و میدان نظامی است که فاقد تعادل و عدم هماهنگی است.
درواقع ظریف خواستار ضرورت متوقف کردن عدم تعادل بین «میدان» و «دیپلماسی» و کمک به بازگرداندن نقش دیپلماتیک به وزارت خارجه است.
او خواستار سپردن نقش سیاست خارجی به نهادهای رسمی از جمله دستگاه دیپلماسی برای ایجاد روابط بین‌المللی و منطقه‌ای مطابق با الزامات مرحله جدید است به ویژه اینکه دولت «سایه» اکنون گزینه بازگشت به گفتگوها با جامعه جهانی را قبول کرده و به نظر می‌رسد رویکردی جدید برای حل بحران‌ها و کاهش تنش در منطقه با هدف پایان دادن به انزوای بین‌المللی جمهوری اسلامی اتخاذ کرده است.
با ناتوانی حکومت ایران در ایجاد توازن بین نقش دیپلماسی و جاه‌طلبی‌های تشکیلات نظامی و محدودیت‌های آن در صحنه اقدامات سیاسی و تأثیرگذاری بر روابط خارجی، به نظر می‌رسد سخنان ظریف را می‌توان نوعی «توصیف بحران» تلقی کرد. البته مخاطب مورد نظر ظریف مقام خاص یا یکی از قوای سه‌گانه نیست بلکه هدف او ظاهرا این است که تصمیم گیرنده اصلی یعنی رهبر نظام، تعادل بین نهادها و مقامات در قانون اساسی جمهوری اسلامی را در نظر بگیرد. ظریف در این فایل صوتی که شاید فکر نمی‌کرد به خارج درز پیدا کند، می‌خواست بر لزوم و ضرورت ترسیم نقش هر نهاد که مرحله بعدی جمهوری اسلامی آن را ایجاب می‌کند، به گوش تصمیم‌گیرنده اصلی برساند و او ویژگی روابط بین نهادها و تعادل ایفای نقش آنها را ترسیم کند تا در مرحله بعدی مسئله عدم تعادل به یک بحران واقعی که ثبات و کلیت رژیم را تهدید کند، تبدیل نشود.
ظریف و جریانی که پشت سر او قرار دارد از این نگرانند که جاه‌طلبی نظامیان و عدم تعادل بین نهادها و دخالت غیرقانونی در اختیارات نهادهای دولتی به بحرانی واقعی تبدیل شود که با تداوم نزاع و جنگ بر سر قدرت در آینده به ثبات و استحکام رژیم ضربه بزند و آن را با خطر نابودی روبرو کند.
سخنان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در فایل صوتی اساسا مخالف نقشی سلیمانی و سپاه پاسداران در منطقه برای حضور و تقویت نفوذ رژیم اسلامی در خارج از مرزهای ایران نیست بلکه برای ایجاد مفاهیم جدید جهت هماهنگی بیشتر بین «دیپلماسی» (دولت و وزارت خارجه) و «میدان» (سپاه پاسداران) که بازوی امنیتی رژیم تهران است، تلاش می‌کند و تأکید دارد.
ظریف در این فایل درواقع بر ضرورت ایجاد یک رابطه متعادل بین نهاد وزارت خارجه و سپاه و نه غلبه کامل سپاه و حذف نقش نهاد دیپلماسی یا استفاده ابزاری از آن برای اجرای خواسته‌ها، و اهداف استراتژیک نظامیان تاکید کرده است چرا که از نظر ظریف ایجاد تعادل و هماهنگی بین نیازهای «میدان» و «دیپلماسی» به دستیابی به نتایج بهتر برای حفظ جمهوری اسلامی کمک می‌کند تا در صورت تغییر شرایط و داده‌های منفی در بخش «میدان»، نتایج منفی «میدان» در «دیپلماسی» و سیاست کلی رژیم بازتاب نیابد.
صرف نظر از تأثیرات منفی نشر این فایل صوتی که ممکن است بر آینده سیاسی محمدجواد ظریف داشته باشد و با وجود بحثی که بر سر رد نامزدی احتمالی او از سوی اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری اسلامی یا حداقل حضور او در هسته اصلی این جریان در صورت پیروزی در این رأی‌گیری، و گذشته از کارنامه دیپلماسی چند سال گذشته او و تاثیراتی که در روابط بین‌الملل با جمهوری اسلامی داشت، اما فایل صوتی او «زنگ خطری » را به صدا در آورده که مهمترین تأثیر منفی آن بطور مستقیم بر رهبری رژیم و نهادهای تحت سلطه اوست بطوری که ممکن است نظامیان را ناخواسته مجبور به ارزیابی مجدد تحولات کند تا در روابط درونی خود بازنگری کرده و مکانیسم‌های جدیدی برای هماهنگی بین نهادهای رژیم ایجاد کنند.
در مقابل اما سکوت مطلق خامنه‌ای رهبر رژیم در قبال اظهارات ظریف، باعث شده تا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با واقعیت‌هایی روبرو شود که همواره سعی داشت از آنها دست‌کم در بحث‌های عمومی دور باشد.
در چنین شرایطی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به انکار و عدم اعتراف به نقش منفی خود در ایجاد بحران میان نهادهای دولتی ادامه می‌دهد. این وضعیت و سکوت خامنه‌ای ممکن است سپاه پاسداران را مجبور به تجدید نظر در اهداف و انگیزه‌های خود برای کنترل قدرت اجرایی از طریق تسلط بر پست ریاست جمهوری و ریاست دولت در انتخابات پیش رو بکند. همچنین سپاه پاسداران ممکن است جاه‌طلبی‌های سیاسی خود را برای مدتی کوتاه به تعویق اندازد و یا احتمال دارد به رویکرد نظامی کردن دولت پایان دهد.
سکوت علی خامنه‌ای را درباره فایل صوتی شاید اینگونه نیز بتوان تعبیر کرد که او در حال بررسی نکات مثبت و منفی این گفتگو برای خودش و رژیم است به ویژه آنکه او در این مرحله حساس برای به نتیجه رسیدن مذاکرات وین هنوز به محمدجواد ظریف و نقش ضروری او در گفتگوها نیاز دارد. حتا ممکن است تصمیم به ابقای ظریف در پست وزارت خارجه بعد از انتخابات بگیرد و ویژگی‌های دوران پس از انتخابات و ماهیت دولت آینده را فعلا بر مسئله برکناری ظریف ترجیح دهد.
*منبع: ایندیپندنت عربی
*نویسنده: حسن فحص
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
شاید هم دلیل سکوتش این است که میداند اوضاع خراب است و مانده چطور از فرو ریزی دیوارهای کاخش جلو گیری کند بدون این که زیر پای سپاهی ها و اصلاح طلبان له بشود!
و یا بقول “احمقی مثل او هرگز نزاد ” بار و بندیل را داره میبنده برای سفر به “جزیره تازه خریده”!
در هر صورت باید امیدوار بود که این هم یک قدم دیگر در راه ازادی مردم ایران است !
تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد!
هیچ چیز بدرد بخوری ندارد که بگوید!
اثبات بی کفایتی از این بهتر؟!
دولت بی لیاقت، رهبر بی کفایت، دروغ، فساد، جنایت