Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۵ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره 165
جمعه 25تا پنجشنبه 31خردادماه 1397خورشیدی
شده است ...مصاحبۀ مختصری با دکتر صدیقی از تشکیل دولت منصرف شد و سهشنبه ،چهارشنبه ،پنجشنبه،
آقای یگانگی برای روزنامه اطلاعات دکتر بختیار به میدان آمد 7 ،6 ،5دی 1357
که قرار است روز شنبه راه بیندازند
کردم و اشاره به پیام آقای دکتر دکتر سنجابی به دست و پا افتاده و خودش را به آقای خمینی چسبانده، ( 28 ،27 ،26دسامبر )1978
بختیار به این که بعد از کودتای 28 نه او کسی را قبول دارد و نه کسی او را. ...با تمام تلا شهای عبدالله انتظام
مرداد 32دول تها غیر ملی بودند! و خود من که از اعتصاب کارکنان
اعتراض کردم ولی گفتم چون رویۀ یادداش تهای بخش الحاقی کتاب «بر بال بحران» که ایرج امینی درباره زندگی سیاسی و لولۀ نفت در آبادان جلوگیری شود،
من این است که باید به هر دولتی که خصوصی خاطرات پدرش ،شادروان دکتر علی امینی نوشته است (بخ شهایی از آن را زندگی مردم در تهران و شهرهای
این روزها روی کار م یآید و م یخواهد در چند شماره اخیر کیهان خواندید) به یادداش تهای خصوصی دکتر امینی شمالی ایران از حیث سوخت ،به
کاری در جهت خواس تهای مردم دکتر امینی از خصوص با این فصل سرما ،به جایی
انجام دهد کمک کرد ،من هم همان روزهای بحران در ما ههای طوفانی سال 1357اختصاص دارد. نرسید .حتی آقای آی تالله طالقانی
رویهای که گفتهام دنبال میکنم. در آن زمان ،دکتر امینی با هدف آرام کردن اوضاع و رسیدن به توافق سیاسی هم اظهارات انتظام را در رادیو که
آقای پورشریعتی ،رئیس آژانس ()4 میان شاه و گرو ههای مخالف ـ به ویژه رهبران جبهه ملی ـ فعالانه م یکوشید و با ذخیرۀ نفتی تا چند روز دیگر بیش
پارس ،آمد و او هم از عدم هماهنگی آن که نام خودش در همه حال برای تصدی مقام نخس توزیری بر سر زبا نها بود، نیست ،با شک تلقی نمود .شرحی
و تمرکز در دستگاههای دولت ،از شخص ًا به تشکیل دولت ائتلاف ملی به ریاست یکی از مل یگرایان عقیده داشت. به ایشان نوشت هاند که خود دولت
بالا گرفته تا پایین ،گله م یکرد .او دکترامینی،دیدارهاوفعالی تهایخودرادرآنچندماههبهطورروزانهیادداشت این بساط را راه انداخته که مردم
را تشویق کردم چند روزی صبر کرده است و این یادداش تها مرجع و سند معتبری برای علاقمندان به تحقیق و را در مضیقه قرار دهد و کارگران
کند تا دولت بختیار تشکیل شود. بررسی وقایع منجر به خروج شاه از کشور و به قدرت رسیدن خمینی محسوب و کارمندان شرکت نفت را مسؤول
خانم Kenize Maradنماینده م یشود .یادداش تهای خصوصی دکتر امینی را در چند شماره خواهید خواند. قرار دهد و حال این که انتظام و قبل
Nouvel Observateurساعت از او هم شرکت نفت ،نه به صورت
10آمد و مصاحبهای با او کردم. مهندس بازرگان در جنوب برای تأمین پست سفارت ایران در مسکو در نظر که شاه رفته است! گفتم این طور آمریکا از اول وقت ،یعنی در حدود رسمی ولی به طور خصوصی گفته
جریان مصاحب هاش را با دکتر سنجابی احتیاجات سوخت داخلی مشغول است گرفته شده است ساعت 6به اتفاق نیست .اصرار داشت منبع موثق است 3الی 4بعد از نیمه شب تهران ،به بود و رئیس دولت هم اعلام خطر
نقل کرد که باز ایشان تغییر موضع و امید م یرود که این کار حل شود، آقای دکتر شجاعی آمدند و سه ربع و محرمانه .برای این که ببینم دکتر اقوامشان تلفن کردهاند و این خبر کرده بود که اگر اعتصابات جنوب
داده و با سلطنت موافقت نموده و چون ص فهای طویل مردم برای نفت بودند .مسائل مختلف مطرح شد ... اردلان سر کارش هست یا نه تلفنی ادامه پیدا کند مردم دچار مضیقه
قانون اساسی را محترم م یشمارد! و بنزین در جلوی ایستگاههای بنزین اول شب آقای پولادی با اضطراب به دربار کردم و بود و خبر تازهای دهن به دهن نقل م یشود ... خواهند شد؛ ولی توجه نشد و
خود خانم موراد از این تناق ضگوی یها و نگرانی از کشتار در قزوین و مشهد نداشت 3 .بعد از ظهر خواستم بعد امروز از طرف آقای آی تالله خمینی از روز چهارشنبه به تدریج مواد
و نفت جگرخراش است ... خبر داد و تقاضا م یکرد که به مراجع از مذاکرۀ تلفنی با خود اعل یحضرت به مناسبت سالگرد اغتشاشات که سوختی کم شد و صف مردم که
تعجب کرده بود ... شاه با این کیفیت و به توصیۀ بالا اطلاع دهم .خواستم با زاهدی صبحت کنم .چون در دسترس نبودند عدۀ زیادی تا حال کشته شدهاند روز چندین روز است برای خرید نفت
دکتر بختیار تلفن کرده بود .منزلش اطرافیان کم عقل ،خودش را در وضع (اردشیر) صحبت کنم ،نبود .با خود میسر نشد .خود اعل یحضرت ساعت5 عزای ملی اعلام شده است و اطلاع در مقابل پم پهای بنزین ایستادهاند
را گرفتم .تشکر از تأیید من م یکرد بدی قرار داده و میدهد .چون در اعلیحضرت تلفنی صحبت کردم. تلفن کردند و مدتی راجع به وضع و پیدا کردم در کاخ دادگستری آقایان طولان یتر شده است .برای بنزین هم
و تقاضا داشت آقای سیداحمد آقای مشهد و قزوین و امروز در کرمانشاه در جواب دادند در مشهد نظام یها در به خصوص مشهد صحبت شد .سوء وکلا سخنرانی برپا کردهاند و شاید
صدر حاج سیدجوادی را حاضر کنم اثر حمل هور شدن مردم به افراد نظامی و عده دیگری هم به آ نها بپیوندند و همین طور.
که وزارت دادگستری را قبول کند. بالاخره نان هم دارد تنگ م یشود
م یدانستم که نخواهد کرد .م عذلک دکتر شاپور بختیار عبدالله انتظام و از روز پنجشنبه به هر نفر یک
تلفن کردم .محظوراتش را گفت .به قرص نان م یفروشند .آقای دکتر
ایشان «دکتر بختیار» جواب دادم که کشته شدن عدهای از مأموران شناخته اثر کشته شدن چند نفر نظامی به اثر خبر مسافرت را به ایشان گفتم. تظاهراتی راه بیفتد ... غلامحسین صدیقی هم در کار
صدر قبول نم یکند و بد نیست آقای شدۀ ساواک و گروهبانها ،کشتار طرز فجیع عصبانی شدهاند و خشونت خودش هم م یدانست و عدهای از دکتر شاپور بختیار که از طرف تشکیل دولت متزلزل است .حق هم
یحیی صادق وزیری را در نظر بگیرد. زیادی از طرف نظامیان که عصبانی به خرج دادهاند .گفتم به هر حال افسران ارتش پیش ایشان رفته بودند اعلیحضرت برای تشکیل دولت دارد چون از روز س هشنبه تظاهرات
قرار شد اگر ایشان آماده هستند به شدهاند انجام گردیده؛ به طوری که کار درستی نیست و به جای خوبی و اظهار نگرانی کرده بودند .در مشهد غیرنظامی معین شده است مشغول دانشجویان در خیابا نهای تهران به
او تلفن کند .اول وقت به دکتر اعتبار آقای فلسفی واعظ اوایل شب به من نخواهد رسید .جواب دادند دستور زد و خوردهای شدیدی شده و عدۀ مطالعه در تعیین افراد دولت است. شدت ادامه دارد و قطعاً کشت ههایی
که گویا در کار ساختن دولت بختیار تلفن م یکرد که در قزوین در همین م یدهم .رادیو ساعت 8چند پیشامد زیادی کشته شدهاند .گفته م یشود تا چه اندازه موفقیت داشته باشد به جای گذاشته است .چهارشنبه
دس تاندرکار است تلفن کردم .گفت ساعت کشتار عجیبی است .ناچار به را در مشهد گزارش داد که در صورت که خانۀ آقای آیتالله شیرازی را معلوم نیست و به هر حال تردید عصر اعل یحضرت تلفن کردند که
در مذاکرات دیشب شاه و بختیار آقای ارتشبد اویسی تلفن کردم و گفت صحت واقعاً وحش یگری بوده؛ ولی به توپ بستهاند ،ولی خوشبختانه است که بتواند توفیق حاصل کند. چه بکنم و بهت آقای صدیقی چقدر
به توافق رسیدهاند ،ولی جزییات را که دستور دادهام این کار را موقوف باید مسببین را گرفت و مجازات کرد. خودش را از منزل بیرون برده بودند. روی هم رفته ابهام زیادی در وضع طول خواهد کشید؟ پیشنهاد کردم
نم یدانست .با انتظام در تماس هستم نه این که انتقام از مردم گرفته شود ... روایت م یکنند چند نفر از افسران ایشان را احضار نمایید و جریان
و خبر دادند که آقای خمینی دستور کنند .درست یا نادرست نم یدانم ... پیامی از طرف شاپور بختیار در یا درج هداران پلیس را مردم اعدام کشور است ... را از خود او سؤال کنید .قرار شد
داده است که برای این که مردم در رادیو خوانده شد که سوگند به پدرش کردهاند و خلاصه مردم بر شهر مسلط ساعت شش و نیم آقای محمد پنجشنبه ایشان شرفیاب شوند.
مضیقۀ زندگی واقع نشوند ،کارگران پنجشنبه 14 ،دی 1357 و به دکتر مصدق ،رهبر عالیقدر هستند و آثاری از حکومت نیست. درخشش که مد تها بود ایشان با انتظام و من هم آماده هستیم که
و کشاورزان به کار مشغول شوند. ( 4ژانویۀ )1979 ایران ،خورده بود .با حساسیت شاه ارتشبد ازهاری استعفا کرده و پذیرفته من سرسنگین بودند آمد و از گذشته
مژدۀ خوبی است و شاید به این شکل نسبت به اسم دکتر مصدق فکر شده است .شاپور بختیار دست به کار صحبت شد و گل همندی ب یخودی اگر احتیاج به ما بود برویم.
...خوشبختانه آقای عبدالله انتظام کردم که زمانه چه م یکند که ایشان داشت که بالاخره به قول خودش عدهای از دوستان دانشگاهی که
اعتصابات خاتمه داده شود ... خبر داد که لولۀ انتقال نفت به تهران، باید نخس توزیری انتخاب کند که او تشکیل دولت است. گفت که گذشت .در اطراف لزوم ایجاد قرار بود پنجشنبه ساعت 8صبح
آقای حاج صادق قمی پسر آقای با مذاکرات آقای مهندس بازرگان و تمام حکوم تهای بعد از مصدق را جبه های برای مواجه شدن با مشکلات به دیدار دکتر صدیقی بروند ،تلفن
قمی که در مشهد است تلفن کرد و همراهان ایشان به کار افتاده و نفت تا فاقد وجهه بداند و شخص شاه که در دوشنبه 11دی 1357 آتی کشور صحبت شد و قرار شد کردند که خانم ایشان گفت از شهر
نظر من را در خصوص دکتر بختیار اراک رسیده و شاید روز جمعه یا شنبه این مدت آ نها را انتخاب کرده تحمل ( 1ژانویۀ )1979 مطالعاتی انجام شده و به تشکیل بیرون رفتهاند .معلوم شد ایشان
استفسار کرد که به سؤال پدرش به تهران برسد .صبح اول وقت در دنبال کند .واقعاً سرنوشت چه م یکند و چرا خسته شده است و انصراف از
تلفن دیشب آقای شبستریزاده در عبرت برای هیچ کس نم یشود .به هر ...آقای دکتر منتصری از فرودگاه چنین جبه های مبادرت کنیم ... تشکیل دولت حاصل کرده ...انتظام
جواب بدهد. مورد جلوگیری از ورود کامیون حامل حال باید انتظار داشت چه وقایعی در تلفن کرد که در انتظار طیاره ارفرانس تلفن کرد که صدیقی انصراف حاصل
گفتم در خصوص مسلمان بودن خواربار و دارو به قزوین با آقای ارتشبد پیش است و به کجا خواهد انجامید. هستند که باید در کویت بنزی نگیری یکشنبه 10دی 1357 کرده است .نراقی (احسان) هم تلفن
و احترام به دین تردیدی نیست و از اویسی صحبت کردم .ایشان وعده دادند کند چون در فرودگاه مهرآباد بنزین ( 31دسامبر )1978 کرد که صدیقی هم موضوع شورای
او حمایت کنند؛ کما این که آقایان که دستور لازم خواهند داد .در حدود س هشنبه 12 ،دی 1357 نیست و کارکنان فرودگاه هم در حال سلطنت را طرح کرده و قرار است
آیات قم همچنین خواهند کرد .گفت ساعت ده و نیم آقای فلسفی واعظ ( 2ژانویۀ )1979 ...کار نفت و خاتمۀ اعتصاب جنوب، اعل یحضرت در این باب فکر کنند
با آقای شریعتمداری تماس گرفته و تلفن کردند که چند کامیون حامل اعتصاب هستند ... با رفتن مهندس بازرگان و هیأتی که
ایشان هم نفی نکردهاند .به هر حال مواد غذایی و غیره برای اهالی قزوین ...گزارش دادند دکتر سنجابی در تظاهرات به گفتۀ رادیوی رسمی از طرف آقای آی تالله خمینی تعیین و تصمیمی بگیرند.
امید م یرود آرامشی در افکار به وجود آماده است ،ولی نم یدانستند ژاندارمری بیمارستان امیراعلم سخنرانی م یکند. در نقاط مختلف دوام دارد و از قرار شدهاند ،هنوز تمام نشده است .خبر
آید و تا اندازهای دکتر بختیار توفیق جلوگیری خواهد کرد یا نه .از آجودان این مرد پیر هم به دست و پا افتاده و معلوم آقای خمینی اعلامیۀ جدیدی مسافرت اعل یحضرت در مردم ،به جمعه 8دی 1357
اویسی سؤال کردم که دستوری داده خودش را به آقای خمینی چسبانده داده است که نخس توزیر منصوب خصوص ارتش ،سوء اثر داشته و ( 29دسامبر )1978
پیدا کند. شد یا خیر .جواب مثبت داد .به آقای و نه کسی را قبول دارد و نه کسی شاه قابل قبول نیست و اگر ایشان، تلف نهای مکرر کردهاند و استعلام 10 ...صبح به کاخ نیاوران رفتم.
فلسفی تلفن کردم .قرهباغی به ریاست او را .به هر حال تلاش م یکند .آقای یعنی شاه ،نرود من خودم شخصی م یکنند .خانم عضدی «توران تاج آقای انتظام هم در انتظار بود .آقای
جمعه 15 ،دی 1357 ستاد ارتش به جای ازهاری تعیین را برای این سمت معرفی م یکنم همسر یدالله عضدی» از شاهرود تلفن اردشیر زاهدی بعداً آمد ولی با ما
( 5ژانویۀ )1979 ...آقای میرفندرسکی که اخیراً برای م یکرد که از لندن به او اطلاع دادهاند پیش اعل یحضرت نیامد .ساعت 11
انتظام و من به دفتر اعل یحضرت
امروز و فردا جلسهای مرکب از رفتیم .فوق العاده ناراحت و در مورد
سران چهار کشور آمریکا ،فرانسه، نفت نگران بود .مدتی صحبت شد.
آلمان غربی و انگلستان در جزیرۀ مذاکرات با شاپور بختیار را گفت و
گوادلوپ در دریای کارائیب تشکیل به قول خودش بعد از عذر خواستن
میشود که یکی از مسائل مورد آقای دکتر صدیقی انتخاب دیگری
بحث وضع خاورمیانه ،من جمله باقی نم یماند .اشارهای به من کرد
که او هم قبول نم یکند! با این که
ایران است ... امید به توفیق شاپور بختیار ندارم
با آقای صادق وزیری برای قبول گفتم امتحانی است .شاید توفیق
وزارت دادگستری صحبت کردم ،ولی حاصل کند .ساعت 12سفیر آمریکا
تردید داشت .قرار شد با دوستان دیگر باید م یآمد .از انتظام و من خواستند
که بمانیم تا ببینیم نتیجه مذاکرات
مشورت کند و بعد جواب بدهد ... ایشان چه خواهد بود .مجدداً پیش
ساعت چهار و نیم بعد از ظهر ایشان رفتیم و تا ساعت یک و نیم
آقای خداداد فرمانفرماییان آمد. بعد از ظهر مذاکراتی کردیم و
آقای صادق وزیری هم تلفن کرد موضوع شورای سلطنت را دوباره
که قبولی خودش را به شاپور بختیار با ایشان طرح کردم .ولی از قرار
گفته است .پنج و نیم بعد از ظهر اگر شاپور بختیار توفیق پیدا کند
آقای بهروز افشار آمد .افشار که با و دولتی تشکیل دهد ،بعداً ممکن
بختیار در مورد احتمال شرکتش در است چنین فکری برای ایشان پیدا
دولت صحبت کرده بود خو شبین
نبود و ترکیب دولت را که از افراد شود ...
کوچک هستند برای مشکلات روز
ضعیف م یدید .من هم همین اعتقاد شنبه 9دی 1357
را دارم ،ولی فعل ًا ببینیم چه پیش ( 30دسامبر )1978
میآید .قرار است شنبه دولت را ...شایعات زیادی در شهر راجع
معرفی کند .اخبار لندن را گوش به رفتن شاه به آمریکاست .ظاهراً
کردم .موضوع رفتن شاه در جراید روز جمعه ملکه مادر به اتفاق
انگلستان و آمریکا مطرح است و فرزندان شاه به آمریکا رفت هاند و
به نظر م یرسد که پشتیبانی صریح رادیو تلویزیون آمریکا در نشر این
آمریکا از شخص شاه ک متر خواهد خبر توهم به وجود آورده است که
شد و به این شکل رفتن ایشان قطعی شاه هم در آن هواپیما بوده است .به
است .به چه صورت ،فردا ساعت سه هر حال دانشجویان و ایرانیان مقیم
و نیم که به گفتۀ آقای انتظام باید به
کاخ نیاوران برویم روشن خواهد شد.
«دنباله دارد»