Page 5 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۲۰۳ (دوره جديد
P. 5
صفحه 5ـ Page 5ـ شماره 166۹ ویژهنامهنوروز
جمعه ۱۵تا پنجشنبه ۲۸مارس 2019
بازنمایی انقلاب ایران بر صحن هی تئاتر آلمان نمایش «خاله سوسکه» از شاهرخ مشکی نقلم؛
یادی از بیژن مفید و «شهرقصه» بهجت امید -نزدیک به ۴۰سال
از فاجع های به نام استقرار جمهوری
فیروزه خطیبی -سومین اجرای اسلامی در ایران م یگذرد .به این
موفق نمایش «خاله سوسکه»،
برداشت آزادی از نمایش «شهرقصه»- مناسبت رسان هها و نهادهای فرهنگی
پرآواز‌هترین اثر زند‌هیاد بیژن مفید که
برای نخستین بار در سال ۱۳۴۷در مستقل آلمان برنام ههای ویژ‌های
«جشن هنر شیراز» به اجرا درآمد -روز
یکشنبه ۳مارس در تئاتر «گیندی» با تنظیم کرده و به مرحل هی اجرا
حضور جمعی از هنرمندان و چهر‌ههای
سرشناس ساکن ل سآنجلس از جمله گذاشت هاند.
اردوان مفید برادر و شیما مفید دختر
هدف از پیاده کردن این طر حهای
بیژن مفید برروی صحنه آمد.
نمایش ریتمیک و موزیکال «خاله اغلب ادب یـ هنری ،نه بزرگداشت
سوسکه» که بر محور دو شخصیت
اصلی زن ،راوی (با بازی بُشری انقلاب و نه افشاگری دربار‌هی ماهیت
دستورنژاد) و خاله سوسکه (با بازی
نرگس جاجرمی) م یگردد را بازیگر، ضدحقو ق بشر حکومت آخوندها ،بلکه
نمایشنام هنویس ،طراح صحنه و
کارگردان تئاتر ،شاهرخ مشکی نقلم روشنگری دربار‌هی رویدادهای تاریخی
بازآفرینی کرده است. و پیامدهای آن برای انسا نهایی است
این اثر از دیدگاهی پسامدرن به
«شهرقصه »که خود نمون های مدرن که بطور تصادفی در کوران آنها قرار
در شیو‌ههای اجرایی تئاتر معاصر
ایران است نگاه م یکند .نگاهی نو گرفت هاند .نمایشنام های که با الهام از (مهرداد) ،ایرا ِن در حال جنگ با عراق نظامیان شاه و گاه به مثابه کانون گرم
که سن تهای نف یکننده و انتقادی رمان «سی و سه پل و یک چایخانه» را ترک کنند .دلیل اصلی این مهاجرت خانواد‌هی اصفهانی مورد استفاده قرار
مدرنیته را در مورد خود این پدیده به قلم مهرنوش زائری اصفهانی تنظیم تحمیلی ،احتمال فرستادن پسر ۱۴م یگیرند .این امر در مورد پرد‌ههای
به کار م یگیرد و یک بار دیگر ،بازهم شده و از روز ۲۱فوریه در «کارگاه سال هی خانواده به جبه هی جنگ است .سیاه و سفی ِد رو ِی صحنه هم صادق
این شخصی تها هستند که حوادث نمایش» شهر بُن به روی صحنه رفته از آن گذشته زندگی آرام و ب یدغدغ هی است که نبرد میان خیر (خانواد‌هی
را به جلو م یرانند.اجراهای بازیگران آنها هم با وضع و اجرای قانو نهای ب یگناه اصفهانی) و ّشر (پاسداران است ،یکی از این برنام ههاست.
این برداشت تازه ازنمایش کلاسیک
«شهرقصه»توسطشاهرخمشکی نقلم، در این نمایشنامه که هنرمند آلمانی محدو دکننده و ممنوعی تهای جمهوری اسلامی) را تداعی م یکنند.
که خود بازیگر و رقصند‌های تواناست، کارینا اِبِ ِرله ،کارگردانی آن را به عهده ب یشمار که گهگاه به درگیری با یک ُکر‌‌هی فاقد‌نقش ه ِی کشورها که
بیش از هر چیز از ابعاد «پرفورمانس» داشته ،ثریا ابطحی هنرپیش هی جوان پاسداران م یانجامد ،آشفته م یشود .گاه به شکل قرص درخشان ماه در
برخوردار است .این اثر ضمن آلمانی ایرا نتبار ،نقش مهرنوش را به این دلایل سرانجام خانواد‌هی م یآید و گاه به مثابه جهانی سرد و
تاثیرپذیری از شیو‌ههای نمایشی آثار بازی کرده است.
آن بودید .در نمایش «خاله سوسکه» شاهرخ مشکی نقلم م یگوید برای بیژن مفید ،ازجمله بداه هپردازی، مهرنوش زادگاه خود را ترک م یکند ب ینور عینیت می یابد ،مکم ِل مجموع ه
زیبایی قضیه در این است که اینها با نخستین بار از طریق یک کلیپ روایتگری ،فرهنگ تئاترهای روحوضی وسای ِل چندکاربُرد ِی نمایش است. مهاجرت در مسیر رودها
یک برداشت کاملا خاص با یک فاصله ویدیوئی در یوتیوب با استعدادهای و استفاده از صورت کها و لعب تبازی ،از روح انقلاب روی صحنه مهرنوش زائری اصفهانی که به
زمانی ۵۰ساله یعنی نیم قرن به کاری بُشری آشنا شده« :با موهای قرمزو طنزی مدرن و ب هروز نیزبرخوردار است.
پرداخت هاند که درواقع تلنگری است یک قیافه خاص ،داشت یکی از اشعار در نمایش «خاله سوسکه» مراحل گوناگون انقلاب در اجرا، نویسندگان ایرانی نسل دوم ساکن
برای ادامه حیات و زنده ماندن اصل خودش را م یخواند .شعرش درباره شاهرخ مشکی نقلم همچون نمایش
کار بیژن مفید .مثل این م یماند که ما خریدن یک مسواک ،در آن زمان «شهرقصه»ی بیژن مفید ،اساس اغلب از طریق پخش فیل مهای آلمان تعلق دارد ،در رمان ۱۴۶
بعد از ۸۰۰سال با یک ویژگی خاص ۲۰۰۰تومانی ،خیلی چسان فسان به کار برتجرب ههای گوناگون کار با
و موسیقی امروز ،ترانه مولانا را بخوانیم. اسم «اورال بی» بود که بعدها مادرش بازیگر گذاشته شده ،با این تفاوت که مستند و انیمیشن (پویانمایی) به صفح های خود داستان مهاجرت
امروز از آن چیزی که مولانا در آن زمان دعوایش م یکند که «مادرجون ،مگه این بار نمایش بیش از همیشه در
گفته با استفاده از دف و س هتار تعبیر نم یبینی ما آه نداریم که با ناله سودا تسخیرشخصیت «راوی» است که وسیل هی یک پروژکتور نشان داده اجباری خانواد‌‌هاش از اصفهان تا
تاز‌های م یشود .نهایتا این مولاناست کنیم؟ چرا رفتی این همه پول مسواک با استعداد شگرف بُشری دستورنژاد،
که زنده م یماند .چگونه اثری از نسلی دادی؟» و بُشری که دختر ۱۹سال های حتی شخصی تهای اصلی دیگر م یشود .در این روای تهای تصویری، هایدلبرگ آلمان را در ۳بخش و
به نسلی دیگر منتقل م یشود در حالی بوده ناراحت م یشود و خلاصه این نمایش چون «ملا»« ،خر» و «شتر»
که نه حکومتی هست نه فشاری هست شعر را م یگوید که مادرش ببخشدش را هم تحت تاثیر قرار م یدهد .برخلاف نمایش اعتراضات گسترد‌هی پیش موازی با مسیر جریان رودخان هها و
نه فرمان و چک و لگدی! چگونه حافظ که اینهمه پول خرج مسواک کرده .اما نمایش «شهرقصه » که با (پلی بک)
یا فردوسی همینطوردارد ادامه پیدا از شوخی گذشته زمانی که ی کباره اجرا م یشود ،اینجا شاهد اجرای زنده از انقلاب و درگیر یهای خونین را‌هها ِی آب ِی س ِر راه بازگو م یکند:
م یکند؟چطوریخیامزندهمانده؟اینها همه دیالو گهای نمایش «شهرقصه» و چندصدایی بُشری دستورنژاد هستیم «زایند‌هرود» در اصفهان« ،دریای
با نگاه جدید و آد‌مهای جدید حرف را با صداسازی در نق شهای مختلف که با مهارتی خار قالعاده و به همراهی میان تظاهرکنندگان و ارتش شاه،
روز را با حر فها قدیم یها م یزنند. آن از حافظه برایم خواند تصمیم گرفتم د فنوازی نسیم گرگانی ،چندنقش مرمره» در استانبول« ،رود اشپری» در
بیژن بخصوص با «شهرقصه»اش به روی نمایش «خاله سوسکه» کارکنم و مختلف را برای ل بزنی بازیگران دیگر، جایگاه ویژ‌های م ییابد .ورود خمینی
این مرحله رسیده که درواقع حافظ لعب تباز (شاهرخ مشکی نقلم) ،خاله مرز میان بخش شرقی و غربی برلین،
،فردوسی و یا مولانا رسید‌هاند .حرف نقش راوی را به او محول کنم». سوسکه (نرگس جاجرمی) و آقا موشه به عنوان رهبر به صحن ه ،با پخش
اوحرف زمان ماست .بخصوص روی یادی از بیژن مفید «رود هاول» در برلین غربی و سر
صحنه« ،شهرقصه» یک تصویر کلی (شایان خوش مقام) اجرا م یکند. اعلامی ههای او آغاز م یشود و دیدن
از آثار دیوانی ،آثار بزمی ،آثار رزمی‌و پیش از اجرای نمایش «خاله بُشری دستورنژاد ،بازیگر و مدل ایرانی آخر «رود نکر» در هایدلبرگ ،مسیر
آثار قص های ایران است .من همیشه این سوسکه» ،اردوان مفید بازیگر نقش که م یگوید از کودکی به بازیگری عکس تما م ُرخ او در ماه ،ارتقاء یک کوچ ناخواست هی این خانواده را رقم
ریشه را از صادق هدایت م یگیرم تا به «شتر» در یکی از اجراهای اولیه علاقمند بوده پیش از این هم در شب هی این روحانی را به مرجعی
زند‌هیاد صبحی م یرسم و بعد به بیژن «شهرقصه » در ایران به همراه علی اولین نقش سینمایی خود« ،رویاهای م یزنند .این بخ شها که همگی از نگاه
مفید .م یبینم ما با این قص هها زندگی پورتاش بازیگر ساکن ل سآنجلس (که رادیویی» ساخته بابک جلالی آسمانی به روشنی القا م یکند. مهرنوش زائری اصفهانی یک دختر خردسال بازگو م یشوند،
کرد‌هایم؛ اما بیژن آن ویژگی را دارد که نخستین بار به عنوان یک نوجوان کارگردان ایرانی ساکن سانفرانسیسکو، در کنار هم هی این عوامل مؤثر،
حافظداشته،کهمولاناداشته.یعنینسل ۱۴ساله ازطریق کانون پرورش در کنار محسن نامجو ایفای نقش کرده در قاب ۲فصل مستقل گنجانده و راه دیار غرب را در پیش م یگیرد .استفاده از نور و صدا نی ز به ج ّو پر تنش
بعدی خودش دارد از این آثار برداشت فکری کودکان و نوجوانان با او به است« :از وقتی که یادم م یآید عاشق و و تشویش انقلاب جان م یبخشد .این شد‌هاند که با رود و شهر «پریپیات» ساختار و اجرای نمایشنامه
م یکند .اینها امشب از من خواستند که روی صحنه رفت) قطعات ریتمیک در اوکراین پیوند م یخورند .کارینا اِبِ ِرله برای نمایش ۱۴ماه فضا از طریق پخش شعارها ،نشا ندادن
بیایم و کار خودم را با شیو‌ههای نسل و تران ههایی از نمای شهای «شاپرک مجذوب هنرها بود‌هام». این دو فصل از زاوی هی دی د مهرنوش آوارگی این انسا نها ،ساختاری فیلم و عک سهای درگیر یها و
قبلی روی صحنه اجرا کنم ،نه کار خانم» و «جا ننثار » از بیژن مفید را بُشری که پدرو مادربزرگش او را نویسنده که بیش از سه دهه است مستقل از چارچوب رمان برگزیده کشمک شها ،همراه با بازی گیرا و
اینها را .درواقع ،اینها به من م یگویند برای تماشاگران اجرا کردند« .شاپرک به ادبیات کلاسیک فارسی و ادبیات در آلمان زندگی م یکند ،تصویر است .او در اجرای خود ابتدا به پرجنب و جوش هنرپیش هها روی
صد سال دیگر باز یک گروه تئاتری خانم» در سال ۱۳۵۰نوشته شد و در سینه به سینه ،به ویژه قص هگویی م یشوند .زائری اصفهانی در پاسخ رابط هی عاشقانه حسین و مهری که صحنه ،بازسازی م یشود .کارینا اِبِ ِرله
دیگری م یآید و نمایش «شهرقصه» آن زمان دان لافون کارگردان آمریکایی علاقمند کرد‌هاند از نوجوانی به به این پرسش که چرا «ساختاری به تشکیل خانواده و تولد فرزندانشان به این منظور از تکنیک جابجایی
را به شکل تاز‌های روی صحنه م یآورد که با کانون پرورش فکری کودکان و شعرنویسی هم گرایش داشته« :در غیرثابت و جاری» برای رمان خود م یانجامد ،م یپردازد و سپس وقوع کانو نهای نور سفید و سرخ به عنوان
و زیبایی قضیه هم درهمین است». نوجوانان همکاری داشت همزمان این ایران چون در خانواد‌های از اقلی تهای برگزیده ،در مصاحب های با کیهان انقلاب ،ترک زادگاه ،زندگی در ترکیه نُمادهای شور و تضاد بهره م یگیرد که
شیما مفید دخترزن د‌هیاد بیژن نمایشنامه را به زبان انگلیسی ترجمه و مذهبی بزرگ شده بودم اجازه لندن م یگوید« :رودخانه برای من و رسیدن به آلمان را به نمایش در بیرون یشدن مضامین واقعی و تمثیلی
مفید هم برای دومین بار به تماشای تحصیل نداشتم و دردانشگاه بهاییان نماد آزادی است .در پایان داستانم م یآورد .اِبِ ِرله در بازنمایی این روند که نمایش را هم تشدید م یکند.
نمایش «خاله سوسکه» آمده است. بع دها در آمریکا منتشر ساخت. دررشته تئاتر کودک تحصیل کردم به این موضوع اشاره م یکنم که من و با رعایت تواتر زمانی بازگو م یشود ،بر ایستگا ههایدیگر
او به کیهان لندن م یگوید« :شاهرخ اردوان مفید که بیش از ۵۰سال و نمایشنام ههایی هم برای کودکان خانواد‌هام در جستجوی صلح و آزادی رویدادهای تعیی نکنند‌هی پیش و پس در برابر صحن ههای پر کشش و
مشکی نقلم کار زیبایی خلق کرده که پیش نقش «شتر» و بعدها «میمون» نوشتم و قص هگویی هم م یکردم». مثل زائر از اصفهان راه افتادیم .از آن از انقلاب به عنوان دلایل اصلی کوچ تشنج انقلاب که نزدیک به نیمی از
نه تنها طنزآمیز و سرگر مکننده است را در نمایش «شهرقصه» اصلی اجرا او مدتی درکارگا‌ههای تئاتری گذشته رودخانه برای من نماد حرکت اجباری خانواده ،تاکید م یکند و آنها را زمان اجرا را به خود اختصاص داده،
بلکه به نظر من داستان «شهرقصه» کرده بود ،سا لهاست این نمایش را به با بچ ههای بهایی که در ایران در هم هست».
را امروزی کرده .بخصوص برای اشکال مختلف در صحن ههای گوناگون کلا سهای بهرام بیضایی شرکت ب هگون های چشمگیر برجسته م یسازد .بخ شهای دیگر مانند بازنمایی زندگی
تماشاگران جوانتردر اینجا؛ نسلی که م یخواند ،اجرا م یکند و یا درباره آن م یکردند همکاری داشت و چندی درو نمای هی رمان
در ایران بزرگ نشد‌هاند و با قص ههای صحبت م یکند چون اعتقاد دارد این هم به عنوان مدل زیرزمینی و مدل در این چارچوب وسایل مختصری و اقامت خانواده در ترکیه که مهرنوش
قدیمی و فولکلوریک ایرانی آشنایی اثرهنوز زنده است و مردم هنوزهم آن را نقاشی کار م یکرد .پس از ترک ایران در «سی و سه پل و یک چایخانه» ،که بخشی از دکور صحنه را م یسازند ،در طی آن زبان ترکی را هم م یآموزد،
ندارند .بُشری ،بازیگر نقش راوی هم تماشام یکنند.اردوانمفیدبعدازاجرای در کشور ترکیه به عنوان مدل عکاسی پدر پزشک مهرنوش (حسین) و مادر کاربُردی چندگانه م ییابند :به عنوان از گیرایی کمتری برخوردار است.
به نظرمن استعداد منحصر به فردی نمایش «خاله سوسکه» به خبرنگار مشغول به کار شد و بع دها در آمریکا پرستارش (مهری) در سا ل ۱۹۸۵مثال چهار پشتی با نقش و نگارهای در بخش ورود به آلمان ،فضاسازی
است که واقعا تماشاگر را تحت تاثیر کیهانلندنم یگویدتماشاگرانامشب شاهرخ مشکی نقلم ازاو دعوت کرد تا تصمیم م یگیرند همراه او و برادرش سنتی ،گاه به عنوان سنگر علیه جای خود را به ایجاد «موقعی تهای
هنرش قرار م یدهد .فکر م یکنم اگر شاهد دو جنس کار اجرایی روی صحنه در پروژه تئاتری «زهره و منوچهر» با او
پدرم اینجا م یبود از این کار خوب و بود‌هاند« :جنس اجرایی که من و علی همکاری کند« :در این نمایش من در مضحک» م یدهد.
تلا شهایی که برای ساختن آن انجام پورتاش ارائه دادیم که در آن نوع صدا،
شده خیلی استقبال م یکرد .بخصوص نوع ساز و نوع ارتباط من با تماشاگر یک نقش منوچهر بازی کردم». در این بخش مهرنوش نظم روزمره کیهان لندن منتشر کرد:
فکر م یکنم اجرای ماهرانه بُشری و ارتباط نزدیک و آشناست و از نوعی که و مقررات کلا سهای درس و مدرسه
استعدادهای چندگانه او حتما خیلی قبل از وقوع حادثه انقلاب شاهدش
مورد توج ه او قرار م یگرفت .شاید بود‌هایم .شما هیچگونه خدش های در در آلمان را به ریشخند م یگیرد .او
از این هنرمند م یخواست که در این ارتباط نم یبینید .درآن زما نها یک
نمایشنام ههای دیگرش مثل «ماه و گروهیازنویسندگانازجملهبیژنمفید در این مرحله ناگزیر است زیر نگاه
پلنگ» و یا «شاپرک خانم» هم بازی و یا پدر شما پرویزخطیبی بودند که
کند .به نظر من بُشری م یتواند بازیگر وقتی یک نمایشنامه م ینوشتند و ترانه تمسخرآمیز همکلاس یهای خود
برگزید‌های برای نقش اول زن بسیاری م ینوشتند در آن فضایی که ما بزرگ
شدیم اینها با زبان مردم ،با حرکت و بدون آشنایی به زبان آلمانی خواندن،
از نمای شهای پدرم باشد». نشست و برخاست مردم و نفس مردم
زندگی م یکردند .این نوع کارمتفاوت نوشتن و حساب کردن بیاموزد .در این
بود ازجنس دوم ی که شما امشب شاهد راه دختر همکلاسی تر ُکی که بعدها
به یکی از دوستان خوب مهرنوش
تبدیل م یشود ،با ترجم هی مقولات
درسی به زبان تُرکی به او کمک
م یکند .آموزگاری مهربان و دلسوز
نیز از مهرنوش ب یدریغ پشتیبانی
م یکند تا جایی که او همواره به عنوان
دان شآموزی کوشا و کنجکاو ،مراحل
مختلف تحصیل را با موفقیت پشت
سر م یگذارد و به دانشکد‌هی علوم
اجتماعی فرایبورگ راه م ییابد…
«سی و سه پل و یک چایخانه»
کتاب «سوریه :چاله عنکبوت» به قلم حامد محمدی (افسر خلبان)
نمایشی سرشار از خلوص و روشنگری برای نخستین بار ابعاد گسترده حضور نظامی و ناگفته های دخالت رژیم جمهوری اسلامی در جنگ داخلی
در سنت «تئاتر آموزشی» است که سوریه را به صورت مستند از آغاز این جنگ تا به امروز به تصویر می کشد .علاقمندان می توانند این کتاب
داستان گیرای آن ،سستی اندک اجرا
را در برخی صحن هها به حاشیه م یراند را مستقیما از طریق تماس با کیهان لندن [email protected]
و توجه و همدلی تماشاگر را تا پایان و یا انتشارات ساتراپ و سوپر هرمز در لندن و کتابفروشیهای معتبر ایرانی در اروپا و آمریکا به نشانی های
با خود همراه م یسازد .اجرای این زیر به مبلغ معادل 20پوند شامل هزینه بسته بندی و پست خریداری کنند.
نمایشنامه تا ماه آوریل در کارگاه تئاتر
Satrap Publishing: Email: [email protected] wwww.satrap.co.uk
Super Hormuz, Finchley Road, Golders Green, NW11 0AD
Ibex Publishers Bookshop, Inc. PO Box 30087, Bethesda, MD 20824-0087, USA
Ferdosi Bookshop, Box 45095, SE-104 30 Stockholm, SWEDEN
UTOPIRAN, 89 Rue du Ruisseau, 75018 Paris , FRANCE
Forough Publishing and Bookshop, Jahnstraße 24, 50676 Köln, GERMANY
شهر بُن ادامه دارد.
وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی
