Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۲۱۹ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره ۱۶۸۵
جمعه ۲۱تا پنجشنبه ۲۷تیر ماه 139۸خورشیدی
خانوادهاش صادق طباطبائی افشاء م یکند: = تا کنون روایات بسیاری
2ـ لغو تمام ادعاهای آمریکا پشت پردۀ گروگانگیری()۱ از این ماجرا نقل شده که یک
روایت از طرف گروگانها ،یک
علیه ایران پیغام خمینی به جیمی کارتر و شرایط او روایت از سوی گروگانگیرها و یک
3ـ تضمین آمریکا به عدم مداخله برای آزاد کردن گروگا نها روایت نیز از سوی ابراهیم یزدی
به عنوان وزیر خارجه وقت بیان
سیاسی و نظامی در ایران کارتر ،توسط آلمان یها پاسخ داد و برای سازش اعلام آمادگی کرد شده است اما مطمئن ًا از طرف
4ـ آزاد کردن تمامی اموال و شما نیز به عنوان سخنگوی
اینبارنوبتصادقطباطبائیاستکهدرمصاحب های، اشغالسفارتآمریکاوگروگانگرفتندیپلما تهای دولت موقت میتواند روایت
سرمایههای توقیف شده ایران. از رویدادهای پشت پرده سخن م یگوید .و البته باز هم آمریکایی در 13آبان 1358سرفصل دور های از تاریخ متفاوتی وجود داشته باشد.
معاصر ایران بود که هنوز هم پس از سی سال(زمان نشر روایت جنابعالی از این اتفاق
= چه شد که وارد مذاکره با با احتیاطات لازم! در کیهان لندن -دیماه )۱۳۸۹به پایان آن نرسید هایم. چیست؟ زمانی که خبر اشغال
آمریکای یها شدید؟ صادق طباطبائی برادر همسر احمد خمینی ،در هدف از این کار چه بود؟ خمینی بازیگر بود یا سفارت را شنیدید کجا بودید و
زمان گروگانگیری سخنگوی دولت بود و وقتی دولت بازیچه؟ پشت پرده چه م یگذشت؟ چرا گروگا نها تا چه شنیدید؟ دیپلماسی شما چه
ـ بعد از اینکه این چهار شرط را بازرگان قربانی این ماجرا شد ،باز هم به سبب رابطۀ زمانی که جیمی کارتر در کاخ سفید اقامت داشت آزاد
امام معین کردند ،گفتم اگر اجازه نزدیکش از طرفی با «بیت امام» و از دیگر سو با مقامات بود؟ چه کردید؟
میدهید من با آنها وارد گفتگو شوم آلمانی ،نقش مهمی در مذاکرات محرمانه بین تهران نشدند و بسیاری سؤالات دیگر... ـ من در جلد چهارم خاطرات
و ببینم چگونه میتوانیم انجام این با وجود کتابها و مقالات متعددی که در این باره خود مفصل به این مسأله پرداختهام
شروط را محقق کنیم .اگر با آنها با و واشنگتن داشت. انتشار یافته است هنوز ناگفتههای بسیاری وجود که البته در یک چارچوب گستردهتر
توافق رسیدیم ،موضوع را به مجلس او فاش م یکند که کارتر و خمینی تا یک قدمی دارد و هر بار که یکی از بازیگران صحنه لب به سخن مسأله را مطرح و بررسی کردهام که
منتقل کنید .در آنجا فکر من این ساخت و پاخت بزرگ پیش رفته بودند .چه شد که م یگشاید گوشۀ دیگری از پرده بالا م یرود و اسرار انشاءالله منتشر خواهد شد .من در
بود که با طرح مسأله در مجلس، کار آن طور که میخواستند پیش نرفت؟ در زیر خاطراتم روی این موضوع بر سه
بالاخره مجلس باید پس از تصویب تاز های فاش م یشود. محور تاکید کردهام :نخست پیش
برای تحقق این شرایط با آمریکاییها م یخوانید... زمینههای گروگانگیری و کیفیت
وارد گفتگو شود .چه بهتر که این کار حادثهای که رخ داد ،دوم شرح وقایع
قبل ًا صورت گرفته باشد .امام موافقت مختلف میکوشید به نوعی مانع از رفسنجانی به همراه بعضی از اعضای لحظه بود که آقای بازرگان با لحنی صبر مهندس بازرگان لبریز شد و و حوادث تمامی مدت گروگانگیری و
کردند و پس از آن دیداری با آقای تنشهای شدید میان دو طرف شود. شورای انقلاب به قم رفتند و به این عصبانی گفت تو خیال م یکنی وزیر او را برای استعفای قطعی مصممتر بررسی منصفانه و واقعگرایانه تبعاتی
هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس نتیجه رسیدند که دیگر نباید بیش خارجه هستی؟ سیاست خارجی کرد که البته من دو ساعتی با ایشان که این عمل در پی داشت و محور
وقت داشتیم و موضوع را با ایشان = بر گر د یم به جر یا ن از این بر مهندس بازرگان فشار آورد در جای دیگر دارد رقم م یخورد و صحبت کردم و نظرم بر این بود که سوم بررسی شرایط و عواملی که بعد
در میان گذاشتیم .ایشان هم نکاتی گروگانگیری ،برخورد شما با آن و ایشان مدتی است که میخواهد دانشجویان تصدی آن را دارند .به نباید استعفا بدهند چرا که شرایط از 444روز منجر به آزادی گروگانها
را متذکر شدند .آنگاه فکر کردم چگونه بود و با توجه به نزدیک یای استعفا بدهند و ...این اظهارات بر هر صورت قرار شد آقای نخست را برای استعفای مهندس بازرگان شد .در این فرصتی که به من دادید
بهتر است آقای رئیس جمهور هم که به بیت امام داشتید برای حل موافقت نهایی امام تأثیر گذاشت. وزیر تصمیم قطعی خود را مبنی به طور بسیار مختصر از زویه دیگر
در جریان باشد ،از این رو موضوع من نیز همانطور که در قم با ایشان بر استعفا در جلسه شامگاهی هیأت مناسب نمیدیدم.
را به آقای بن یصدر گفتم و قید هم آن چه کردید؟ صحبت کردم به ایشان گفتم همان وزیران مطرح کنند ولی متن کتبی به قضیه نگاه م یکنیم.
کردم که من این مأموریت را انجام ـ اگر بخواهم به قسمت اول طور که خود شما شاهد هستید از استعفای ایشان را همان روز آقای =یعنی شما مخالف استعفای البته شاید اینجا یک بحث مقدماتی
میدهم ،به شرط آنکه تا حصول به سؤالتان بپردازم ،لازم است شرح دو ماه پیش مشکلات آقای بازرگان مهندس ابوالفضل بازرگان در قم به مهندس بازرگان بودید؟ لازم باشد که به جنایات و مداخلات
مبسوطی را از پیش زمینههای را به شما م یگفتم و در حقیقت از دو امام بدهد .از آنجا من به قم رفتم و آمریکا در ایران پرداخته شود .مسأله
نتیجه کاملا محرمانه بماند. گروگانگیری و ماجراهای مهم آن ماه پیش باید ایشان استعفا میداد. امام را در جریان این تصمیم قرار ـ در آن مقطع من مخالف بودم حضور 50هزار مستشار نظامی
رخداد و تحولات وسیعی که صورت ایشان از رفتارهای دوگانه انتقاد دارند دادم .امام دو بار پرسیدند واقعاً و پیشنهادم این بود که طرح مسأله آمریکا در ایران ،مسأله کوچکی
= اصرار شما برای محرمانه گرفت ،بگویم که اینجا مجال آن و من نیز موافق نظر ایشان هستم که ایشان تصمیم قطعی برای استعفا استعفای خود را با امام ،با شرح نیست .مسأله کاپیتولاسیون و سرمایه
ماندن این مأموریت چه بود؟ فراهم نیست .اما در این مجال مختصر دستهایی در کار هستند که نیروهای دارند ،که من با بیان دلایل و مسائل مبسوط دلایلی که دارند برای چند گذاری شرکتهای چند ملیتی در
به قسمت دوم سؤالتان میپردازم. ملی و روشنفکر دینی غیرروحانی را از و مشکلات نخست وزیر آن را تأیید ایران ،حضور و نفوذ ب یحد اسرائیل
ـ تحلیل من این بود که هم در حتماً میدانید که امام در اسفند هفته بعد بگذارند. در ایران ،چرخاندن امور دربار و
آمریکا و هم در ایران جریاناتی هستند تعیین تکلیف برای دولتمردان نظام
که مایل نیستند این مسأله حل شود. = چقدر در خصوص این شاهنشاهی و نظایر آن جای بحث
در آمریکا مسلم بود که گروه راکفلر و بسیار دارد .تحریکات نامرئی و
جمهوریخواهان و دوستان شاه برای 1358حل مسأله گروگانها را به روحانیت جدا کنند و برای همین نیز کردم .بعد گفتند باید موضوع را با استعفا در دولت بحث شد و آیا ساختن و پرداختن گروهکهای
سقوط کارتر میخواهند بهترین مجلس واگذار کردند. صحنهسازی م یکنند ،حادثه آفرینی شورای انقلاب در میان بگذارند .من مهندس بازرگان راس ًا به استعفا سیاسی و دخالت در امور مرزی و
استفاده انتخاباتی را از این امر به عمل میکنند و متأسفانه این جریان در به تهران بازگشتم و عصر همان روز تصمیم گرفتند یا هیأت دولت اغتشاشات قومی پس از انقلاب هم
آورند .در ایران نیز اظهارات گروههای ولی تا شهریور 1359مجلس میان برخی از شخصی تهای برجسته امام متن استعفای کتبی مهندس را مسائل اساسی هستند که باید به
افراطی و نیز از تحلیلهای جریانات به دلیل مسائل مختلف و پس از روحانی هم نفوذ کرده و موفق هم نیز پشتیبانشان بود؟ عنوان پیش زمینه اشغال سفارت
وابسته به چپ عقیدتی چنین نتیجه آن با شروع جنگ تحمیلی و ...به شده است .مستندات بسیاری برای دریافت کردند. ـ وقتی که من گزارش کامل اوضاع مورد بحث قرار گیرند که البته این
حاصل م یشد .در نتیجه نباید شرایط این امر نپرداخت .در یک مقطعی ـ شرح و توضیح این مطالب دارم و شرایط سفارت را به ایشان دادم مجال برای طرح آنها کافی نیست .این
اواخر تابستان ـ من احساس کردم که اینجا مجال طرح آنها را ولو به =چرا در موردهای قبلی امام خیلی عصبانی شدند و گفتند با این مطلب را هم مقدمتاً بگویم که سفارت
برای کارشکنی آنان فراهم میشد. کسی به فکر این گروگانها نیست. اختصار نمیبینم .در جلد چهارم استعفاها را نمیپذیرفتند؟ وضع که نمیشود کار کرد و استعفا آمریکا قبل از این ماجرا دو بار توسط
به همین دلیل روزی به حاج سید خاطراتم همه اینها را آوردهام که خواهم داد .در آن لحظه هنوز مسأله چریکهای فدایی خلق اشغال شده بود
= تماس شما با کاخ سفید احمد آقا گفتم شما مثل اینکه انشاءالله منتشر خواهد شد .بد نیست ـ به واقع در آن شرایط عقیده در هیأت دولت مطرح نشده بود. که هر بار طی چند ساعت به ماجرا
چگونه بود؟ فراموش کردهاید که گروگانهایی این نکته را هم اینجا اضافه کنم که همگان بر این بود که کسی غیر از آقای دکتر یزدی وزیر خارجه در آن پایان داده شد .یک بار در دی ماه 57
نیز دارید .ایشان گفتند میگویی احمدآقا در پی این رخداد و آگاهی از مهندس بازرگان نمیتواند عهدهدار هنگام در مسافرت بود و با تماس با قبل از پیروزی انقلاب و یک بار هم
ـ من بعد از موافقت امام و اطمینان ما چه کنیم .امام کار را به مجلس تصمیم آقای بازرگان و برنامه شورای چنین مسؤولیتی شود و شرایط دفتر من گفته بود که سفر خود را در 24بهمن 1357یعنی دو روز بعد
از حمایت مجلس و دفتر امام ،تصمیم سپرده است و آنها باید اقدام کنند. انقلاب ،بلافاصله به تهران آمد .ابتدا پیچیده سیاسی و اقتصادی و مالی ناتمام گذاشته و در حال بازگشت به از پیروزی انقلاب که این بار توسط
گرفتم از طریق دوستان آلمانیام به گفتم شاید مجلسیها حالا حالاها به به سفارتخانه رفت و با دانشجویان مملکت را پس از دو سال بحرانهای تهران است .به آقای مهندس بازرگان نیروهای مسلح کمیتههای انقلاب
عنوان واسطه اقدام کنم .با آقای دکتر این امر نپرداختند ،اینکه نم یشود. گفتگو کرد و بعد به دفتر من آمد و مربوط به انقلاب و چندین ماه قطع گفتم بهتر است تا بازگشت وزیر و با حضور نماینده دولت موقت به
گرهارد ریتسل سفیر وقت آلمان در سپس گفتم بنشینیم فکری کنیم، با هم به دیدار آقای بازرگان رفتیم. صادرات نفت و خزانه خالی دولت و خارجه صبر کنند و بعد در جلسه گروگانگیری خاتمه داده شد .در
ایران از حزب سوسیال دموکرات و شرط و شروطی بگذاریم .با احمد ایشان هم به مهندس توصیه کرد مسائل کارگری نا شی از تحریکات معاونان و پس از آن در هیأت دولت پی این دو حادثه ،و برای جلوگیری
نیز آقای هانس دیتریش گنشر وزیر آقا رفتیم پیش امام و گفتم آقا استعفای شما در این روزها به صلاح چپی ها و ...اداره کند .من در خاطراتم مسأله را طرح کنند .صبح روز بعد از وقوع حوادث مشابه ،شعبهای از
امور خارجه فدرال آلمان (از حزب سقف خواستههای شما چیست و شما و کشور نیست ،بگذارید چند به تفصیل به شیوه مدیریتی جامع و جلسه معاونان در دفتر کار نخست کمیته انقلاب اسلامی تهران در
دموکراتهای آزاد) از قبل از انقلاب چه میخواهید؟ بالاخره آمریکاییها روزی این التهابات اولیه فروش کند انضباط فوقالعاده و در عین حال وزیر تشکیل شد و آقای دکتر یزدی محل سفارت به سرپرستی جوانی به
آشنا بودم .طی دو دهه قبل از انقلاب نیز م یخواهند این مشکل حل شود و آنگاه با ذکر دلایل و مسائلی که در بلندنگری توأم با دقت و رأفت و نیز هم از راه رسیده بود .آقای بازرگان نام ماشاءالله قصاب تشکیل شد .این
که در آلمان به تحصیل و تدریس و و گروگانها آزاد شوند و اکنون نیز نظر دارید ،این تصمیم را عملی کنید، تقوای مثال زدنی مهندس بازرگان تصمیم خود را به استعفا با ذکر دلایل کمیته به دلیل مسائل ناگواری که
تحقیق و نیز مبارزه مشغول بودم. بهترین زمان است و پیروزی کارتر نیز ولی آقای نخست وزیر بر تصمیم خود خلاف مصالح انقلاب و نظام تازه پای
طی سفرهای رسمی که امام صدر به منوط به این مسأله است و لذا حاضر پابرجا ماند .پس از آن به دفتر من پرداخت هام. مطرح کرد. اسلام به وجود آورد که شرح آن در
آلمان داشتند ،همواره همراه ایشان است معامله کند .پس از گفتگوهایی آمدیم و ایشان تقریباً تا نزدیک یهای آقای یزدی گفت اجازه دهید من این گفتگو نم یگنجد و من جزئیات
بودم ،چه به عنوان مترجم و چه به غروب در دفتر من بود و با تماسهای = اما این بار شرایط بسیار به وزارتخانه بروم و اوضاع را بررسی آن را با مستنداتش در جلد چهارم
عنوان همراه .از این رو با اغلب بزرگان ایشان چهار شرط را معین کردند: بحرانی بود ،چرا استعفا پذیرفته کنم و بعد از ظهر در جلسه هیأت خاطرات خود آوردهام در مرداد ماه
سیاست در آلمان آشنایی و بعضاً 1ـ باز پس دادن اموال شاه و وزیران نظرم را اعلام کنم .در این 1358به دستور آی تالله مهدوی کنی
رفاقت داشتم .برخی از همدورههای شد؟ سرپرست کمیت ههای انقلاب اسلامی
دانشگاهیام نیز به مقامات بالای ـ آ قا یا ن بهشتی و ها شمی و ظاهراً بنا به درخواست وزیر خارجه
دولتی رسیده بودند .توسط آقای
ریتسل سفیر آلمان موضوع را به وقت منحل شد.
اطلاع آقای گنشر وزیر خارجه فدرال
آلمان رساندم و از ایشان خواستم = ا ز صبح 1 3آ با ن که
محرمانه با کاخ سفید تماس بگیرند و دانشجویان به سفارت حمله
آمادگی مرا برای گفتگو در جهت حل کردند تا 48ساعت امام سکوت
بحران با نماینده ارشد و تا مالاختیار میکنند .در آن 48ساعت چه
پرزیدنت کارتر به آنان اطلاع دهند تا اتفاقی رخ داد؟ دولت موقت
قراری برای دیدار هر چه زودتر در بن استعفا داد ،سقوط کرد ،آن
بگذاریم .آقای گنشر روز بعد توسط نخستین بار نبود که دولت موقت
سفیرشان به من پیام داد مقامات استعفا میداد ،این بار استعفا
کاخ سفید کامل ًا از این دیدار استقبال پذیرفته شد و امام نیز حرکت را
میکنند ،اما پرزیدنت کارتر اظهار تأیید کردند .در آن 48ساعت
داشته است چگونه مطمئن شویم چه رخ داد؟ چه کردید؟ برای حل
که ایشان با اتکا به مقامات تصمیم
گیر در رده بالای جمهوری اسلامی واقعه چه کردید؟
و موافقت آنها به این دیدار میآید؟ ـ مسائل دولت موقت و شخص
اینجا باید اضافه کنم که این نگرانی نخست وزیر شامل مشکلات اجرایی
آقای کارتر به این دلیل بود که تا آن کشور و تعدد مراکز تصمیم گیری
موقع افراد زیادی پا پیش گذاشته و و عدم هماهنگی با نهادهای انقلاب
با آنان وارد گفتگو شده بودند ولی و با شاخههایی از روحانیت و نیز
زمانی که گفتگوها به مرحله حساس بحرانهای ناشی از اینها از خیلی
تصمیم گیری م یرسید ،معلوم م یشد قبل شروع شده بودند ،که چند بار
آن افراد از پشتوانه لازم و حمایت مهندس بازرگان را به استعفا واداشته
مقامات ایران برخوردار نبودهاند .در بود که البته هر بار هم با مخالفت امام
بین این افراد هم چهرههای ایرانی مواجه میشد .اما با این اتفاق کاسه
وجود داشتد و هم وکلای بی نالمللی
و هم صاحبان سرمایه و هم مقامات
بلندپایه فلسطینی.
ادامه دارد