Page 5 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۴۵ (دوره جديد

P. 5

‫صفحه ‪ 5‬ـ ‪ Page 5‬ـ شماره ‪1811‬‬
‫جمعه ‪ ۱4‬تا پنجشنبه ‪ ۲۰‬ژانویه ‪۲۰۲۲‬‬

‫شاهزاده رضا پهلوی‪ :‬ایرج پزشکزاد همیشه در‬ ‫ایرج پزشکزاد‬
‫آسمان ادبیات ایران میدرخشد‬ ‫خالق «دایی‬
‫جان ناپلئون»‬
‫ایرج پزشکزاد نویسنده‪ ،‬طنزپرداز‬ ‫=شاهزاده رضا پهلوی‬ ‫ایرجپزشکزاددرکنارنادرنادرپور‪،‬محمدعاصمی‪،‬تورجفرازمند‪،‬هادیخرسندی‬ ‫مشهورترین‬
‫و نگارنده رمان مشهور «داییجان‬ ‫در ارتباط با درگذشت‬ ‫رمان فارسی‬
‫ناپلئون» چهارشنبه ‪۲۲‬دیماه ‪۱4۰۰‬‬ ‫ایرج پزشکزاد‬ ‫ایرج پزشکزاد نویسنده و‬ ‫ایران نیز هست که به دامان انقلاب‬ ‫ایرج پزشکزاد کتاب «داییجان ناپلئون»‬
‫در غربت و در سن ‪ ۹4‬سالگی در‬ ‫پژوهشگر مشهور ایرانی‬ ‫اسلامی و افرادی مانند «عبدالقادر‬ ‫را پیشتر به صورت پاورقی در مجله‬ ‫و منتقد‬
‫لسآنجلس چشم از جهان فرو بست‪.‬‬ ‫شاهزاده رضا پهلوی پس از درگذشت‬ ‫در توئیتر نوشت‪« :‬ایرج‬ ‫بغدادی» درافتاد! اسدالله میرزا در‬ ‫فردوسی در سال ‪ ۱34۹‬با امضای‬ ‫تیزهوش‬
‫نویسنده و طنزپرداز و خالق شاهکار‬ ‫ایرج پزشکزاد نویسنده و پژوهشگر‬ ‫پزشکزاد با آثار خود بهویژه‬ ‫توضیح اینکه چرا از همسرش جدا‬ ‫مستعار «الف پ آشنا» منتشر کرد‪ .‬این‬ ‫سیاست و‬
‫«داییجان ناپلئون» در سال ‪۱3۰۶‬‬ ‫مشهور ایرانی و خالق اثر به یادماندنی‬ ‫رمان بینظیر «داییجان‬ ‫شده درباره زنی که زمانی همسرش‬ ‫رمان در بهمن ‪ ۱35۱‬به صورت رسمی‬ ‫جامعه‬
‫در تهران متولد شد‪ .‬ایرج پزشکزاد‬ ‫«داییجان ناپلئون» در توئیتر نوشت‪:‬‬ ‫ناپلئون» در خاطره جمعی‬ ‫بود ولی با یک «مرد عرب» فرار کرد‪،‬‬ ‫به چاپ رسید و در زمان ساخت سریال‬
‫تحصیلات آکادمیک خود را در ایران‬ ‫«ایرج پزشکزاد با آثار خود بهویژه رمان‬ ‫توضیح میدهد‪« :‬من با ظرافت با زنم‬ ‫به چاپ ششم و تا زمان انقلاب به چاپ‬ ‫=ایرجپزشکزادنویسنده‪،‬‬
‫و فرانسه و در رشته حقوق به پایان‬ ‫بینظیر «داییجان ناپلئون» در خاطره‬ ‫ایرانیان ماندگار شد»‪.‬‬ ‫حرف میزدم و او با زمختی و خشونت؛‬ ‫مورخ‪ ،‬حقوقدان و حالق‬
‫رساند و مدتی هم به شغل قضاوت‬ ‫=شاهزاده با اشاره به‬ ‫من روزی یکبار حمام میرفتم او ماهی‬ ‫دهم رسید‪.‬‬ ‫کتاب مشهور «داییجان‬
‫جمعی ایرانیان ماندگار شد»‪.‬‬ ‫تبعید پزشکزاد پس از‬ ‫یکبار؛ من حتا پیازچه نمیخوردم‪ ،‬او‬ ‫رمان «داییجان ناپلئون» در بین مردم‬ ‫ناپلئون» ‪ ۲۲‬دیماه در سن‬
‫مشغول بود‪.‬‬ ‫شاهزاده با اشاره به دوران تبعید‬ ‫انقلاب ‪ 57‬نوشت‪« :‬او ‪4۲‬‬ ‫کیلو کیلو پیاز و سیر و ترب میخورد؛‬ ‫زمانی بیشتر شناخته شد که مجموعه‬ ‫‪ 94‬سالگی در لسآنجلس‬
‫پزشکزاد در ادبیات ایران به خاطر‬ ‫پزشکزاد پس از انقلاب ‪ 5۷‬نوشت‪:‬‬ ‫سال را به اجبار دور از‬ ‫من شعر سعدی میخواندم‪ ،‬او باد گلو‬ ‫تلویزیونی آن به کارگردانی ناصر تقوایی‬
‫طنزهای دلنشیناش مشهور است‪.‬‬ ‫«او ‪ 4۲‬سال را به اجبار دور از وطنش‬ ‫وطنش سپری کرد با این‬ ‫در میکرد… آنوقت در چشم زنم من‬ ‫و بازیگری هنرمندان برجسته مانند‬ ‫درگذشت‪.‬‬
‫به ویژه رمان «داییجان ناپلئون» که‬ ‫سپری کرد با این آرزو که روزی آزادانه‬ ‫آرزو که روزی آزادانه به‬ ‫بیهوش بودم او باهوش! من بیشعور‬ ‫پرویز فنیزاده‪ ،‬پرویز صیاد‪ ،‬غلامحسین‬ ‫=ایرج پزشکزاد رمان‬
‫بسیاری آن را نخستین و پیشروترین‬ ‫به ایران باز گردد‪ .‬هرچند که این آرزو‬ ‫ایران باز گردد‪ .‬هرچند که‬ ‫بودم او باشعور! من زمخت بودم‪ ،‬او‬ ‫نقشینه‪ ،‬نصرتالله کریمی‪ ،‬محمدعلی‬ ‫«دایی جان ناپلئون» را در‬
‫رمان طنز در ادبیات فارسی میدانند‪.‬‬ ‫محقق نشد اما نام پزشکزاد تا همیشه در‬ ‫این آرزو محقق نشد اما‬ ‫کشاورز‪ ،‬پروین ملکوتی‪ ،‬بهمن زرینپور‬ ‫سال ‪ 1349‬نوشت‪ .‬این رمان‬
‫این رمان که در سال ‪ ۱34۹‬منتشر‬ ‫آسمان ادبیات و هنر ایران میدرخشد‪».‬‬ ‫نام پزشکزاد تا همیشه در‬ ‫ظریف!»‬ ‫و سعید کنگرانی در سال ‪ ۱355‬از‬ ‫از پرفروشترین کتابهای‬
‫شد‪ ،‬آنقدر جذاب بود که در نهایت‬ ‫آسمان ادبیات و هنر ایران‬ ‫او در تبعید از همراهان دکتر شاپور‬ ‫ایرانی است که با طنزی‬
‫ناصر تقوایی را واداشت تا در سال‬ ‫بختیار بود و در انتشار روزنامه «قیام‬ ‫تلویزیون ملی ایران پخش شد‪.‬‬ ‫شوخ و گاه سیاه تیپهای‬
‫‪ ،۱355‬با اقتباس از این رمان‪ ،‬یک‬ ‫میدرخشد‪».‬‬ ‫ایران» همکاری داشت‪ .‬کتاب «مروری بر‬ ‫این مجموعه تلویزیونی پس از گذشت‬ ‫جامعه ایرانی و فرهنگ رایج‬
‫مجموعه تلویزیونی بسازد که مورد‬ ‫خاطرات ‪ ۱5‬خرداد ‪ »۱34۲‬را در همان‬ ‫نزدیک به ‪ 5۰‬سال نیز همچنان‬
‫استقبال گسترده قرار گرفت و جزو‬ ‫شاهزاده رضا پهلوی در پی درگذشت‬ ‫دوران نوشت‪ .‬پزشکزاد همچنین مدتی‬ ‫صدرنشینمحبوبترینسریالهایطنز‪،‬‬ ‫را به ریشخند میگیرد‪.‬‬
‫ماندگارترین مجموعههای تلویزیونی‬ ‫ایرج پزشکزاد نویسنده اثر برجسته‬ ‫نیز مقالاتی در کیهان لندن مینوشت‪.‬‬ ‫سیاسی و اجتماعی است و شخصیتها‪،‬‬ ‫=شاید این سخنان‬
‫«داییجان ناپلئون» در یک پیام‬ ‫وی خود را وامدار فردوسی‪ ،‬سعدی‪،‬‬ ‫موقعیتها و دیالوگها و عبارات آن‬ ‫«اسدالله میرزا» از‬
‫ایران به شمار میرود‪.‬‬ ‫توئیتری نوشت که آرزوی بازگشت ایرج‬ ‫حافظ و ولتر و مولیر میدانست و از آنها‬ ‫مانند «دروغ چرا تا قبر آآآ…»‪« ،‬کار‬ ‫شخصیتهای اصلی «دایی‬
‫«خانواده نیک اختر»‪« ،‬حافظ ناشنیده‬ ‫پزشکزاد به ایران تحقق نیافت ولی نام‬ ‫کار اینگلیساس»‪« ،‬سانفرانسیکو» و‬ ‫جان ناپلئون» که نقش یک‬
‫پند»‪« ،‬طنز فاخر سعدی» و «پسر‬ ‫پزشکزاد همواره در آسمان ادبیات و‬ ‫تأثیر گرفته بود‪.‬‬ ‫«مومنت» وارد فرهنگ عامه شده است‪.‬‬ ‫کارمند وزارت خارجه را‬
‫حاجی باباجان» از جمله دیگر آثار‬ ‫«حاج ممجعفر در پاریس» (خاطرات)‪،‬‬ ‫این سریال و همچنین کتاب «داییجان‬ ‫بازی میکرد بتوان یکی از‬
‫پزشکزاد و «شوایک سرباز پاکدل»‬ ‫هنر ایران خواهد درخشید‪.‬‬ ‫«ماشاءالله خان در بارگاه هارونالرشید»‬ ‫ناپلئون» پس از انقلاب ممنوع شد و‬ ‫نقاط اوج این رمان و یک‬
‫اثر یاروسلاو هاشک از جمله مهمترین‬ ‫(رمان)‪« ،‬بوبول»(طنزیات اجتماعی)‬ ‫هرگز اجازه پخش مجدد پیدا نکرد‪.‬‬ ‫پیشبینی بدیع در انتقاد از‬
‫«آسمون ریسمون»(طنزیات ادبی)‪،‬‬ ‫کارگردانش ناصر تقوایی نیز تا مدتها‬ ‫جامعهای دانست که به نوعی‬
‫ترجمههای اوست‪.‬‬ ‫«داییجان ناپلئون» (رمان)«ادب‬ ‫بازتاب سرنوشت تاریخ‬
‫مرد به ز دولت اوست تحریر شد»‬ ‫ممنوع از کار بود‪.‬‬ ‫معاصر ایران نیز هست که‬
‫«طناب دار» از توماج و بیلقب؛ پی ِر ناخلف! تولید‬ ‫(نمایشنامه)‪« ،‬انترناسیونال بچهپرروها»‬ ‫رمان «داییجان ناپلئون» به زبانهای‬ ‫به دامان انقلاب اسلامی و‬
‫ایرانم‪ ،‬بیانقضا! جنازم هم نمیذاره بکنی بیتاریخم!‬ ‫(طنزیات سیاسی)‪« ،‬شهر فرنگ از‬ ‫دیگر دنیا از جمله انگلیسی‪ ،‬ایتالیایی‪،‬‬ ‫افرادی مانند «عبدالقادر‬
‫همه رنگ» (طنزیات سیاسی و‬ ‫روسی و فرانسوی ترجمه و منتشر‬ ‫بغدادی» درافتاد! اسدالله‬
‫گوله میشه صدامون تو قلب این حصار‬ ‫توماج صالحی هنرمند رپ که درباره‬ ‫اجتماعی)‪« ،‬خانواده نیکاختر» (رمان)‪،‬‬ ‫میرزا در توضیح اینکه چرا‬
‫میبینیم همدیگه رو باز اونور دیوار‬ ‫مردم و مشکلات و آرزوها و امیدهای‬ ‫«رستمصولتان»(طنزیات اجتماعی)‪،‬‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫از همسرش جدا شده درباره‬
‫رفیق کلید خون تو قفل آزادی بذار‬ ‫آنها میخواند‪ ،‬بار دیگر نماهنگ یا‬ ‫ایرج پزشکزاد کار نویسندگی را در اوایل‬ ‫زنی که زمانی همسرش بود‬
‫میگیرمت تو آغوشم من با افتخار‬ ‫ویدئوموزیکی منتشر کرده که اگرچه‬ ‫دهه ‪ ۱33۰‬با نوشتن داستانهای کوتاه‬ ‫ولی با یک «مرد عرب» فرار‬
‫قلب را از اینکه چرا جوانانی باید به‬ ‫کرد‪ ،‬توضیح میدهد‪« :‬من با‬
‫گوله میشه صدامون تو قلب این حصار‬ ‫ویدئو‬ ‫«طناب دار» فکر کنند سخت به درد‬ ‫ظرافت با زنم حرف میزدم و‬
‫میبینیم همدیگه رو باز اونور دیوار‬ ‫طناب خان‬ ‫میآورد اما در عین حال سبب امید‬ ‫او با زمختی و خشونت؛ من‬
‫قسم به پرواز هفت پنج دو‪ ،‬به عدد‬ ‫منو ببر اونجایی که من تما ِم مام!‬ ‫به اکنون و آینده میشود؛ چرا که‬ ‫روزی یکبار حمام میرفتم او‬
‫طناب دار طناب دار طناب دار‬ ‫با صدای بلند وجود و حضور خیل‬ ‫ماهی یکبار؛ من حتا پیازچه‬
‫ب هزار و پونصد گل خونی توی یه سبد‬ ‫میگیرمت تو آغوشم من با افتخار‬ ‫جوانانی را یادآوری میکند که تولید‬ ‫نمیخوردم‪ ،‬او کیلو کیلو‬
‫قسم به وطن‪ ،‬قسم به این زندان ابد‬ ‫ایرانند؛ تاریخ انقضا ندارند؛ از چیزی‬ ‫پیاز و سیر و ترب میخورد؛‬
‫تا قتل عام خاوران برمیگردیم عقب‬ ‫برای رسیدن به حقوق انسانی خود و‬ ‫من شعر سعدی میخواندم‪،‬‬
‫عدالت نمیهراسند؛ چنین ایرانیانی‬ ‫او باد گلو در میکرد…‬
‫قسم ب اون لحظهای که گرفته بودنت‬ ‫همواره وجود داشتهاند که بسیاری‬ ‫آنوقت در چشم زنم من‬
‫کسی جلو نمیومد‪ ،‬شعار دادن همه‬ ‫از آنها در نبردی به شدت نابرابر‬ ‫بیهوش بودم او باهوش! من‬
‫سینه سپر کردند و در دل خاک‬ ‫بیشعور بودم او باشعور! من‬
‫قسم به اون تیری که جا مونده تو تنت‬ ‫آرام گرفتند‪ .‬اما هیچ سرکوبی از‬
‫پناه نبردی به کسی چون میفروختنت‬ ‫تیرباران و طناب دار تا شلیک در‬ ‫زمخت بودم‪ ،‬او ظریف!»‬
‫خیابان و… آنها را از تلاش برای‬
‫قسم به طناب دار به شجاعت ستار‬ ‫رسیدن به آزادی خود و همنوعان‬ ‫ایرج پزشکزاد نویسنده و خالق کتاب‬
‫مادرای داغدار‪ ،‬قسم به قتل افکار‬ ‫و هموطنانشان باز نمیدارد‪ :‬هموط ِن‬ ‫«داییجان ناپلئون» مشهورترین کتاب‬
‫طنز فارسی در سن ‪ ۹4‬سالگی در‬
‫قسم به اونی که ایستاد جلوی جبار‬ ‫من‪ ،‬تو وطنمی‪ ،‬ما بیکرانیم!‬
‫که محاکمه کنیم حاکمو کف دربار‬ ‫لسآنجلس دور از وطن درگذشت‪.‬‬
‫قسم ب خونا که ریختی و تقاص ندادی‬ ‫ایرج پزشکزاد؛ ‪ ۲۲‬دی ‪۱3۰۶ - ۱4۰۰‬‬
‫ایرج پزشکزاد نویسنده‪ ،‬مورخ‪ ،‬حقوقدان‬
‫آدم به آدم میرسه راه فرار نداری‬ ‫و حالق کتاب مشهور «داییجان‬
‫هموط ِن من‪ ،‬تو وطنمی‪ ،‬ما بیکرانیم‬ ‫ناپلئون» ‪ ۲۲‬دیماه در سن ‪ ۹4‬سالگی‬
‫طنا ِب دارو میبوسم تا تو تنها نباشی‪.‬‬
‫در لسآنجلس درگذشت‪.‬‬
‫قسم به خون‪ ،‬قسم به شی ِر مادرم‬ ‫ایرجپزشکزاددرکنارنادرنادرپور‪،‬محمدعاصمی‪،‬تورجفرازمند‪،‬هادیخرسندی‬ ‫نویسنده و طنزپرداز و خالق شاهکاری‬
‫خفهنمیمونمحتیوقتیکشیدهماشهرم‬ ‫همچون دایی جان ناپلئون در سال‬
‫جلو کفتار میمیرم ولی یه شی ِر با شرف‬ ‫«گلگشتخاطرات»(طنزیاتاجتماعی)‪،‬‬ ‫برای مجلهها و برگردان نوشتههای ولتر‪،‬‬ ‫‪ ۱3۰۶‬در تهران متولد شد‪ .‬ایرج‬
‫«پسر حاجی باباجان»(نمایشنامه)‪« ،‬به‬ ‫مولیر و چند رمان تاریخی آغاز کرد‪.‬‬ ‫پزشکزاد تحصیلات آکادمیک خود را‬
‫یه سیلی هم به من بزن پی ِر ناخلف‬ ‫یاد یار و دیار»(خاطرات) و «بلیط‬ ‫در ایران و فرانسه در رشته حقوق به‬
‫ببین رحم من تمامه‪ ،‬سهمم از جهان‬ ‫خانعمو» (نمایشنامه) از جمله آثار‬ ‫او هنگام کار در وزارت امور خارجه‪،‬‬ ‫پایان رساند‪ .‬او مدتی به عنوان قاضی‬
‫تو با هر چی میخوای بزن‪ ،‬سنگرم دستام‬ ‫ستون طنز «آسمون ریسمون» در مجله‬ ‫و دیپلمات در وزارت خارجه پیش از‬
‫شاید حتی اشکم ببینی‪ ،‬به خون‬ ‫بهجامانده از او هستند‪.‬‬ ‫فردوسی را نیز مینوشت‪ .‬کتابهای‬
‫همچنین ترجمه کتابهای «روزولت»‬ ‫«ادب مرد به از دولت اوست»‪،‬‬ ‫انقلاب نیز فعالیت داشت‪.‬‬
‫آغشتهست‬ ‫نوشته سارا دلانو روزولت‪« ،‬ملک مقرب‬ ‫«ماشاءاللهخان در بارگاه هارونالرشید»‬ ‫ایرج پزشکزاد رمان «دایی جان ناپلئون»‬
‫ولیتسلیمنمیشم!مرگ؟جا ِنعشقاست‬ ‫در جمع شیاطین»‪« ،‬دختر گرجی»‪،‬‬ ‫و کتاب «انترناسیونال بچه پرروها» از‬ ‫را در سال ‪ ۱34۹‬نوشت‪ .‬این رمان که از‬
‫صدام تو خیابونه‪ ،‬خب خفم کنی‬ ‫«زندانی کازابلانکا» و «ماروا» نوشته‬ ‫پرفروشترین کتابهای ایرانی است‪ ،‬با‬
‫موریس دوکبرا‪« ،‬دزیره» اثر آن ماری‬ ‫دیگر آثار او هستند‪.‬‬ ‫طنزی شوخ و گاه سیاه تیپهای جامعه‬
‫بیفایدهست‬ ‫سلینکو‪« ،‬افسونگران دریا» نوشته‬ ‫پزشکزاد روزنامهنگار و پژوهشگر نیز بود‬ ‫ایرانی و فرهنگ رایج را به ریشخند‬
‫ما میلیونها بذر کاشتیم‪ ،‬آمادهی ایفای‬ ‫آلفرد ماشار‪« ،‬جمیله» از هانری بوردو‪،‬‬ ‫و علاقهاش به طنز باعث شد تا کتاب‬
‫«عدالت اجرا شدهاست» از ژان مکر‪،‬‬ ‫تحقیقی درباره طنز در آثار سعدی‬ ‫میگیرد‪.‬‬
‫نقش‬ ‫«دو سرنوشت» از ویلکی کالینز‪« ،‬فردا‬ ‫به «طنز فاخر سعدی» و «حافظ‬
‫بیسایه‪ ،‬پخش مثل تیرای پخش ُک ِنت‪،‬‬ ‫گریه خواهم کرد» نوشته لیلیان راث‬ ‫ناشنیده» را به نگارش در آورد‪ .‬او در‬
‫و «شوایک سرباز پاکدل» از یاروسلاو‬ ‫حالیکتابهایتحقیقیمتعددیدرباره‬
‫تَش‬ ‫فرهنگ ایران نوشت که مجبور به ترک‬
‫مترسکاتحلقآویزن‪،‬دونهدونهتیرایبرق‬ ‫هاشک توسط او منتشر شده است‪.‬‬ ‫کشورش شد و هرگز اجازه بازگشت به‬
‫خط‪،‬سمت‪،‬جناح‪،‬وصلبههیچجانیستم‬ ‫«مروری در تاریخ انقلاب روسیه»‪،‬‬
‫«مصدقبازمصلوب‪:‬چندمقالهسیاسی»‪،‬‬ ‫وطن خود را نیافت‪.‬‬
‫تولی ِد ایرانم‪ ،‬بیانقضا‪ ،‬بیخ تا ریشهام!‬ ‫«مروری در تاریخ انقلاب فرانسه»‪« ،‬طنز‬ ‫شاید این سخنان «اسدالله میرزا»‬
‫جنازم هم نمیذاره بکنی بیتاریخم‬ ‫فاخر سعدی»‪« ،‬حافظ ناشنیدهپند»‪،‬‬ ‫از شخصیتهای اصلی «دایی جان‬
‫حتی آتیش‪ ،‬آهک‪ ،‬اسید‪ ،‬ذوب‪ ،‬له کنیم‪،‬‬ ‫«مروری در انقلاب مشروطیت ایران»‬ ‫ناپلئون» که نقش یک کارمند وزارت‬
‫و «ریشههای اختلاف چین و شوروی»‬ ‫خارجه را بازی میکرد بتوان یکی از‬
‫یه جا‬ ‫هم در کارنامه ایرج پزشکزاد به چشم‬ ‫نقاط اوج این رمان و یک پیشبینی‬
‫یاتیکهتیکمکنی‪،‬هرتیکموبسپریبهخاک‬ ‫بدیع در انتقاد از جامعهای دانست که‬
‫دونه دونه سبز میشم نتونی بش ُمریم نگاه‬ ‫میخورد‪.‬‬ ‫به نوعی بازتاب سرنوشت تاریخ معاصر‬

‫من‪ ،‬تما ِم من‪ ،‬تما ِم من‪ ،‬تما ِم مام‬
‫من؟ من؟ من‪ ،‬تما ِم مام!‬

‫سر طناب دار‪ ،‬آخرین سرپنامه‪ ،‬آخ‬
‫که اگه برسه دستای بازم به اون طناب دار‬
‫میبوسمش‪ ،‬طناب دار‪ ،‬طناب جان‪،‬‬

‫وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی‬

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10