Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۶۸ (دوره جديد
P. 13
صفحه13شماره1834 ودیعه بگذارند که نیمی از آن هزینۀ ساختمان سابقالذکر وقتی که سوار بر اسب و الاغ در کوچههای قدیم
جمعه 1تا پنجشنبه 7ژوئیه ۲۰۲۲ را تأمین کند و با نیم دیگر چند استاد در رشتههای تاریخ و شهرهای زمان قاجار میگذشتند ،دست خود را دراز میکردند
ادیان و هنرها و علوم اقتصادی و سیاسی ایران انتخاب شوند.
در واشنگتن او را همراه با پلک برای موضوع مهمی دعوت شاه که به ایران برگشت ،دولت ایران یک میلیون اول سهم تا مریدانشان آن را به نشانۀ احترام و اعتقاد ببوسند.
کرده است و او گمان میکرده که این نیز یکی از آن دعوتهای تعهد خود را حوالۀ بانک مزبور پرداخت نمود با این توقع و نگفتم که اصولاً مسافرت شاه به شیکاگو به چه علت و
مجلل شاهانه است که میگفتند زبانزد محافل سیاسی در انتظار معقول که دانشگاه متقابل ًا به تعهد خود وفا کند و برای چه هدفی بود .توضیح مطلب این است که وقتی آقای
پایتخت آمریکاست و سفیر ایران چک یک میلیون سوم را نیز ویلیام ُپلک ( )Polkبه دعوت دانشگاه شیکاگو از شغل خود
به او خواهد داد .اما پس از یک پذیرایی رسمی ،آقای سفیر به مقدمات کارهای ساختمانی شروع شود. در وزارت خارجه آمریکا استعفا داد و برای ریاست مرکز
او میگوید که چون دانشگاه شیکاگو به تعهد خود وفا نکرده در این میان موضوع این موافقت به گوش همۀ استادان (نه دپارتمنت) زبانهای شرقی به شیکاگو آمد ،معتقد بود که
و ابداً قدمی در راه اجرای موافقتنامه برنداشته است ،وی ـ و میلیونرهایی که ستون مالی دانشگاه هستند رسیده بود فروش نفت چنان عایدی هنگفتی نصیب ایران میکند که
یعنی سفیرایرانـبهفرمانمطاعشاهبایددومیلیونپرداختی و عدهای شدیداً به خشم آمده و مخالفت خود را با این شاه میتواند مبلغ ناچیزی از آن را برای پشتیبانی از رشتههای
ایران را فوراً پس بگیرد .استاد لوی گفت که این تقاضا برای که دانشگاهی عظیم با کیسۀ گدایی از یک کشور ضعیف گوناگون ایرانشناسی به یک دانشگاه معتبر اهدا نماید .نیت
من غیر قابل تصور بود و لذا به سفیر ایران پیشنهاد کردم که مسلمان شرقی کمک بگیرد همه جا ابراز کرده بودند .در او را رئیس و گروه استادان پسندیدند و او با هدیهای نفیس
فقط دو روز مهلت بدهد تا من با امنای دانشگاه و شورای این بین استاد ادوارد لوی به ریاست دانشگاه انتخاب شد، به ایران رفت .هدیۀ مزبور یک دورۀ سه جلدی کتاب عظیم
استادان مشورت کنم ،ولی سفیر ایران با لحنی قاطع گفت همان کسی که مدتی رئیس آکادمی علوم آمریکا و دو ـ سه «تختجمشید» چاپ دانشگاه و کار استادان دانشگاه بود که
که شما مختارید با هرکس و هر مقامی مشورت کنید ،ولی سالی وزیر دادگستری ایالات متحده بود ،گمان میکنم در تا امروز هم کتابی به آن دقت و نفاست دربارۀ تختجمشید
دستور مطاع پادشاه من این است که چک دو میلیون دلار را
زمان فورد (.)Ford منتشر نشده است .از من خواستند که عبارتی بر صفحۀ
بیدرنگ از شما پس بگیرم. دولت ایران دو میلیون از مبلغ تعهد خود را پرداخت و اول کتاب بنویسم .با خط خوش و حروف درشت نوشتم:
به این ترتیب ماجرای عطیۀ ملوکانه به دانشگاه شیکاگو هر روز منتظر اقدام دانشگاه برای شروع ساختمان و انتخاب «ران ملخی هدیۀ دانشگاه شیکاگو به درگاه پادشاه سلطان
که در ایران هم میان طبقات دانشگاهی بحثها و گفتگوهای تدریجی استادان جدید بود .این بود تا روزی رئیس دانشگاه
مخالفتآمیزی برانگیخته بود ،پایان یافت .مخالفان این طرح تمام استادان علاقهمند را به حضور فوری در دفتر خود دعوت حشمتی» تقدیم به آستان...الخ.
و تدبیر بیسابقه شاد شدند .آقای پلک هم که همیشه خیالات کرد .بیست نفری میشدیم که هر کار دیگری را گذاشتیم و این عبارت را برای رئیس دانشگاه ترجمه کرده و حکایت
و هدفهای دیگری را دنبال میکرد از دانشگاه رفت و دیگر نه به اطاق ایشان رفتیم .دعوت رئیس دانشگاه مربوط به هر مور ضعیف و ران ملخ را شرح داده بودند .وی البته آن را
از تاک نشان ماند و نه از تاک نشان .تدریس زبان و ادبیات موضوعی که باشد مهم و قبول آن برای استادان مقدم بر هر نپسندیده ،ولی با توضیحات پلک قبول کرده بود .سفر پلک
فارسی دور از این بازیهای پس پرده و جنجالهای بازیگران به تهران و مذاکره با مقامات دربار منجر به عقد قراردادی
جاهطلب ادامه یافت و چندی بعد دانشگاه با دعوت دو وظیفۀ دیگر است. شد که طبق آن دولت ایران و دانشگاه شیکاگو متعهد شدند
استاد دیگر ،یکی در زبانشناسی و تدریس مقدماتی فارسی و پرفسور ادوارد لوی گزارش داد که چند روز قبل سفیر ایران که هرکدام مبلغ سه میلیون دلار در یکی از بانکهای معتبر
دیگری در رشتۀ تاریخ ایران از دورۀ صفوی به بعد ،علاقهمندی
و حمایت خود را از بسط دروس مربوط به ایران نشان داد.
تعداد شاگردان ادبیات فارسی فزونی گرفت تا جایی که چند
تن از فارغالتحصیلان همین رشته به استادی دانشگاههای
دیگر خوانده شدند و تدریس زبان و ادبیات و تاریخ ایران
رسمیت و اهمیت خود را احراز کرد .کتابخانۀ دانشگاه شیکاگو
که در ابتدای ورود من بیش از 700ـ 600جلد کتاب مربوط
به ایران شناختی نداشت ،خواه به فارسی یا زبانهای معتبر
غربی ،امروز شنیدم بیش از هشتاد هزار کتاب مربوط به ایران
را در گنجینههای خود جا داده است .زبان و ادبیات فارسی
در سالهای بعد ،مخصوصاً پس از انقلاب اسلامی ،رسمیت و
شیوع بیشتری یافت جز این که در سالهای اخیر طبعاً امتناع
یا حداقل بیم یا بیمیلی جوانان آمریکایی برای مسافرتهای
پژوهشی یا سیاحت و زبانآموزی به ایران بیشتر شده است،
ولو آن که هر کس که رفته است با مهربانی و مهماننوازی
معروف خانوادهها و مقامات فرهنگی ایران پذیرفته شده
و ممنون و راضی با بسیار خاطرههای خوش برگشته است.
امید که این سرچشمۀ زایندۀ لطف و دوستی و فرهنگ و
ادب هرگز به خشکی نگراید و موطن فردوسی و نظامی و
مولانا و سعدی و حافظ و خیام ...همچنان قبلهگاه عاشقان
بماند و تحقیق در ادیان و جنبشهای قدیم و جدید مذهبی
از زردشت و مانی گرفته تا آخرین آیین جهانی که از ایران ما
برخاسته است ،در این دانشگاه همچنان ادامه یابد.
البته نباید ناگفته گذاشت که پژوهش در رشتههای مربوط
به ایران باستان و نیز کاوشهای بسیار ،نه فقط در تختجمشید
که متأسفانه فعل ًا موقوف گشته ،بلکه در بسیاری از نقاط
مجهول دیگر ایران مانند چغامیش و چغازنبیل و کاشان و
جیرفت کرمان و جاهای دیگر که همیشه در برنامۀ فعالیتهای
علمی این دانشگاه بوده است هرگز قطع نشده است و امروز
هم ادامه دارد.
وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی
