Page 6 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۶۸ (دوره جديد

‫صفحه‌‪‌‌6‬شماره‌‪‌1834‬‬
‫جمعه ‪ 1۰‬تا ‪ 16‬تیر ماه ‪14۰1‬خورشیدی‬

‫پروفسور نوح فرهادی‪:‬‬

‫جمهوری اسلامی‬
‫هم ذهنی و هم‬
‫عینی حلول روح‬
‫قرون وسطا در قرن‬

‫جدید است‬

‫سرانجام در قرن بیستم‪ ،‬نظم و مناسبات سابق مبتنی بر‬ ‫می ُمردند‪.‬پیشرفتاجتماعیعملاغیرممکنبود‪.‬‬ ‫=در قرن بیستم‪ ،‬نظم و مناسبات سابق مبتنی بر رستهها و‬
‫رستهها و طبقات و سلسله مراتب اجتماعی که متعلق به‬ ‫رسته اول‪ :‬مرتبه نخست از آ ِن روحانیت بود‪ .‬همه روحانیون‬ ‫طبقات و سلسله مراتب اجتماعی که متعلق به قرون وسطا‬
‫قرون وسطا بود لغو شد‪ .‬آن مناسبات دیگر نه تنها کاربردی‬ ‫کلیسای روم‪ ،‬روحانی محسوب میشدند‪ .‬این رسته را ِهبان‪،‬‬ ‫بود لغو شد‪ .‬آن مناسبات دیگر نه تنها کاربردی نداشت بلکه‬
‫نداشت بلکه مانع رشد دوران سرمایهداری و پیشرفت جوامع‬ ‫راهبهها‪ ،‬واعظان ساده‪ ،‬اسقفها‪ ،‬کاردینالها و پاپ را در بر‬ ‫مانع رشد دوران سرمایهداری و پیشرفت جوامع میشد که به‬
‫میشد که به دلیل امکانات نوین علمی و پزشکی‪ ،‬جمعیت‬ ‫میگرفت‪ .‬وظیفه آنها گسترش مسیحیت و مراقبت و برآوردن‬ ‫دلیلامکاناتنوینعلمیوپزشکی‪ ،‬جمعیتآنهانیزروزبه‬
‫آنها نیز روز به روز افزایش مییافت‪ .‬جامعه قرون وسطایی‬ ‫نیازهای معنوی مردم بود‪ .‬اگرچه قرار نبود روحانیت در مقابل‬ ‫روز افزایش مییافت‪ .‬جامعه قرون وسطایی سلسله مراتب‬
‫سلسله مراتب سخت و بستهای داشت و سیستم فئودالی که‬ ‫خدمات خود پولی دریافت کند‪ ،‬اما اعضای ارشد آن دارای‬ ‫سخت و بستهای داشت و سیستم فئودالی که اساسیترین‬
‫اساسیترین بخش نظم و نظام قرون وسطا بود‪ ،‬دیگر به کار‬ ‫بخش نظم و نظام قرون وسطا بود‪ ،‬دیگر به کار نمیآمد و‬
‫زمین و املاک و ثروت زیادی بودند‪.‬‬
‫نمیآمد و میبایست به تاریخ سپرده میشد‪.‬‬ ‫رسته دوم‪ :‬دومین مرتبه متشکل از اشراف بود که مسئولیت‬ ‫میبایستبهتاریخسپرده میشد‪.‬‬
‫• سلسله مراتب جامعه رستهای قرون وسطا به زبان ساده و‬ ‫اداره کشور را بر عهده داشتند و در زمان جنگ ارتش را رهبری‬ ‫=منشاء جمهوری اسلامی را به ویژه در افکار فارابی میتوان‬
‫میکردند‪ .‬این رسته شامل کنتها‪ ،‬دوکها‪ ،‬شاهزادگان و‬ ‫یافت اما بدون انعطاف مذهبی وی که خمینی آن را به سود‬
‫مختصر به شرح زیر بود‪:‬‬ ‫اشراف پایینتر‪ ،‬مانند شوالیهها یا ع ّیاران بود‪ .‬در رأس اشراف‪،‬‬ ‫نظریه «ولایت فقیه» نادیده گرفت! برای فرد غیرفیلسوفی‬
‫• قیصر‪ :‬پادشاه در رأس آن جامعه قرار داشت که تحت امر‬ ‫مانند خمینی‪ ،‬رویکرد فارابی نوعی میانرُب برای سعادت فراهم‬
‫پادشاه یا امپراتور قرار داشت‪.‬‬ ‫میکند‪ :‬جامعه اسلامی با احکام و قوانین سختگیرانه‪ .‬درست‬
‫وی سه رسته اصلی قرار میگرفتند‪:‬‬ ‫رسته سوم‪ :‬مرتبه زیرتر شامل دهقانان و «بورژوازی» یا مردمی‬
‫• روحانیون‪ :‬پاپ‪ ،‬را ِهبان‪ ،‬اسقفها‪ ،‬راهبهها و ابواب جمعی‬ ‫میشد که بعدها در زبان فارسی «شهروند» نامیده شدند‪.‬‬ ‫مشابه همان دوران قرون وسطایی که اسلام ظهور کرد!‬
‫بیشتر جمعیت در همین طبقه سوم یافت میشد‪ .‬این رسته‬ ‫=شناخت دیدگاه فارابی و این تطبیق ذهنی برای درک آنچه‬
‫کلیسا‬ ‫شامل دهقانان و مردم شهرها بود‪ .‬اگرچه کشاورزی در آن‬ ‫خمینی در سال‪ ۱۹۷۹‬بر ایران تحمیل کرد بسیار مهم است‪.‬‬
‫• اشراف‪ :‬دوکها‪ ،‬کنتها‪ ،‬شوالیهها یا ع ّیاران‬ ‫زمان فعالیتی بسیار حیاتی به شمار میرفت‪ ،‬اما طبقه دهقان‬ ‫=با توجه به ساختار جامعه طراحی شده توسط خمینی‪،‬‬
‫• دهقانانان یا رعایا‪ :‬کشاورزان‪ ،‬صنعتگران‪ ،‬مردم و ساکنان‬ ‫پایینترین رسته در جامعه قرون وسطا بود‪ .‬اغلب دهقانان‬ ‫میتوان دریافت که چرا ماموریت سپاه پاسداران انقلاب‬
‫مالک زمینهایی که روی آنها کشت و کار میکردند نبودند‪،‬‬
‫شهرها‬ ‫بلکه برای مالکان آن زمینها که عمدتا از اشراف بودند کار‬ ‫اسلامی‪ ،‬پاسداری از ولایت فقیه و نظام است و نه ایران!‬
‫• دنیای زیرزمینی یا خاکسری‪ :‬گروههای به حاشیه رانده شده‬ ‫میکردند‪ .‬دهقانان نه فقط حق و حقوق محدودی داشتند‬ ‫=با روی کار آمدن پهلوی‪ ،‬ملایان در جامعه به جای خود‬
‫مانندیهودیان‪،‬افرادغیرساکندریکمحل‪،‬روسپیها‪،‬افرادفقیر‬ ‫بلکه باید «مالیات» و درواقع باج و خراج نیز میپرداختند و‬ ‫برگشتند و مجبور شدند به گروههای دیگر ارزش اضافی‬
‫وتنگدستکههمگیخارجازرستههایبالابهحسابمیآمدند‬ ‫عرضه کنند‪ .‬آنها درآمدشان را میبایست در ازای «خدمت»‬
‫و در پایینترین و پستترین مرتبه اجتماعی قرار میگرفتند‪.‬‬ ‫وظایفی بیش از کشت و کار نیز بر عهده میگرفتند‪.‬‬ ‫کسب کنند‪ .‬روحانیون فقط در مراسم مذهبی و کفن و دفن‬
‫رسته سوم در ابتدا فقط دهقانان را شامل میشد‪ .‬اما این‬ ‫و دعانویسی و عقد ازدواج و روضهخوانی به کار مشغول‬
‫منشاء جمهوری اسلامی‬ ‫مرتبهی زیرین در قرن دوازدهم میلادی گسترش یافت و مردم‬
‫در دیماه سال ‪ ۱۳۶۷‬روحالله خمینی نامهای نوشت که تنها‬ ‫شهر را نیز در بر گرفت‪ .‬این به این دلیل بود که شهرهای‬ ‫بودند‪.‬‬
‫نامهای بود که او برای رهبر یک کشور دیگر فرستاد؛ نامهای‬ ‫بیشتری در قرون وسطا ساخته شدند و ساکنان آنها میبایست‬ ‫=پهلوی برای نخستین بار پس از حمله اعراب مسلمان‬
‫خطاببهمیخائیلگورباچف دبیرکلحزبکمونیستورهبر‬ ‫جزو یکی از رستههای موجود به حساب میآمدند آنهم در‬ ‫به ایران در سال ‪ 633‬میلادی‪ ،‬به مناسبات قرون وسطایی‬
‫اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که منادی «اصلاحات»‬ ‫حالی که بسیاری از این ساکنان همان دهقانان سابق بودند‬ ‫‪ ۱۳۰۰‬ساله و سلسلهمراتب جامعه رستهای که تا قاجار و‬
‫در نظام شوروی شده بود و قصد داشت آن سیستم را با‬ ‫که در آرزوی زندگی بهتر به شهرها میگریختند («حال و هوای‬ ‫انقلاب مشروطه تداوم داشت‪ ،‬پایان داد‪ .‬بزرگرین اشتباه‬
‫«شفافیت» (گلاسنوست) و «علنیت» (پروسترویکا) روحی‬ ‫شهر شمارارهامیسازد»)‪.‬درهرحال‪،‬اکثریتمردمدرهمان‬ ‫در سالهای پایانی محمدرضاشاه پهلوی این بود که هیچگاه‬
‫تازه ببخشد‪ .‬خمینی در آن نامه اعلام داشت که کمونیسم به‬ ‫محلوجایگاهاجتماعیکه متولدمیشدند‪،‬زندگیمیکردند‬ ‫تصویری بزرگ از خدماتی که پدرش و خودش برای ایرانیان‬
‫پایان رسیده و جهانبینی صرفا مادیگرایانه نمیتواند نیازهای‬ ‫و می ُمردند و این قرنها ادامه داشت‪ .‬تنها استثناء در مورد‬
‫معنوی مردم را برآورده کند و به زودی کمونیسم تنها «در‬ ‫روحانیون و وابستگان کلیسا بود‪ .‬برای دورانی طولانی‪ ،‬تنها‬ ‫انجام دادند‪ ،‬به تماشای همگان نگذاشت!‬
‫موزههای تاریخ سیاست جهان» یافت خواهد شد‪ .‬خمینی به‬ ‫راه رشد اجتماعی برای یک دهقان‪ ،‬راهب یا راهبه شدن بود‪.‬‬
‫این انتقاد بسنده نکرد‪ ،‬بلکه به گورباچف توصیه کرد‪« :‬از‬ ‫به ندرت افرادی دارای شایستگیهای استثنایی میتوانستند به‬ ‫جمهوریاسلامیبراساساصولجامعهقرونوسطاییبناشده‬
‫شما میخواهم اسلام را بطور جدی مطالعه کنید»‪ .‬به همین‬ ‫است‪ .‬در نظم اجتماعی قرون وسطا افراد جایگاه (مقام) ثابت‬
‫منظور‪ ،‬وی به رهبر شوروی پیشنهاد کرد برخی از علمای جهان‬ ‫طبقه اشراف و اشرافیت وارد شوند‪.‬‬ ‫و اکثرا غیرقابل تغییر در جامعه داشته باشند‪ .‬این وضعیت‬
‫اسلام را بازخوانی کند‪ .‬او برای آموزش گورباچف‪ ،‬فیلسوفی‬ ‫بهدلیلصنعتیشدندرقرن‪ ۱۸‬میلادی‪،‬جامعهبیشترتوسعه‬
‫از قرن دهم را برگزید‪ :‬ابونصر محمد بن محمد فارابی‪ .‬در‬ ‫نشان میداد که یک فرد چه قد و قامت اجتماعی دارد‪.‬‬
‫نامه به گورباچف‪ ،‬خمینی البته به انعطاف مذهبی فارابی‬ ‫یافت و رسته چهارم ظهور کرد‪ :‬کارگران صنعتی‪.‬‬ ‫جامعه رستهها یا طبقات ثابت‬
‫اما همزمان با این تحولات و همچنین پیشرفتهای فنی و‬
‫اشارهای نکرد‪.‬‬ ‫تکنولوژی‪ ،‬خود این رستهها اهمیتشان را از دست میدادند‬ ‫در قرون وسطا‪ ،‬جامعه طبقهبندی شده بر اساس رسته یا‬
‫این نامه را در اوایل سال ‪ ۱۹۸۹‬یک هیئت ایرانی در مسکو‬ ‫تا اینکه پس از طی قرن نوزدهم که جهان دگرگون میشد‪،‬‬ ‫مرتبهی اجتماعی به عنوان یک دستور ثابت از سوی خداوند‬
‫در دیدار با گورباچف با صدای بلند خواند‪ .‬بنا بر گزارش‬ ‫در نظر گرفتهمیشد‪.‬اکثر مردمدررستهیاقشراجتماعیخود‬
‫رسانههای داخل ایران در آنزمان‪ ،‬نمایندگان گزارش دادند که‬ ‫به دنیا آمده و تمام عمر نسل اندر نسل در آن میماندند و‬