Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۵۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 12 - 12‬شماره ‪155‬‬
‫جمعه ‪ 17‬تا پنجشنبه‪ 23‬فروردی ‌نماه ‪1397‬خورشیدی‬

‫خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط‬ ‫داریوشهمایونروزنام ‌هنگاریبرجسته‪،‬‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران (‪)63‬‬
‫موجود در خاورمیانه‪ ،‬بسیاری از آنها‬ ‫نظری ‌هپردازی جستجوگر و نوجو‪ ،‬و‬
‫همچنان معتبرند و گویی همین امروز‬ ‫سیاستمداری مل ‌یگرا و میه ‌ندوست‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 1244‬‬
‫نگاشته شده‌اند‪ .‬مقالات قدیم ‌یوی‬ ‫بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات‬
‫داریوش همایون‬ ‫در دهه‌های سی تا پنجاه خورشیدی‬ ‫احمد احـرار‬ ‫جنوب و احضار قشون انگلیس از‬ ‫در ما‌ههای پایانی جنگ جهانی‪،‬‬
‫همچنین بازتاب مستند موقعیت‬ ‫منطق ‌های و جهانی آگاهی داشت‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬به‌طوری که مستلزم مصالح‬ ‫متحدین (گروه بازنده) و متفقین‬
‫(‪۵‬مهر‪،۱۳۰۷‬تهران‪۸-‬بهمن‪،۱۳۸۹‬ژنو)‬ ‫سیاسی و اجتماعی ایران هستند‪.‬‬ ‫وی سال‌های طولانی در روزنام ‌ههای‬ ‫روسیه را سرمشق قرار داده برای خاتمه‬ ‫دولتین باشد داخل مذاکره گردد‪».‬‬ ‫(گروه برنده)‪ ،‬هرکدام به کیفیتی در‬
‫از همین رو ما به بازنشر گلچینی از‬ ‫معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران‬ ‫دادن به عمر سلطنت و استقرار رژیم‬ ‫با همۀ این احوال‪ ،‬خاک ایران حتی‬ ‫صدد استمالت از ملت ایران برآمدند‬
‫آثار داریوش همایون می‌پردازیم که‬ ‫اصلی روزنامه‌ی «آیندگان» بود‬ ‫اشتراکیدستب ‌هکارشد‌هاند‪.‬روزهفتم‬ ‫پس از خاتمه جنگ‪ ،‬آوردگاه بیگانگان‬ ‫و نسبت به حفظ استقلال و تمامت‬
‫در سال‌های تبعید پس از انقلاب ‪۵۷‬‬ ‫که صفح ‌ه‌ای نوین در تاریخچه‌ی‬ ‫نوامبر حزب سوسیال دموکرات که‬ ‫بود و این بار زورآزمایی انگلستان با‬
‫با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک‬ ‫روزنامه‌نگاری ایران گشود‪.‬همایون‬ ‫در کابینه شرکت داشت اولتیماتومی‬ ‫ارضی ایران متعهد شدند‪.‬‬
‫داشت‪ .‬مقالاتی که در این ستون‬ ‫مهارت روزنامه‌نگاری و تسلط خود‬ ‫برای حکومت فرستاد که هرگاه تا‬ ‫روسیه شوروی‪.‬‬ ‫سفارت عثمانی طی بیانی ‌های که‬
‫م ‌یخوانید‪ ،‬از آرشیو کیهان لندن‬ ‫بر زبان فارسی را با ایده‌های سیاسی‬ ‫ظهر روز بعد‪ ،‬قیصر استعفا نکند کلیه‬ ‫حال نظری به آخرین مرحله نبرد‬ ‫در مطبوعات تهران انتشار یافت‬
‫خویش در هم آمیخت و از دهه‌ی ‪۳۰‬‬ ‫اعضای حزب از دولت کناره خواهند‬ ‫بی ‌نالمللی بیفکنیم و ببینیم جنگی‬ ‫اعلام داشت‪« :‬نماینده محترم هیأت‬
‫انتخاب شد‌هاند‪.‬‬ ‫خورشیدی به این سو‪ ،‬نوشته‌هایی از‬ ‫گرفت‪ .‬از ایالات گیل‪ ،‬هامبورگ‪،‬‬ ‫که ب ‌همدت چهار سال دنیا را به خون و‬ ‫مهاجرین ایران که قبل از شروع‬
‫لوبک‪ ،‬برمن و چند نقطۀ دیگر خبر‬ ‫آتش کشید‪ ،‬چگونه و در چه شرایطی‬ ‫مذاکرات متارکه بین روس و عثمانی‬
‫اينها جايگزين نيستند‬ ‫م ‌یرسید که شورش عمومی هر لحظه‬ ‫راجع به تأمین حریت و استقلال تام‬
‫وسعت م ‌یگیرد و سربازان به تقلید‬ ‫پایان گرفت‪.‬‬ ‫و تمامیت ملک ّیه ایران و همچنین‬
‫کیهان لندن شماره ‪‌ 14 - 1104‬اردیبهش ‌تماه ‪1385‬‬ ‫از روسیه انجم ‌نهایی تشکیل داده و‬ ‫بر اساس قرارداد «برست لیتوسک»‬ ‫برای عرض تشکر از نطق شاهانه‬
‫ساختما ‌نهایدولتیراتصرفکرد‌هاند‪.‬‬ ‫روسیه از میدان جنگ خارج شد‪ ،‬اما‬ ‫(سلطان عبدالحمید) که در روز‬
‫و ناسازگار ‌یها و سست ‌یهای ناگزير‬ ‫روياروئی يا بهره برداری از احتمالات‬ ‫تلا ‌شهای ستودنی برای بر پا کردن‬ ‫از روز هشتم نوامبر رابطه برلین با‬ ‫جنگ همچنان ادامه داشت‪ .‬در بیست‬ ‫افتتاح مجلس مبعوثان درباره ایران‬
‫به روزمر‌هگی خواهند افتاد‪ ،‬اگر اصلا‬ ‫م ‌یکنند‪.‬‬ ‫جايگزينی برای جمهوری اسلام ‌یبالا‬ ‫خارج قطع شد‪ .‬را‌هآهن‪ ،‬تلگراف‪ ،‬تلفن‬ ‫و پنجم سپتامبر ‪ 1918‬بلغارستان‬ ‫قرائت فرموده بودند به مجلس ملی و‬
‫بپايند‪ .‬از ميان اين ترتيبات برای‬ ‫تر گرفته است ــ از کنگره و مجمع و‬ ‫از کار افتاد‪ ،‬نیروهای پلیس در مواضع‬ ‫درخواست متارکه کرد و با پذیرفتن‬ ‫هم به مجلس اعیان تشریف برده به‬
‫همکاری نير‌وهای سياسی دگر انديش‪،‬‬ ‫احتمالات هست و چه بسا در‬ ‫نشست ــ تا جائی که بيم کمبود نام‬ ‫حساس شهر و سازمانهای دولتی‬ ‫شکست‪ ،‬خود را از جرگه دول متحده‬ ‫رؤسای مجلسین اظهار تشکر نمود‌هاند‬
‫جنبش رفراندم از همه قديم ‌یتر و‬ ‫بحرانی که در پيش است بتوان نقشی‬ ‫م ‌یرود‪ .‬دست کم دو يا سه گروه در‬ ‫استقرار یافتند و سرانجام روز نهم‬ ‫و نیز نماینده هیأت محترم مهاجرین‬
‫باپشتيبانی بسيار گسترده تر بويژه‬ ‫در کاستن از آسي ‌بهائی که در انتظار‬ ‫تدارک چنين گرد همائ ‌یها هستند و‬ ‫نوامبر‪ 1918‬ایناعلامیهدرمیدا ‌نهای‬ ‫مرکزی بیرون کشید‪.‬‬ ‫به حضور مبارک حضرت پادشاهی‬
‫در ايران‪ ،‬که گمان نم ‌یرود جنبش‬ ‫ميهن ماست بر عهده گرفت‪ .‬منتها‬ ‫هيچ معلوم نيست به همي ‌نها پايان‬ ‫روز ششم اکتبر ‪ 1918‬دولت آلمان‬ ‫تشرف جسته و از این که در ماه‬
‫ديگری به پايش برسد‪ ،‬و با پيام روشن‬ ‫نم ‌یبايد پنداشت که هر گردهمائی‬ ‫يابد‪ .‬در همه موارد نيز تکيه بر نشاندن‬ ‫جنگ انتشار یافت‪:‬‬ ‫نیز یادداشتی برای وودرو ویلسون‬ ‫دهم معاهد‌هنامه متارکه جنگ دولت‬
‫و يک ساختار اجرائی است‪ .‬ولی دست‬ ‫بتواند به اندازه انتظاراتی که از آن دارند‬ ‫عناصر دگر انديش در کنار هم است‬ ‫«رفقا‪ ،‬اعلیحضرت قیصر ویلهلم‬ ‫رئیس جمهوری آمریکا فرستاد و‬ ‫عثمانی نیات و آمال خالصانه خود را‬
‫درکاران آن نيز خود را جايگزين‬ ‫برسد و هر گروه متنوعی که در جائی‬ ‫که جای خوشوقی بيشتر دارد‪ .‬سرانجام‬ ‫دوم از سلطنت استعفا کردند‪ .‬ایشان‬ ‫آمادگی خود را برای مذاکرات ترک‬ ‫نسبت به ایران عملا ب ‌هموقع اثبات‬
‫رژيم نم ‌یدانند و اگر بتوانند مبارزه‬ ‫گردآمد و منشوری نوشت جايگزين‬ ‫پس از يک ربع قرن‪ ،‬اصرار همگان به‬ ‫مخاصمه اعلام داشت‪ .‬آمریکا‪ ،‬آغاز‬
‫يا آلترناتيو جمهوری اسلام ‌یخواهد‬ ‫مذاکرات را به تخلیه خاک فرانسه‬

‫جمکران‬ ‫ویلهلم دوم‬ ‫حسینقلی خان نواب‬ ‫سلیمان میرزا (اسکندری)‬

‫برای فراهم کردن شرايط برگذاری‬ ‫شد‪ .‬داوطلبان شرکت در چنين گرد‬ ‫اينکه مخالفان رژيم بجای يکديگر به‬ ‫امیدوارند که بدین وسیله در انجام‬ ‫و بلژیک و تسلیم بدون قید و شرط‬ ‫رسانیده است عرض شکران و امتنان‬
‫انتخابات آزاد مجلس موسسان و همه‬ ‫همائ ‌یها به اندازه ای زيادند ــ تا تامين‬ ‫جمهوری اسلام ‌یبپردازند با چنين‬ ‫صلح تسریع شود‪ .‬فعلا یک هیأت‬ ‫از سوی آلمان موکول کرد‪ .‬در خلال‬ ‫نموده‌اند و در جواب اظهار تشکر‬
‫پرسی قانون اساسی دمکراسی ليبرال‬ ‫هزينه سفر و هتل اجازه دهد ــ که‬ ‫استقبالی روبرو شده است‪ .‬در ميدان‬ ‫نیابت سلطنت امور کشور را برعهده‬ ‫این احوال‪ ،‬نیروهای نظامی انگلیس‬ ‫نماینده هیأت مهاجرین‪ ،‬خلیل بیک‬
‫آينده را موثرتر سازند و جنبش را زنده‬ ‫شمار‌هها هيچ معنی خاصی ندارد‪ .‬اما‬ ‫تهی گذاشته دهه‌ها ناگهان چنان‬ ‫گرفته است‪ .‬طبق اوامر صادره از‬ ‫سپاه هفتم و هشتم عثمانی را در‬ ‫وزیر امورخارجه چنین بیان نموده‬
‫نگهدارند خرسند خواهند بود‪ .‬جنبش‬ ‫سختگيریدرکيفيتشرکتکنندگان‬ ‫ازدحام ‌یاست که بازيگران احتمال‬ ‫سرفرماندهی ارتش آلمان‪ ،‬به وطن‬ ‫فلسطین منهدم ساختند و به اندک‬ ‫است‪ :‬خواستن استقلال و تمامیت‬
‫رفراندم در بهترين صورت خود زمينه‬ ‫نيزنشانیبرکاميابینيست‪.‬آيام ‌یتوان‬ ‫دارد راه حرکت را بر يکديگر ببندند‪.‬‬ ‫مراجعت م ‌یکنیم‪ .‬انتظار م ‌یرود با‬ ‫مدتی بیروت را نیز متصرف شدند‪ .‬در‬ ‫ایرانی که با ما برادر و همسایه است‪،‬‬
‫همرائی و احتمالا همکاری نير‌وهائی‬ ‫حضور چند ده يا چند صد تن را در‬ ‫هر چه باشد ايرانيان در پيشی گرفتن‬ ‫رعایت انضباط کاملی که سرباز آلمانی‬ ‫پی این وقایع‪ ،‬طلع ‌تپاشا و انورپاشا‬ ‫ترقی و مصونیت آن که عین شرایط‬
‫است که آينده ايران بی شرکت آنان‬ ‫جائی جايگزين رژيم به شمار آورد و‬ ‫بر يکديگر‪ ،‬چه در حرکت و چه بی‬ ‫بدان خو گرفته است این کار با نظم و‬ ‫مستعفی شدند و توفیق‌پاشا یکی‬ ‫اساسی ماست یک مسأله طبیعی‬
‫کمتر يا بيشتر از آن را در جای ديگر‬ ‫از سیاستمداران قدیم‪ ،‬دولت جدید‬ ‫و منافع اساسیش از ایجابات آن‬
‫نم ‌یبايد ساخته شود‪.‬‬ ‫بی اثر خواند؟ در آنچه به بياني ‌هها يا‬ ‫حرکتی کوتاه نم ‌یآيند‪.‬‬ ‫ترتیب صورت گیرد»‪.‬‬ ‫را تشکیل داد‪ .‬این ب ‌همعنای ناکامی‬ ‫محسوب م ‌یگردد‪ .‬ما برای مدافعه از‬
‫جايگزينجمهوریاسلام ‌یرابادادن‬ ‫منشو‌رهای اين گروهبند ‌یها مربوط‬ ‫اکنون از هيچ کس نم ‌یتوان انتظار‬ ‫ویلهلم دوم‪ ،‬پس از کناره‌گیری‬ ‫«ترک‌های جوان» و بر باد رفتن‬ ‫استقلال خود وارد این حرب شدیم‬
‫القاب و عناوين به خود و گرد آوردن‬ ‫م ‌یشود باز نم ‌یتوان تفاو ‌تهای ميان‬ ‫داشت که در شرايطی که دما ‌غها «بوی‬ ‫از سلطنت به هلند پناه برد و در‬ ‫آرزوهای جا‌هطلبانۀ آنها برای توسعۀ‬ ‫و به‌قدری علائق مادی و معنوی‬
‫کسانی در يک جا‪ ،‬آنهم با تلاش و‬ ‫آنها را دارای نقشی تعيين کننده‬ ‫تغيير ز اوضاع جهان» م ‌یشنوند در بی‬ ‫حوالی «مارن» در قصر یکی از‬ ‫قلمرو و نفوذ و اقتدار امپراتوری آل‬ ‫دولت و ملت ما وابسته به ایران است‬
‫اصرا‌رهائی که معمول است نم ‌یتوان‬ ‫دانست‪( .‬هرچند در مساله يکپارچگی‬ ‫حرکتی بماند‪ .‬اما شايد چند يادآوری‬ ‫دوستان قدیمی خود اقامت گزید‪.‬‬ ‫که هرگاه از این جنگ عمومی بدون‬
‫ساخت‪ .‬چنان جايگزينی را برجسته‬ ‫ايران به عنوان يک کشور و يک‬ ‫بد نباشد‪ ،‬بويژه هنگام ‌یکه آرز‌وها برای‬ ‫شورای نیابت سلطنت که ب ‌هریاست‬ ‫عثمان بود‪.‬‬ ‫استقلال ایران خارج شویم نم ‌یتوانیم‬
‫ترين نيروهای پشتيبان دمکراسی‬ ‫ملت مسئله اهميتی حياتی م ‌یيابد‬ ‫کسانیتااميدواری‪،‬وامي ‌دهاتاقطعيت‬ ‫پرن ‌سماکس فو ‌نبادن تشکیل شده‬ ‫بیست روز بعد‪ ،‬کابینۀ توفیق‬ ‫برای خودمان این استقلال را استقلال‬
‫و حقوق بشر و يکپارچگی ملت و‬ ‫بالا م ‌یرود‪ .‬پيش از همه درباره سرعت‬ ‫بود بیش از بیست و چهار ساعت‬ ‫پاشا شرایط متفقین را برای امضای‬
‫سرزمين ايران بويژه در درون م ‌یتوانند‬ ‫و م ‌یتواند شخصي ‌تها و گرو‌ههائی‬ ‫تام محسوب بداریم‪.‬‬
‫بسازند‪ .‬آن نير‌وها هنوز نياز به روبرو‬ ‫را بکلی بی اعتبار سازد‪ ).‬در هردو‬ ‫بالاگرفتنانتظاراتم ‌یبايدهشدارداد‪.‬‬ ‫پرزیدنت وودرو ویلسون در حال اعلام کردن قطع رابطه با آلمان ‪۱۹۱۷-‬‬ ‫حضرت صدر اعظم ـ طلعت پاشا‬
‫شدن با جهان سراسر متفاوت امروز و‬ ‫مورد‪ ،‬چه ترکيب افراد و چه منشو‌رها‪،‬‬ ‫در فض‌اهای هيجانی مانند اين رو‌زها‬ ‫در مجلس آمریکا‬ ‫ـ نیز عین این احساسات را تکرار‬
‫فاصله گرفتن از ديروز خود دارند‪ .‬آنها‬ ‫بيشترينه ای که م ‌یتوان گفت برتری‬ ‫از اميدواری واقعگرا تا آرزو پروری‬ ‫و نیز علاوه فرموده‌اند که سعادت‬
‫م ‌یبايد بر پايه برابر و هر يک با درک‬ ‫يکی بر ديگری است ولی اين برتری‬ ‫‪ wishful thinking‬را م ‌یتوان به‬ ‫دوام نکرد‪ .‬انقلاب و درگیری‌های‬ ‫عهدنامۀ متارکه پذیرفت و دولت‬ ‫و مصونیت ایران برای ما فقط یک‬
‫ضرورت وجود و بهروزی ديگری‪ ،‬چه‬ ‫چنانکه اشاره شد تعيين کننده نيست‪.‬‬ ‫تندی طی کرد‪ .‬در اين ترديد نيست‬ ‫خونین در سراسر کشور ادامه داشت و‬ ‫عثمانی‪ ،‬شکست خورده‪ ،‬از جنگ‬ ‫وظیفۀ سیاسی نیست بلکه یک‬
‫برای سلامت سياسی آينده ايران و چه‬ ‫به آسانی م ‌یتوان پذيرفت که نه‬ ‫که شرايط روانشناسی و سياسی برای‬ ‫ب ‌هنظر م ‌یرسید که آلمان نیز به دنبال‬ ‫وظیفه معنویه محسوب م ‌یگردد و‬
‫سلامت خودشان‪ ،‬بهم نزديک شوند‪.‬‬ ‫زود تر و دير تر بودن‪ ،‬نه ترکيب افراد‪،‬‬ ‫افزايش همکاری دگر انديشان‪ ،‬و‬ ‫خارج شد‪.‬‬ ‫حضرت انورپاشا (فرمانده کل قشون)‬
‫تغيير موضع چند تن در اينجا و آنجا‬ ‫و نه محتوای منشورهای کنگر‌هها و‬ ‫برقراری ارتباط ميان مبارزان درون و‬ ‫سرنوشت روسیه م ‌یرود‪.‬‬ ‫در اتریش نیز ب ‌هدنبال یک شورش‬ ‫هم فرمود‌هاند که دولت عثمانی برای‬
‫بس نيست‪ .‬ما نياز به يک مهاجرت‬ ‫مجم ‌عها و نشس ‌تهائی که در پيش‬ ‫بيرون‪ ،‬بيش از گذشته است‪ .‬حکومت‬ ‫آژانس «ولف» عهدنامه صلح را که‬ ‫عمومی که دامنۀ آن تا درون سنگرها‬ ‫خیر و صلاح ایران از هیچ چیز دریغ‬
‫جمعی دوم داريم؛ اين بار از جها ‌نهای‬ ‫است هيچيک را جايگزين رژيم‬ ‫اسلام ‌یزمام خود را به افرادی سپرده‬ ‫در ‪ 16‬ماده ب ‌هامضای نمایندگان دولت‬ ‫گسترش یافت‪ ،‬پرچم امپراتوری از‬
‫آشنايمان‪،‬از چهار دهه گذشته ای که‬ ‫نم ‌یکند ــ ادعا يا انتظار دست در‬ ‫است که ديوانه وار و پشت داده به چاه‬ ‫آلمان رسیده و مشتمل بر تعهدات‬ ‫فراز عمارات دولتی پایین کشیده شد‪،‬‬ ‫نخواهد کرد»‪.‬‬
‫روياروئی و آشتی ناپذيری را صفت‬ ‫کارانش هرچه باشد‪ .‬آنها برگذار‬ ‫جمکران به شکست ناپذيری خود‬ ‫نظامیان سردوش ‌یهای خود را کندند‬ ‫حسینقلی خان نواب‪ ،‬وزیر مختار‬
‫اصلی سياست ايران گردانيد‪ .‬جايگزين‬ ‫خواهند شد و «پانزده دقيقه» ضرب‬ ‫اطمينان دارند و درگيری نظام ‌یبا‬ ‫خف ‌تبار بود انتشار داد‪.‬‬ ‫و اسلحه را به زمین گذاشتند‪ ،‬قیصر‬ ‫ایران در آلمان نیز تلگراف رمزی به‬
‫از پائين واساسا از ايران و به دنبال آن‬ ‫المثلی خود را در زير نور افکن تبليغات‬ ‫امريکا را به سود خود دانسته روز به‬ ‫آمار نیمه‌رسمی‪ ،‬تعداد تلفات‬ ‫کارل هابسبورگ فرمانروای اتریش سر‬ ‫تهران مخابره کرد حاکی از این که‬
‫مهاجرت‪ ،‬که نخستين نشان ‌ههايش در‬ ‫خواهند داشت و بعد در گيرودار‬ ‫روز اجتناب ناپذير تر م ‌یسازند‪ .‬بحران‬ ‫انسانی و اسیران و مجروحان و‬ ‫تسلیم فرود آورد و با خانوادۀ خود به‬ ‫«قرارداد متارکه جنگ با روس امضا‬
‫فراخوان رفراندم آشکار شد‪ ،‬خواهد‬ ‫کا‌رهای اجرائی و برخور ‌دهای افراد‬ ‫پيوسته نزديک تر م ‌یشود و همه گونه‬ ‫مفقودالاثرهای آلمانی را به این شرح‬ ‫شد‪ .‬به مساعی آلمان‪ ،‬روس و عثمانی‬
‫افراد با همه گونه انگيز‌هها خود را آماده‬ ‫نقطه نامعلومی پناه برد‪.‬‬ ‫متعهد شد‌هاند قشون خود را از ایران‬
‫جوشيد‪.‬‬ ‫گزارش م ‌یکرد‪:‬‬ ‫همزمان‪ ،‬در آلمان شورش‌هایی‬ ‫خارج نمایند‪ .‬در باب استقلال ایران‬
‫زحمات کسانی را که در ترتيب‬ ‫مقتول‪1/600/000 :‬‬ ‫که رنگ بلشویکی داشت به ظهور‬ ‫هم از دولت روس تعهداتی گرفت ‌هاند»‪.‬‬
‫دادن گرد همائ ‌یها م ‌یکوشند و از‬ ‫مجروح‪4/066/000 :‬‬ ‫پیوست‪ .‬ب ‌هنظر م ‌یرسید که گروههای‬ ‫همچنین‪ ،‬سفارت انگلیس در‬
‫وقتوپولخودمايهم ‌یگذارندم ‌یبايد‬ ‫افراطی و مردم گرسنه و زجردیده‬ ‫تهران‪ ،‬ب ‌هدنبال تظاهرات ضد انگلیسی‬
‫قدر شناخت‪ .‬ولی اگر م ‌یپندارند که‬ ‫مفقود‪203/000 :‬‬ ‫و مأیوس و خسته از جنگ‪ ،‬تجربۀ‬ ‫که در اعتراض به بازداشت سلیمان‬
‫حاضران در چنين گرد همائ ‌یها در‬ ‫اسیر‪613/000 :‬‬ ‫میرزا لیدر حزب دموکرات ب ‌هوسیله‬
‫آنجا که ديگران نتوانستند يا اصلا‬ ‫جمع‪6/482/000 :‬‬ ‫نیروهای انگلیس برپا شده بود‪ ،‬طی‬
‫ادعايش را نکردند کامياب خواهند‬ ‫یادداشتی به دولت ایران اطلاع داد‪:‬‬
‫شد‪ ،‬جز چند ماهی دلخوشی نخواهند‬ ‫«چون به واسطه سوء تفاهم معلوم‬
‫داشت‪ .‬شرکت نجستن کسان در‬ ‫می‌شود سیاست دولت انگلیس‬
‫گرد همائ ‌یهائی که در پيش است‬ ‫نسبت به ایران مورد سوء ظن بعضی‬
‫از بی‌علاقه‌گی يا دشمنی نيست‪.‬‬ ‫احزاب ایران شده است لهذا سفارت‬
‫هواداران جنبش رفراندم بويژه از هر‬ ‫اعلیحضرت پادشاه انگلستان مایل‬
‫حرکتی که به صورتی بر پيام فراخوان‬ ‫است دولت علیه ایران را مستحضر‬
‫رفراندم تاکيد کند شادکام م ‌یشوند‬ ‫سازد که سیاست دولت انگلیس‬
‫ولی م ‌یبايد به آنها حق داد که در‬ ‫نسبت به دولت ایران کاملا از روی‬
‫نگهداری جنبشی که اينهمه انرژی در‬ ‫دوستی است و سفارت انگلیس‬
‫آن رفته است و چنين دورنمای روشنی‬ ‫حاضر است فوراً با دولت عل ّیه ایران‬
‫برای ترتیب دوستانه در مسأله قشون‬
‫در پيش دارد سختگير باشند‪.‬‬