Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۸ (دوره جديد

P. 14

‫صفحه ‪ - Page 14 - 14‬شماره ‪168‬‬
‫جمعه ‪ 15‬تا پنجشنبه‪ 21‬تیرماه ‪1397‬خورشیدی‬

‫هماهنگ باشد!‬ ‫مخالفان شاه در وزارت خارجه آمريكا سقوط شاه را‬ ‫ويليام ساليوان آخرين سفير‬
‫به هر قيمت خواستار بودند‬ ‫آمريكا در ايران‪ ،‬ديپلوماتي كهنه‌كار‬
‫یک نیروی بی‌مصرف‬ ‫با سي و دو سال پيشينه خدمت بود‬
‫گروههاي مختلف مذهبي و غيرمذهبي در ايران‪ ،‬اختلافات را كنار گذاشتند و‬ ‫كه در سال ‪ 1357‬ناظر دگرگوني‬
‫در این فضای حساس که پای‬ ‫اوضاع ايران و پيروزي انقلاب اسلامي‬
‫مرگ و زندگی رژیمی در کار بود‪،‬‬ ‫بر ضد شاه و رژيم او متحد شدند‬
‫طراحان سیاست خارجی آمرکیا‬ ‫شد‪.‬‬
‫دیگر خط مشی مشترکی نداشتند‬ ‫انقلاب اسلامي‬ ‫بحث و نقد بسيار درباره كتاب دكتر نهاوندي (آخرين روزها) نشان‬ ‫ساليوان پس از پايان تحصيلات‬
‫بلکه هر مقامی ب ‌هتناسب سلیقه خود‬ ‫ايران از ديدگاه‬ ‫از آن داشت كه عطش حقيقت‌يابي درباره انقلاب اسلامي و علل و‬ ‫و اخذ گواهينامه فوق ليسانس‬
‫سیاستی را در ایران تعقیب می‌کرد‪.‬‬ ‫سفير آمريكا در‬ ‫عوامل آن‪ ،‬پس از ‪ 27‬سال و اندي با وجود انتشار كتابها و اسناد و‬ ‫از آموزشگاه حقوق و ديپلوماسي‬
‫در نوامبر ‪ 1978‬برژینسکی شروع‬ ‫خاطرات فراوان‪ ،‬هنوز در ايران و بين ايرانيان فروننشسته است‪.‬‬ ‫تاچر‪ ،‬در دوران جنگ جهاني‬
‫کرد برای رئیس جمهور سیاست‬ ‫تهران‬ ‫بديهي است رويدادي بدان اهميت را كه از شگفت ‌يهاي تاريخ قرن بيستم‬ ‫دوم افسر نيروي دريايي بود و در‬
‫خارجی مستقلی طرح کند و نوعی‬ ‫به شمار است‪ ،‬از يك زاويه و با يك نگاه نم ‌يتوان شناسايي و در باره آن‬ ‫ناوشكنهاي گوناگون خدمت كرد‪ .‬در‬
‫«سفارتخانه ویژه» برای خود در ایران‬ ‫(‪)1‬‬ ‫داوري كرد‪ .‬بايد به روايات گوناگون از كم و كيف وقايع گوش سپرد و نوشت ‌هها‬ ‫زمان جنگ كره نيز مشاور سياسي‬
‫به‌وجود آورد‪ .‬پیک مخصوص این‬ ‫و اسناد مختلف را از نظر گذراند تا دست كم به بخشي از حقيقت پي برد‪.‬‬ ‫ژنرال مك آرتور فرمانده كل قواي‬
‫«سفارتخانه» اردشیر زاهدی سفیر‬ ‫در اين ميان‪ ،‬خاطرات اشخاصي كه مستقيما در وقايع سالهاي ‪ 57‬ـ ‪ 56‬نقش‬ ‫متفقين در خاوردور بود‪ .‬سپس‬
‫شاه در واشنگتن بود که حالا‪ ،‬به‬ ‫داشت ‌هاند ـ اعم از داخلي و خارجي ـ راهنماي مهمي در راهيابي به حقايق است‪.‬‬ ‫وارد خدمت وزارت خارجه شد و‬
‫خواهش برژینسکی‪ ،‬با عجله به تهران‬ ‫سفير وقت ايالات متحده آمريكا در تهران ـ ويليام ساليوان ـ از اين جمله است‪.‬‬ ‫پس از طي مدارج و احراز مشاغل‬
‫حرکت کرد‪ .‬وی مأموریتی ویژه بر‬ ‫بخشيازخاطراتاورابرايمطالعهشمابرگزيد‌‌هايمكهدرچندشمارهم ‌يخوانيد‪.‬‬ ‫گوناگون ديپلوماتيك‪ ،‬در مراحل‬
‫عهده داشت و آن این بود که تردید‬ ‫نهايي مذاكرات صلح ويتنام كه در‬
‫و دو دلی شاه را از بین ببرد و او را‬ ‫و در دفتر رئيس جمهور‪ ،‬روي اين‬ ‫حساب و برنامه‌ريزي كرد‪ .‬عقيده‬ ‫زندگي حاكم بر شهرها خو بگيرند و‬ ‫پيش‌بيني نكرده و راههاي مواجهه با‬ ‫پاريس صورت گرفت‪ ،‬با حفظ سمت‬
‫وادار سازد تا این انقلاب دامن‌گستر‬ ‫مسئله بود كه‪ :‬آيا شاه حقيقا ميل‬ ‫شخصي من اين است كه وزارت‬ ‫در نتيجه از آنجا رانده و از اينجا مانده‬ ‫طوفان و طرق حفظ منافع حياتي آمريكا‬ ‫سفارت در لائوس دستيار اول هنري‬
‫را با قوه قهریه سرکوب کند‪ .‬زاهدی‬ ‫دارد اين انقلاب را با به كار بردن قواي‬ ‫خارجه به طور كلي مفهوم گزارشهاي‬ ‫را در ايران‪ ،‬از نظر دور داشته باشيم‪.‬‬ ‫كيسينجر وزير خارجه وقت آمريكا‬
‫با روحی سرشار از تعصب و امید‬ ‫مرا درك م ‌يكرد و نتايجي را كه در‬ ‫شده بودند‪.‬‬ ‫براي روبه رو شدن با طوفاني كه به وقوع‬ ‫بود‪ .‬آخرين سمتهاي ساليوان سفارت‬
‫قدم به تهران گذاشت و در عرض‬ ‫مسلح سركوب كند يا نه؟‬ ‫آنها پي ‌شبيني شده بود قبول داشت‪،‬‬ ‫‪6‬ـگرو‌ههاوعناصردستچپيمذهبي‬ ‫پيوست‪ ،‬راههاي مختلفي وجود داشت‬
‫مدتی که در ایران بود مکرر شاه‬ ‫بارها و بارها شاه به خود من گفته‬ ‫ولي متأسفانه افرادي بودند در همين‬ ‫نظير مجاهدين خلق و فدائيان اسلام‪.‬‬ ‫كه در موقعش به واشنگتن گزارش داده‬ ‫در فيليپين و ايران بود‪.‬‬
‫را ملاقات کرد و ماحصل مذاکرات‬ ‫بود كه براي درهم شكستن انقلاب‬ ‫وزارتخانه‪ ،‬كه به علت تجاوزاتي كه‬ ‫‪ 7‬ـ تجزيه طلبان و عناصري كه‬ ‫شده بود ولي براي انتخاب بهترين راه‬ ‫ساليوان در ‪ 18‬خرداد ‪1356‬‬
‫خود را همه‌روزه با تلفن عمومی‬ ‫متوسل به قوه قهريه نخواهد شد زيرا‬ ‫رژيم شاه نسبت به حقوق بشر مرتكب‬ ‫م ‌يخواستند نوعي حكومت خودمختار‬ ‫در ميان راههاي پيشنهاد شده‪ ،‬يك نوع‬ ‫وارد تهران شد‪ .‬با روند حوادث در‬
‫بین‌المللی (که تمام صحبتهای آن‬ ‫«در شأن و مقام سلطنت نيست كه‬ ‫شده بود‪ ،‬چنان با شخص وي ضديت‬ ‫براي حوزه‌ها و مناطق سكونت‬ ‫معرفت سياسي و حس تشخيص دقيق‬ ‫طول سال ‪ 1357‬او طرفدار سازش‬
‫را روسها با وسایل مجهزی که در‬ ‫ملت خود را كشتار كند‪ ».‬اين حرف‬ ‫خود تحصيل كنند‪ .‬نظير كردها و‬ ‫هرچه سريعتر ميان نيروهاي مذهبي‬
‫اختیار داشتند گوش م ‌یدادند) به‬ ‫انقلابي و ارتش بود كه با سياست‬
‫برژینسکی گزارش م ‌یداد‪ .‬در عین‬ ‫سالیوان (نفر چهارم از سمت راست) به همراه جیمی کارتر در نشستی با محمدرضا شاه‬ ‫كاخ سفيد و بخصوص برژينسكي‬
‫حال شروع کرد ماحصل همین‬ ‫مشاور امنيت ملي كارتر هماهنگي‬
‫مذاکراتی را که با شاه انجام می‌داد‬ ‫البته جنبه احساساتي داشت و زياد‬ ‫پيدا كرده بودند كه سقوط او را به هر‬ ‫آذربايجاني‌ها و عناصري كه در ساير‬ ‫لازم بود كه به كمك آن زمامداران‬ ‫نداشت‪ .‬به همين جهت در بحبوحه‬
‫با تلفن به اطلاع من برساند‪ .‬ولی من‬ ‫به منطق متكي نبود‪ .‬ولي استدلال‬ ‫قيمتي كه بود از خدا م ‌يخواستند بي‬ ‫نقاط پهناور ايران سكني دارند‪.‬‬ ‫انقلاب كارتر درصدد بركناري او‬
‫که م ‌یدانستم خطوط ارتباطی تهران‬ ‫ديگر شاه كه به عقيده من منطقي‌تر‬ ‫آنكه فكر كنند كه چنين سقوطي چه‬ ‫مسئول آمريكا كه در واشنگتن نشسته‬ ‫برآمد ولي مشاورانش او را از اين‬
‫چندان امن نیست و نامحرمان ممکن‬ ‫بود اين بود كه اگر به نيروهاي مسلح‬ ‫عواقبي براي آمريكا و متفقانش دربر‬ ‫‪ 8‬ـ رؤساي عشاير قديمي ايران‬ ‫كار بازداشتند‪ .‬تا اينكه سرانجام‬
‫است به این صحبتها گوش دهند‪ ،‬از‬ ‫فرمان حمله و تيراندازي بدهد‪ ،‬البته‬ ‫كه قدرت شاه آنها را مجبور به ترك‬ ‫بودند بتوانند ماهيت انقلابي را كه‬ ‫در فروردين ‪ ،1358‬دو ماه پس‬
‫او خواهش کردم که مکالمه تلفنی‬ ‫م ‌يتواند آتش انقلابي را كه شروع شده‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫كشور كرده بود و اكنون در آستانه‬ ‫از پيروزي انقلاب به واشنگتن‬
‫را موقوف کند و به‌جای آن قرار‬ ‫است و دامن ‌هاش دم به دم وسعت پيدا‬ ‫بنابراين هنگامي كه وزارت خارجه‬ ‫انقلاب همه‌شان دوباره به خاك وطن‬ ‫در ماههاي آخر سال ‪ 1357‬با چنين‬ ‫فراخوانده شد و به محض ورود از‬
‫گذاشتم که او را در منزل شخص ‌یاش‬ ‫م ‌يكند‪ ،‬براي باقي دوران سلطنتش‬ ‫آمريكا به استناد گزارشهاي من‬ ‫خدمت وزارت خارجه بازنشسته‬
‫در حصارک ببینم و نتیجه حرفها و‬ ‫خاموش كند‪ ،‬ولي از آنجا كه ظاهرا‬ ‫اظهارنظر كرد كه رژيم شاه در‬ ‫سرازير شده بودند‪.‬‬ ‫سرعتي داشت سرتاسر ايران را فرا‬ ‫گرديد‪ .‬ساليوان مقاله زير را يك‬
‫عقيده داشت عمرش زياد طول‬ ‫مقابل اين انقلابي كه شروع شده‬ ‫‪ 9‬ـ اعضاي حزب توده يعني‬ ‫سال بعد يعني پيش از انتشار‬
‫عملیاتش را ارزیابی کنم‪.‬‬ ‫نخواهد كشيد‪ ،‬چنين استدلال م ‌يكرد‬ ‫دوام نخواهد كرد‪ ،‬بسياري از عناصر‬ ‫كمونيستهايي كه طرفدار شوروي بودند‪.‬‬ ‫م ‌يگرفت‪ ،‬درك كنند و نيز از علل و‬ ‫خاطراتش در مجله «فارين افرز»‬
‫زاهدی مردی خوش‌مشرب است‪.‬‬ ‫كه اين نيروهاي سركوب شده به كلي‬ ‫ذ ‌ينفوذي كه در دستگاه بوروكراسي‬ ‫‪ 10‬ـ ساير گروه‌هاي كمونيستي‬
‫ویژگی خیالپروری و افسانه‌بافی‬ ‫از بين نخواهد رفت و بلكه با كينه و‬ ‫واشنگتن دور رئيس جمهور كارتر را‬ ‫نظير چر يكها ي فد ا يي خلق و‬ ‫عواملي كه منجر به ظهور اين انقلاب و‬ ‫منتشر ساخت‪.‬‬
‫ایرانی را به حد کمال داراست‬ ‫تعصب بيشتري صبر خواهند كرد تا او‬ ‫گرفته بودند (مخصوصا در شوراي‬ ‫كمونيستهاي طرفدار چين و غيره‬ ‫***‬
‫و اعتمادی سرشار و آمیخته به‬ ‫بميرد و آنگاه در غليان انقلابي كه بعد‬ ‫امنيت ملي كه بيشتر اعضاي آن با‬ ‫كه چندان ميانه‌اي با حزب توده و‬ ‫گسترش سريع آن شده بود سر درآورند‪.‬‬ ‫سرزمين ايران كه در رأس خليج‬
‫خو ‌شبینی نسبت به استعداد خود‬ ‫از مرگ او شروع خواهد شد نه تنها‬ ‫كمال ساده‌لوحي خيال مي‌كردند‬ ‫فارس قرار گرفته و سرتاسر سواحل‬
‫و مفید بودن عملیاتی که انجام‬ ‫وارث تاج و تخت بلكه خود سلسله‬ ‫كه اين انقلاب يك انقلاب ساده‬ ‫اتحاد جماهير شوروي نداشتند‪.‬‬ ‫اين انقلاب خيلي عميقتر و پيچيده‌تر از‬ ‫شمالي و شرقي اين خليج را در بر‬
‫م ‌یدهد دارد‪ .‬پدرش در حدود بیست‬ ‫مذهبي است‪ ).‬همه‌شان نظرات و‬ ‫اين دسته‌ها و گروه ها كه همگي‬ ‫دارد‪ ،‬هميشه مانعي براي پيشرفت‬
‫و پنج سال پیش کی کودتای موفق‬ ‫پهلوي نيز يكسره نابود خواهد شد‪.‬‬ ‫فرضيه‌هاي صحيح وزارت خارجه ـ‬ ‫با سلسله پهلوي مخالف بودند و هر‬ ‫آن بود كه مطبوعات آن روزي آمريكا‬ ‫مقاصد جاه‌طلبانه دولت‌هايي بوده‬
‫نظامی را که در نتیجۀ آن‪ ،‬شاه‬ ‫من همه این حرفها و گفته‌های‬ ‫و تلويحا نظرات سفارت آمريكا در‬ ‫كدام دليل خاصي براي اين مخالفت‬ ‫است كه سوداي دست‌اندازي به‬
‫دوباره توانست مالک تاج و تخت‬ ‫شاه را به واشنگتن گزارش م ‌یدادم‬ ‫تهران ـ را حمل بر اين مي‌كردند‬ ‫داشتند‪ ،‬حاضر بودند فقط براي يك‬ ‫تصور مي‌كردند و ساده‌لوحانه چنين‬ ‫سوي اقيانوس هند و شبه جزيره‬
‫ازدس ‌ترفته‌اش گردد‪ ،‬هدایت کرده‬ ‫ولی نتایجی که از آن گزارشها گرفته‬ ‫كه اين اظهارنظرها داير بر اينكه شاه‬ ‫هدف منفي ـ يعني برداشتن شاه ـ‬ ‫عربستان را در سر مي‌پرورانده‌اند‪.‬‬
‫و به ثمر رسانده بود‪ .‬خود اردشیر‬ ‫م ‌یشد ظاهراً ـ به دلیل همان اختلاف‬ ‫نخواهد توانست در مقابل انقلابي كه‬ ‫گرد هم جمع شوند وگرنه جز اين‪،‬‬ ‫م ‌يپنداشتند كه اين جنبش فقط يك‬ ‫استقلال و تماميت ارضي ايران‬
‫هم در آن قضایا نقشی برعهده‬ ‫نظری که در مراجع تصمیم‌گیری‬ ‫شروع شده پايداري كند‪ ،‬فقط معرف‬ ‫اثرات اين سد جغرافيايي را در‬
‫داشت و حالا پس از گذشت کی‬ ‫واشنگتن وجود داشت ـ کینواخت‬ ‫نظرات و احساسات شخصي آن دسته‬ ‫هدف مشتركي نداشتند‪.‬‬ ‫قيام مذهبي است‪.‬‬ ‫عرض سالهاي اخير تحكيم و تقويت‬
‫ربع قرن ظاهراً چنین تصور می‌کرد‬ ‫و کیسان نبود‪ .‬وزارت خارجه آمرکیا‬ ‫از اعضاي وزارت خارجه است كه باطنا‬ ‫تنها رهبري كه توانست خود را‬ ‫اشتباه بزرگ مطبوعات آمريكا‬ ‫كرده و هر نوع طرح و نقشه‌اي را‬
‫که تکرار عملیات تابستان ‪1332‬‬ ‫(و در مرحله آخر سازمان مرکزی‬ ‫با شاه مخالفند و او را مسئول نقض‬ ‫در رأس اين همه گرو‌ههاي مختلف‬ ‫كه ملت آمريكا را هم گمراه كرد‬ ‫كه شوروي‌ها احتمالا براي ورود به‬
‫در زمستان ‪ 1357‬اجراشدنی است‪.‬‬ ‫اطلاعات ـ «سیا») هر دو منطق‬ ‫المنافع قرار دهد آيت‌الله روح‌الله‬ ‫در همين «ساده گرفتن» يك قضيه‬ ‫اين منطقه (هندوستان و خاورميانه‬
‫من در منزل شخصی او در حصارک‬ ‫گزارشهای مرا پذیرفته و بر این‬ ‫حقوق بشر در ايران م ‌يدانند‪.‬‬ ‫خميني بود كه با شور و هيجاني‬ ‫بسيار مهم و عميق تاريخي بودكه‬ ‫عربي) داشت ‌هاند بر هم زده‌ است‪.‬‬
‫عده زیادی از افسران ارشد ارتش را‬ ‫عقیده بودند که شاه در مقابل این‬ ‫اين ترديدي كه در داخل شوراي‬ ‫بي‌مانند كه مخالفت شخصي‌اش با‬ ‫جلو چشم جهانيان در ايران صورت‬ ‫در سالهاي اخير وضع طوري‬
‫که در کودتای ‪ 1332‬شرکت کرده‬ ‫قیام دامن ‌هداری که شروع شده است‬ ‫ا منيت ملي نسبت به صحت‬ ‫دودمان پهلوي در آن ب ‌يتأثير نبود‪،‬‬ ‫م ‌يگرفت‪ .‬انقلاب ايران‪ ،‬برعكس تصور‬ ‫شده است كه دولت آمريكا ‪30‬‬
‫بودند ملاقات کردم‪ ،‬اما همچنانکه‬ ‫سرانجام امتیازاتی به مخالفان خواهد‬ ‫گزارشهايي كه ما مي‌فرستاديم وجود‬ ‫سرانجام موفق شد كه به اين سيل‬ ‫نويسندگان اين روزنامه‌ها‪ ،‬انقلابي‬ ‫درصد احتياجات انرژي خود را از‬
‫در عالم خیال لیاقت و جربزۀ عمل‬ ‫داد و از به‌کار بردن وسایل قهریه‬ ‫داشت‪ ،‬اثر خود را به طور صريح در آن‬ ‫خروشان ملي يك نوع هويت و‬ ‫نبود كه فقط يك مشت روحاني آن‬ ‫نفت خام حوزه خليج فارس تأمين‬
‫آنها را ارزیابی می‌کردم‪ ،‬به این نتیجه‬ ‫برای سرکوبی آنان اجتناب خواهد‬ ‫تعليمات و دستورهايي كه از واشنگتن‬ ‫خصيصه مذهبي ببخشد و آن را در‬ ‫را شروع كرده باشند‪ .‬برعكس‪ ،‬انقلابي‬ ‫م ‌يكند‪ .‬در حالي كه اروپاي غربي‬
‫رسیدم که این پهلوانان ‪ 25‬سال‬ ‫کرد‪ .‬اما مقامات دیگر تصمیم‌گیری‬ ‫به ما م ‌يرسيد بخشيده بود زيرا از يك‬ ‫چشم ايرانيان به صورت جهادي اكبر‬ ‫بود كه در آن تمام دشمنان سلسله‬ ‫‪ 60‬درصد و ژاپن متجاوز از ‪70‬‬
‫پیش هم ‌هشان در حال حاضر پهلوان‬ ‫در واشنگتن‪ ،‬ازجمله برژینسکی‬ ‫طرف دستورهايي كه مي‌رسيد ضد و‬ ‫كه هر مسلماني موظف به شركت در‬ ‫پهلوي دست به دست هم داده و براي‬ ‫درصد نيازهاي خود را از همين‬
‫پنب ‌ههایی هستند که انتظار هیچ گونه‬ ‫مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری‪،‬‬ ‫نقيض بود و از طرف ديگر در قبال‬ ‫برانداختن شاه كوشش م ‌يكردند‪ .‬اين‬ ‫رهگذر‪ ،‬يعني چاههاي نفت حوزه‬
‫شق‌القمری را از آنها نباید داشت‪.‬‬ ‫ظاهراً چنین تصور می‌کردند که من‬ ‫يك رشته مسائلي كه درباره آنها كسب‬ ‫آن مي‌باشد جلوه دهد‪.‬‬ ‫خليج به دست م ‌يآورند‪ .‬با توجه به‬
‫مهمترین دلیل بدبینی من درک‬ ‫تمام آن معرفت و تجربه سیاسی‬ ‫تكليف مي‌كرديم و اهميت موضوع‬ ‫دشمنان عبارت بودند از‪:‬‬ ‫اين ارقام‪ ،‬حفظ استقلال و تماميت‬
‫این حقیقت تلخ بود که در سال‬ ‫را که در عرض سی و دو سال‬ ‫ايجاب مي‌كرد كه پاسخ قاطع و فوري‬ ‫تلگرامهايي كه مي‌فرستادم و‬ ‫‪ 1‬ـ اشراف قديم ايران منتسب به‬ ‫ارضي ايران اهميت خاصي در نظر‬
‫‪ 1332‬افسران جزء و نفرات ارتش‬ ‫دوران خدمتگزاری متوالی در وزارت‬ ‫به آنها داده شود‪ ،‬هيچ گونه جوابي‬ ‫كاخ سفيد آنها را با نظر سوءظن‬ ‫سلسله قاجار و يا اشرافزادگاني كه‬ ‫آمريكا و ساير متحدانش در اروپاي‬
‫تقریباً بلااستثناء از این فرماندهان‬ ‫خارجه اندوخته‌ام همه را کیسره به‬ ‫دريافت نمي‌كرديم زيرا كساني كه‬ ‫اجدادشان امتيازاتي در دوره قاجار‬ ‫غربي پيدا كرده است‪ .‬متقابلا (و از‬
‫عالیرتبه اطاعت می‌کردند در حالی‬ ‫دور انداخته‌ام و در گزارشهایی که‬ ‫مسئول ارسال پاس ‌خهاي لازم بودند‪،‬‬ ‫مي‌نگريست‬ ‫نقطه نظر محاسبات استراتژيك)‬
‫که در اوضاع دگرگون شدۀ ‪،1357‬‬ ‫می‌فرستم تمام سعی و کوششم بر‬ ‫ظاهرا به اين دليل كه نم ‌يتوانستند‬ ‫سفا ر ت‌آ مر يكا د ر تهر ا ن د ر‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫اگر ايران تجزيه شود‪ ،‬يا رژيمي‬
‫قضیه کامل ًا معکوس شده بود به این‬ ‫این است که مفاد آن گزارشها طوری‬ ‫در متن آن پاسخ‌ها توافق كنند‪ ،‬به‬ ‫گزارشهايي كه به وزارت متبوعش‬ ‫‪ 2‬ـ مالكان و زمينداران و فئودالهاي‬ ‫در داخل اين كشور پا بگيرد كه‬
‫معنی که طرفداران دیروزی شاه (در‬ ‫تنظیم شود که با «احساسات و طرز‬ ‫طور كلي از ارسال جواب خودداري‬ ‫م ‌يفرستاد دائما م ‌يكوشيد كه ماهيت‬ ‫بزرگ ايران كه املاك خود را در‬ ‫اقتصاد ايران را وابسته به شوروي‬
‫بین سربازان و افسران جزء) همگی‬ ‫تفکر کنونی وزارت خارجه» منطبق و‬ ‫مي‌كردند! يكي از مهمترين موارد‬ ‫پيچيده و منفي انقلاب ايران را به‬ ‫اصلاحات ارضي شاه از دست داده بودند‪.‬‬ ‫و بلوك شرق سازد‪ ،‬چنين حادثه‌اي‬
‫باطناً متمایل به اردوی مخالفان‬ ‫اختلاف نظر در شوراي امنيت ملي‬ ‫اولياي مسئول وزارتخانه گوشزد كند‬ ‫‪ 3‬ـ سوسيال دموكراتها و اعضاي‬ ‫را بايد پيروزي بزرگي براي شوروي‬
‫سلطنت بودند‪ .‬بنابراین کلیۀ این‬ ‫و آنها را متوجه سازد كه سياستي كه‬ ‫جبهه ملي (طرفداران دكتر مصدق)‬ ‫حساب كرد‪( .‬يادآوري ـ مقاله قبل‬
‫امرای ارتش‪ ،‬سرلشکران و سپهبدان‬ ‫ايران در دوره بعد از شاه پيش خواهد‬ ‫كه خاطره سقوط رهبر خود را در سال‬ ‫از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي‬
‫و ارتشبدان‪ ،‬در چشم من فرماندهانی‬ ‫گرفت از آن سياست‌هايي نخواهد بود‬ ‫‪ 1953‬به وسيله محمدرضا شاه هرگز‬
‫بودند که نفرات و لشکرهای لازم را‬ ‫كه قابل پي ‌شبيني باشد و بشود رويش‬ ‫نوشته شده است)‬
‫از ياد نبرده بودند‪.‬‬ ‫در نتيجه‪ ،‬سياست دولت آمريكا‬
‫در اختیار نداشتند‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ بازاريان ـ يعني طبقه بازرگانان‬ ‫در قبال هر نوع بحراني در ايران‪،‬‬
‫ازقضا‪ ،‬خود شاه هم کامل ًا این‬ ‫سنتي ايران ـ كه برنامه صنعتي كردن‬ ‫منطقا بايد همين باشد كه اولا‬
‫نکته را درک کرده بود زیرا دائماً از‬ ‫ايران كه به وسيله شاه آغاز شده بود‬ ‫تماميت ارضي اين كشور را حفظ‬
‫من می‌خواست به واشنگتن هشدار‬ ‫آنها را از گردونه اقتصادي كشور خارج‬ ‫كند و ثانيا از وابستگي اقتصادي‬
‫بدهم که زیاد به حرفها و گزارشهای‬ ‫ايران به شوروي (كه نتيجه‌اش‬
‫خو ‌شبینانۀ اردشیر اطمینان نکنند‬ ‫كرده بود‪.‬‬ ‫تسلط سياسي روس‌ها بر اين كشور‬
‫زیرا وی به علت دوری متمادی‬ ‫‪ 5‬ـ كارگران صنعتي جوان و‬ ‫است) جلوگيري نمايد‪ .‬در عين‬
‫از ایران دیگر نمی‌تواند واقعیت‬ ‫بي‌ريشه كه از دهات به شهرها سرازير‬ ‫حال‪ ،‬مسائل ديگري هم هست كه‬
‫قضایا را آنطور که باید و شاید درک‬ ‫شده ولي هرگز نتوانسته بودند با نحوه‬ ‫با توجه به منافع درازمدت آمريكا‬
‫کند‪ .‬بدبختانه تمام این گزارشها و‬ ‫در ايران حقا بايد مورد توجه قرار‬
‫هشدارها ب ‌هجای آنکه تأثیری مثبت‬ ‫گيرد‪ .‬اين مسائل عبارتند از‪ :‬رفاه و‬
‫در محافل نزدکی به رئیس جمهور‬ ‫آسايش مردم ايران‪‌،‬احترام به حقوق‬
‫ببخشد‪ ،‬سوء ظنی را که در آن‬ ‫بشر‪ ،‬و تأمين آزاد ‌يهاي سياسي در‬
‫تاریخ نسبت به اعمال ما در تهران‬
‫وجود داشت تشدید و حفره اختلاف‬ ‫اين كشور‪.‬‬
‫نظر میان سفارت آمرکیا در تهران‬
‫و دفتر برژینسکی در واشنگتن را‬ ‫بحراني كه در سال ‪ 1978‬به وقوع‬

‫عمیقتر می‌کرد‪.‬‬ ‫پيوست‪ ،‬به سرعت گسترش يافت ولي‬
‫«دنباله دارد»‬
‫به هر تقدير‪ ،‬ظهور خود بحران آن طور‬

‫هم كه بعضي‌ها فكر م ‌يكنند چندان‬

‫ناگهاني نبود كه ما امكان آن را قبلا‬

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18