Page 5 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۲۷۰ (دوره جديد
P. 5
صفحه 5ـ Page 5ـ شماره 1۷۳6
جمعه ۱7تا پنجشنبه ۲3جولای ۲0۲0
ادامهی شیوع ُکرونا نمایشگاه کتاب سرپرستی بیژن صفاری همراه با آربی تاریخچه «کارگاه
تهران را امسال منتفی کرد؛ آشفتگی اُوانسیان ،ایرج انور و عباس نعلبندیان.
بازار نشر فقط برای ناشران خصوصی! این شورا در مورد انتخاب اعضای نمایش» در گفتگو با
«کارگاه نمایش» و نمایشهایی که
قرار بود روی صحنه بروند تصمیم اعضای کارگاه نمایش هوشنگ توزیع:
میگرفت و بسیار هم دموکراتیک
تصویری از نمایشگاه کتاب تهران که بیشتر بازاری برای تفریح و امتحان و کارگردانی کردم به نام «صبح را در نمایش» یا گروه خود را تاسیس کنند تئاتر نوین
خوراکیهای متنوع است عمل میکرد. ک ُنج این خانه مجوی» که هر دو در و یا در خدمت گروههای دیگر در
این شورا در واقع مراقب رشد بیایند .به روایتی ،اشاعه و تعالی هنر ایران با این
در حالی که شیوع ویروس ُکرونا در =در حالی که تنها امید استعدادهای جوان و اعتلای هنر «رپرتوار» کارگاه قرار گرفتند. تئاتر ،اساسنامه «کارگاه نمایش» بود.
تئاتر بود .برای مثال با دعوت از گروه سوم ،گروه تئاتر «بازیگران آنچه اعضای «کارگاه» را -اعم کارگاه شکل
ایران ،فرهنگ و هنر را از نظر اقتصادی برای کتابفروشیها ،فروش بزرگان تئاتر جهان مانند پیتر بروک و شهر» بود به سرپرستی آربی اُوانسیان. ازبازیگر ،نمایشنامهنویس و
یرژی گروتفسکی و برگزاری جلسات آربی تحصیل کرده تئاتر در انگلستان کارگردان– بهم پیوند میداد عشق و گرفت
نیز با ورشکستگی شدید روبرو کرده، کتابهای درسی سال آشنایی و گفتگو با آنها ،نقش بسزایی بود و پس از روی صحنه بردن اعتقادی بود که به هنر تئاتر داشتند،
در رشد هنری اعضایش داشت .و نمایشنامهای به نام «پژوهشی ژرف در محیطی سالم و بدون رقابتهای =ما در آن زمان [پیش
در نهایت پس از سه ماه تأخیر در تحصیلی جدید است ،اما نیز با فرستادن اعضا به جشن هنر و سترگ و نو در سنگوارههای…» رایج؛ به نوعی همه اعضا با هم برابر از انقلاب ]5۷اداره تئاتر
شیراز سبب میشد که ما بهترین اثر عباس نعلبندیان ،ابتدا در جشن بودند .برای مثال بازیگری که نقش را به عنوان یک مرکز مهم
برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ،امروز وزارت آموزش و پرورش آثار تئاتری جهان را هر ساله ببینیم و هنر شیراز و سپس در «انجمن ایران اول یک نمایش را به عهده داشت، در تئاتر ایران داشتیم با
وآمریکا» خوش درخشید و حالا به در اجراهای دیگر خدمت میکرد؛ گروههای مهم از جمله
محسن جوادی معاون فرهنگی وزارت تجربه کنیم. «کارگاه نمایش» پیوسته بود و گروهی خدماتی مانند مدیریت صحنه، «گروه هنر ملی»؛ اما کارگاه
=آقای توزیع ،فکر میکنید از بازیگران خوب وحرفهای آن زمان با طراحی و اجرای نور و صدا ،فروش در نهایت تواضع شروع به
فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که خردادماه اعلام کرد که به که کارگاه نمایش چقدر در تکوین او همکاری میکردند .کارهای این بلیت و راهنمایی کردن تماشاگران به کار کرد و خون تازهای در
گروه بارها به جشنوارههای تئاتری در صندلیهایشان .به عبارت دیگر ،مقام پیکر تئاتر دمید .به نوعی
این نمایشگاه امسال برگزار نمیشود. دلیل سود 1۷درصدی که شخصیت هنری شما و همکارانتان کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی تئاتر نوین ایران با این
در حالیکه شیوع ُکرونا در ایران هوشنگ توزیع در نقش فریدون
کتابفروشیها طلب کرده تاثیر داشته؟ شما چقدر نگرش دعوت شدند. فرخزاد کارگاه شکل گرفت.
فرهنگ و هنر را از نظر اقتصادی نیز به بودند ،امسال کتابهای گروه بعدی ،گروه تئاتر «اهریمن»
و رویه کاری خودتان را متاثر از بود به سرپرستی آشور بانی پال بابلا و «من ّیتی» در کارگاه وجود نداشت آدوم صابونچیان -هوشنگ توزیع،
مرز ورشکستگی رسانده ،در نهایت پس درسی در کتابفروشیها که تحصیلکرده دانشگاه آمریکاییها و به این شکل اعضای کارگاه خلق نویسنده ،کارگردان و بازیگر تئاتر به
فضای فکری «کارگاه نمایش» در بیروت در رشته الهیات مسیحی بود نمایش و به روی صحنه بردنش را از گفته خودش کارجدی تئاتر را در
از سه ماه تأخیر در برگزاری نمایشگاه نمیشود! عرضه و نبوغ خاصی در تئاتر تجربی داشت. «کارگاه نمایش تهران» آغاز کرد .وی
میدانید؟ این گروه چند کار جنجالبرانگیز اول تا پایان میآموختند. که در سال ۱۹7۹به آمریکا مهاجرت
بینالمللی کتاب تهران به عنوان -تاثیر کارگاه و نوع نگاهش بر در کارگاه و در جشن هنر شیراز به باید اشاره کنم که نمایشهایی که کرد میگوید بعد از پنج سال اقامت
اعضایش بسیار زیاد بود .همگی ما روی صحنه بُردند ،کارهایی در حد روی صحنه میرفتند -از آنجا که تنها در نیویورک به لسآنجلس رفته و
تنها محل عرضه گستردهی کتاب = ُکرونا در شرایطی به در آنجا شکل گرفتیم .من شخصاً یک سالن بیشتر نداشتیم– به صورت گروه تئاتری خود را به نام «کارگاه
چندین بار گفتهام که هر چه امروز استانداردهای جهانی. «رپرتوار» در یک مجموعه قرار نمایش »7۹تأسیس میکند و تا به
برای ناشران ،این نمایشگاه لغو شد. معضل تازهی ناشران بخش دارم از «کارگاه نمایش تهران» دارم. در عین حال کارگردانهایی به میگرفتند و ماهها بر صحنه میماندند. امروز ۱4نمایش نوشته و به روی
چه در زمینه تئاتر و چه در زندگی عنوان «کارگردان میهمان» به کارگاه =چه نکاتی گروههای مختلف صحنه برده است .از شاخصترین
محسن جوادی معاون فرهنگی خصوصی و کتابفروشیها شخصیام .ضمناً در نوجوانی هرکدام میآمدند و یک یا چند نمایش را با فعال در کارگاه را از هم متمایز کارهای توزیع میتوان به «بوی خوش
از ما میتوانستیم به راحتی به راه همکاری اعضای کارگاه روی صحنه میکرد؟ و شما در کدام یک از عشق» اشاره کرد که در طول چهار
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز بدل شده که پیشتر غلط برویم .اما کارگاه با مدیریتاش با میبردند که از آن جمله باید به مریم گروههای کارگاه فعالیت داشتید؟ سال متوالی بیش از پانصد اجرا داشته
تهیه امکانات لازم به ما شکل داد .اگر خلوتی اشاره کنم که سه نمایش است .آخرین کار او «شاعر نقرهای»
یکشنبه ۲۲تیرماه اعلام کرد« :چیزی با کمبود کاغذ و فساد آموزش تئاتری در «کارگاه نمایش» خارجی در کارگاه به روی صحنه بُرد در کدام نمایشها بازی کردید؟ بر اساس زندگی فریدون فرخزاد
همه جانبه نمیبود و خلق یک نمایش به نامهای «مروارید»« ،نجات یافته» -به مرور چهار گروه نمایشی در نوشته شده .این نمایش با استقبال
به عنوان نمایشگاه کتاب تهران که در بازار نشر نیز مواجه را از اول تا آخر نمیآموختیم ،من و «جاده باریک به شمال دور» .مریم «کارگاه نمایش» به وجود آمد. بسیار از سوی تماشاگران و منتقدین
فقط یک بازیگر باقی میماندم و قادر خلوتی تحصیلکرده «تئاتر سلطنتی اولین گروه به سرپرستی ایرج انور
شامل همه بخشها باشد و ناشران به لندن» بود .دیگری یک کارگردان و شهرو خردمند بود که هر دو روبرو شده است.
به تهیه یک نمایش نمیشدم. فرانسوی -الجزایری به نام مصطفی دانشآموختگان و فعالین تئاتر در با هوشنگ توزیع در مورد یکی
دور هم جمع شوند و مخاطبان از آن بودهاند .همزمانُ ،کرونا بازار =با چه همکارانی رابطه کاری دالی بود که او هم سه نمایش روی ایتالیا بودند .هدف و تاکید این گروه پروژههای شاخص تئاتر در ایران
خوبی داشتید و چه خاطرات صحنه برد .رضا قاسمی دو نمایش بیشتر پرورش بازیگر بود .کلاسهای قبل از انقلاب یعنی «کارگاه نمایش»
بازدید داشته باشند ،برگزار نخواهد کتابهایاینترنتی،صوتیو روی صحنه برد .سیروس ابراهیم زاده گوناگون مانند تمرینات بدنی و وابسته به تلویزیون ملی ایران
جالبی از آنها دارید؟ مثلا شکوه هم یک نمایش به نام «شبیخون» آموزش «متد» و نیز فن بیان که
شد». اپلیکیشنهای عرضه کتاب و هوشنگ آزادیور یک نمایش به توسط منوچهر انور تدریس میشد. گفتگویی داشتیم.
نجم آبادی و یا بیژن مفید… نام «شب جنایتکاران» در «کارگاه البته این گروه نمایشهای زیادی را =آقای توزیع ،شما چه زمانی به
به گفتهی جوادی ،معاونت فرهنگی را داغ کرد و اکنون ناشران -میتوانم بگویم تقریباً با همه
اعضا «کارگاه نمایش» رابطه خوبی نمایش» اجرا کردند. هم روی صحنه برد. کارگاه نمایش تهران پیوستید؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قصد و کتابفروشیها رقبای داشتم .اما رابطه نزدیکتری با عباس من به عنوان بازیگر در این گروه بعدی گروه «تئاتر کوچه» -من از نوجوانی و از آغاز تاسیس
نعلبندیان و شکوه نجم آبادی و اواخر نمایشهای بازی کردم« :ادیپ بود به سرپرستی عباس نعلبندیان کارگاه نمایش به آن پیوستم و در
دارد «برنامههای دیگری» را به عنوان جدیدی در این بازار بیرونق با آربی اُوانسیان داشتم که احترام شهریار» از ایرج انور« ،حلاج» از که مدیر داخلی کارگاه هم بود .این اولین نمایش این مرکز به نام «ادیپ
خاصی برای کارهایش قائل بودم. خجسته کیا« ،ناگهان» اثر عباس گروه غالباً نمایشهای اسماعیل شهریار» به کارگردانی ایرج انور بازی
جایگزین تدارک ببیند .تصمیمگیری با بیژن مفید که مدت کوتاهی در نعلبندیان به کارگردانی فرهاد خلج را روی صحنه میبرد .ژانر کردم .سپس به گروه «تئاتر کوچه» با
کارگاه بود در یکی از جشنهای هنر مجدآبادی« ،مرواید» و «نجاتیافته» کار این گروه نوعی تئاتر تجربی در سرپرستی عباس نعلبندیان که غالباً
برپایی نمایشگاه کتاب تهران به دارند و فضای مجازی نیز شیراز همراه با اسماعیل خلج هماتاقی به کارگردانی مریم خلوتی« ،شب زمینه نمایشهای کامل ًا ایرانی بود. نمایشهای اسماعیل خلج را روی
ستاد مقابله با ُکرونا واگذار شده بود، شدیم .بیژن مفید بسیار مهربان بود جنایتکاران» به کارگردانی هوشنگ نمایشهایی که اکثراً در قهوهخانهها صحنه میبُرد پیوستم و تا آخر با
عرصهی فعالیت آنها را به و خلق و خوی خوشی داشت و گاهی آزادیور« ،صندلی را کنار پنجره اتفاق میافتاد و یا در محلههای پایین این گروه بودم .در این مدت البته با
ولی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شدت تنگ کرده است. ما رو از خنده رودهبُر میکرد .این بگذاریم…» به کارگردانی عباس شهر ،با شخصیتهایی از ُعمق جامعه. کارگردانهای دیگری در کارگاه مانند
جنبهای از شخصیت بیژن مفید بود نعلبندیان و «شبیخون» به کارگردانی «گروه کوچه» با نویسندگی اسماعیل خجسته کیا ،فرهاد مجدآبادی ،مریم
پیشنهاد داده بود در تاریخی از امرداد =بااینکهناشرانپیشنهاد که کمتر شناخته شده بوده و هست. خلج بیشترین تعداد نمایشها را در خلوتی ،هوشنگ آزادیور ،سیروس
=آیا تمام کارهای شما تجربی و سیروس ابراهیم زاده. «کارگاه نمایش» روی صحنه میبرد ابراهیم زاده و عباس نعلبندیان هم
تا مهرماه این نمایشگاه برگزار شود. دادند تا بودجه ۲۳میلیارد و مدرن بودند و تنها در محل «کارگاه اما در گروه «تئاتر کوچه» که گروه و در میان تماشاگرانش از محبوبیت
اصلیام بود در این نمایشها که کارکردم.
حالا عدم برگزاری نمایشگاه کتاب 4۲۰میلیونتومانینمایشگاه نمایش» روی صحنه برده میشدند همگی از اسماعیل خلج بودند بازی خاصی برخوردار بود. =آیا در زمان پیوستن شما
داشتم :پاتوق ،پاانداز ،عرقتو بخور در «گروه کوچه» بعدها دیگرانی «کارگاه نمایش» دارای اساسنامهای
تهران در حالی بطور رسمی اعلام یا اینکه برخی از آنها در سالنهای توی خودت باش ،احمدآقا برسکو، هم نمایشهایی را به روی صحنه بود که اهداف آن را بیان کند و
باجه ،حالت چطوره مش رحیم ،قمر بردند .رضا ژیان نمایش «مستانه» را متقاضیان عضویت آن را بپذیرند؟
شده که بسیاری از ناشران بخش کتاب تهران به صورت مجهز و بزرگ هم اجرا میشدند؟ در عقرب ،جمعه ُکشی و شبات .دو کارگردانی کرد .من نمایشی را نوشتم و یا اهداف مشترک نانوشتهای
خصوصی پیش از همهگیری ُکرونا -کارهایی که در کارگاه تولید نمایش آخری در جشن هنر شیراز در بین فعالان آن وجود داشت؟
تسهیلات در اختیارشان میشدند تماماً میبایست مدرن گذشته از تئاتر تجربی چه نکات
هزینههای کاغذ ،چاپ و صحافی را قرار گیرد ،ولی اکنون نه و تجربی میبودند .میبایست که هم اجرا شدند. دیگری اعضای «کارگاه نمایش» را
از استانداردهای درستی برخوردار =چقدر سازمان مادر یعنی
به صورت نقدی پرداخت کردهاند ،اما تنها خبری از حمایت مالی میبودند و غالباً در همان محل کارگاه تلویزیون ملی ایران و مدیریت آن به یکدیگر پیوند میداد؟
با بروز ُکرونا بازار عید نوروز را نیز از اجرا میشدند و در مجموعه نمایشی «-کارگاه نمایش» توسط یک گروه
خسارتدیدگان نیست بلکه برای مدتها باقی میماندند تا شانس در شکل دادن به «کارگاه نمایش» و کوچک از روشنفکران آن زمان طراحی
دست دادند و کتابهایشان در انبار دیده شدن پیدا کنند .اما برخی از شد و سپس توسط بیژن صفاری نقاش
سرنوشت چندین میلیارد نمایشها در تئاتر شهر و جشن هنر دیدگاهها و نحوه عملکرد آن تاثیر و معمار مطرح آن روزها و با کمک
خاک میخورد. مالی تلویزیون ملی ایران و سازمان
ُکرونا در شرایطی به معضل شیراز هم روی صحنه میرفتند. داشت؟ مدیریت خود کارگاه چقدر جشن هنر شیراز راهاندازی شد.
تومان بودجه نمایشگاه هم =جایگاه «کارگاه نمایش» را در فکر و ایده اولیه تاسیس «کارگاه
تازهی ناشران بخش خصوصی و نامعلوم است و روشن نیست تئاتر معاصر ایران چگونه ارزیابی به نظر شما در پیشبرد کارها نقش نمایش» به وجود آوردن یک مرکز
تجربی برای تئاتر بود برای علاقمندان
کتابفروشیها بدل شده که پیشتر با از جیب چه کسانی سر در میکنید؟ این کارگاه چه چیزی به داشت؟ به بازیگری ،نویسندگی و کارگردانی.
-تلویزیون ملی ایران هیچ دخالتی قرار بود مرکزی باشد برای تجربه
کمبود کاغذ و فساد در بازار نشر نیز آورد! هنر تئاتر ایران افزود؟ در مدیریت «کارگاه» نداشت و هیچ کردن در هنر تئاتر بدون دغدغهی
-البته ما در آن زمان [پیش از سیاستی را اعمال نمیکرد .کارگاه گیشه .هدف این بود که اعضای آن
ادامه در صفحه ۱7 مواجه بودهاند. انقلاب ]۵7اداره تئاتر را به عنوان توسط یک شورا مدیریت میشد به پس از مدتی جای خود را به اعضای
یک مرکز مهم در تئاتر ایران داشتیم جدید بدهند و در خارج از «کارگاه
با گروههای مهم از جمله «گروه هنر
ملی» به سرپرستی عباس جوانمرد.
گروههای دیگری متشکل از عزتالله
انتظامیو علی نصیریان و بعدها
داود رشیدی و غیره نیز بودند که
کارهای بسیار خوبی هم میکردند.
اما کارگاه در نهایت تواضع شروع
به کار کرد و خون تازهای در پیکر
تئاتر دمید .به نوعی تئاتر نوین ایران
با این کارگاه شکل گرفت .مسابقات
نمایشنامهنویسی کارگاه فوقالعاده بود
و مشوق بسیاری از نمایشنامهنویسان
جوان شد .سفرهای خارجی و داخلی
گروههای کارگاه بسیار اهمیت داشت.
جایگاه «کارگاه نمایش» در تئاتر نوین
ایران غیرقابل انکار است.
وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی
