Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۳۰۲ (دوره جديد
P. 14

‫صفحه ‪ - Page 14 - ۱4‬شماره ‪۱۷68‬‬
                                                                                                                                                                                 ‫جمعه ‪ ۱۵‬تا پنجشنبه‪ 2۱‬اسفندماه ‪۱3۹۹‬خورشیدی‬

‫نوین و مردم اختلافی وجود نداشته باشد‪،‬‬    ‫از حزب رستاخیز تا اولان باتور (‪)۱‬‬                                                                                                                              ‫درست بهیاد ندارم که «کنفرانس‬
‫مسأله حزب فراگیر رستاخیز را مطرح‬                                                                                                                                                                        ‫ارزشیابی انقلاب آموزشی» رامسر‪،‬‬
‫فرمودند‪ .‬به نظر بنده اگر در هر دانشگاه‬   ‫کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی و مذاکرات و تصمیمات آن درباره حزب و دانشگاه‬                                                                                     ‫نخستین بار در چه سالی برگذار شد‪.‬‬
‫کانونهای حزبی تشکیل شود‪ ،‬بعضی از‬                                                                                                                                                                        ‫شاید در سال ‪ ۱3۴۸‬یا سال بعد از آن‪.‬‬
‫اعضای این کانونها ممکن است بهمنظور‬       ‫حاوی نکتهها و عبرتهای قابل تأمل در یک‬      ‫ایالات متحده آمریکا همت گمارده که هر‬     ‫دکتر جلال متینی رئیس پیشین دانشگاه‬                                         ‫این کنفرانس از آن تاریخ به بعد هرساله‬
‫ایجاد شخصیت و استقلال عمل برای‬           ‫دورۀ حساس از تاریخ ایران در سالهای منتهی‬   ‫شمارۀ آن مجموعهای است شامل دانستنیها‬     ‫فردوسی (مشهد) از آنجمله فرهیختگان‬                                          ‫بهطور منظم در حضور اعلیحضرت‬
‫خود‪ ،‬مسائل مختلف را بهصورتی مطرح‬                                                    ‫و آموختنیها راجع به مسائل فرهنگی و‬       ‫ایرانی است که در دوران غربتنشینی‪ ،‬به‬                                       ‫یا اعلیحضرتین در رامسر تشکیل‬
‫کنند که نه فقط وحدت کلمه را از بین‬                           ‫به انقلاب اسلامی است‪.‬‬                                           ‫عزلتگزینی گردن ننهاده و خصوص ًا ایران و‬                                    ‫میگردید و در آن‪ ،‬هم کارهای انجام‬
‫ببرد بلکه در ضمن ممکن است در درجه‬              ‫این مقاله را در دو شماره میخوانید‪.‬‬     ‫اجتماعی و سیاسی ایران در رهگذر تاریخ‪.‬‬                                                                             ‫شده در دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬
‫اول سیاست وزارت علوم و آموزش عالی‬                                                   ‫در شمارۀ اخیر ایرانشناسی (پائیز ‪،)۱۳85‬‬          ‫فرهنگ و تاریخ آن را از یاد نبردهاند‪.‬‬                                ‫عالی کشور در سال تحصیلی پیش‬
‫و مدیریت دانشگاهها و دانشکدهها نیز‬             ‫خداکطترارتجلساالهلامیتیخندمیت‬        ‫دکتر متینی خاطراتی از دوران خدمت‬         ‫از هیجده سال پیش‪ ،‬دکتر متینی به تهیه‬                                       ‫مورد بررسی و ارزیابی قرار میگرفت و‬
‫مورد تعرض قرار گیرد و به دستهبندی‬                                                   ‫دانشگاهی خود جایگزین سرمقاله کرده که‬     ‫و تدوین و انتشار مجله «ایرانشناسی» در‬                                      ‫هم سیاست کلی دولت دربارۀ آموزش‬
‫در داخل دانشگاهها منجر گردد‪ ،‬و در‬                                                                                                                                                                       ‫عالی مملکت در سال تحصیلی بعد‬
‫نتیجه برخی از کانونها ممکن است به‬        ‫دکتر جلال متینی‬                            ‫فروزنده اربابی‬                                                               ‫عنایت الله رضا‬
‫صورت حزب یا واحد سیاسی مستقل‬                                                                                                                                                                                              ‫اعلام میگردید‪.‬‬
‫کوچکی عمل کنند که با آنچه مورد‬           ‫روزی که آب و هوا خوب است به رامسر‬       ‫هست‪ ،‬ولی اجرای آن در دانشگاهها‬          ‫داشته باشند به بحث پرداختند‪ .‬ناگفته‬     ‫ساخت که اشارۀ به آنها از بحث ما در‬     ‫من دو بار در این کنفرانس شرکت‬
‫نظر شاهنشاه است کامل ًا مغایرت داشته‬     ‫میآیند‪ ،‬در کنفرانس شرکت میکنند‪،‬‬         ‫مطلقاً امکانپذیر نیست‪ .‬زیرا ورود به‬     ‫نماند همانطور که اشاره کردم پیش از‬                    ‫این مقاله خارج است‪.‬‬      ‫کردم‪ .‬نخست با سمت معاون آموزشی‬
‫باشد‪ .‬بهعلاوه‪ ،‬ما در کانونهای حزبی‬       ‫و قطعنامه کنفرانس را ندیده به شهر‬       ‫هر یک از واحدهای دانشگاهی مستلزم‬        ‫این‪ ،‬دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬                                                  ‫و پژوهشی دانشگاه فردوسی‪ ،‬در زمان‬
‫دانشگاه نمیتوانیم بهجز دانشجویان و‬       ‫خود برمیگردند‪ .‬خیر‪ .‬تا این قطعنامه‬      ‫آن است که شخص ـ اعم از دانشجو‪،‬‬          ‫عالی نقشی در دو حزب ایران نوین و‬        ‫آنچه در این مقاله از نظر خوانندگان‬     ‫ریاست آقای دکتر مژدهی‪ ،‬و بار دوم‬
‫استادان و کارکنان دانشگاه به اشخاص‬       ‫را جزء به جزء مورد بررسی قرار ندهید‬     ‫استاد یا کارمند اداری دانشگاه ـ در‬      ‫مردم نداشتند‪ ،‬گرچه بهیقین برخی از‬       ‫خواهد گذشت اشارهای است مجمل‬            ‫در سال ‪ ۱3۵۴‬با سمت ریاست همین‬
‫دیگر اجازه بدهیم شرکت کنند‪ ،‬و مهمتر‬      ‫و صورت نهایی آن را تصویب نکنید‪ ،‬کار‬     ‫صورت لزوم‪ ،‬کارت شناسایی خود را‬          ‫اعضای آموزشی یا اداری آنها عضو یکی‬      ‫به موضوع حزب رستاخیز و نقشی که‬         ‫دانشگاه‪ ،‬که در این گفتار‪ ،‬بهاختصار‬
‫از همه آن که نمیتوانیم به دانشجویان‬                                              ‫به مأمور گارد دانشگاه ارائه دهد‪ .‬ورود‬   ‫از این دو حزب بودند‪ .‬اما اینک قرار‬      ‫برای دانشگاهها در این حزب تعیین‬        ‫تمام‪ ،‬به نقل خاطراتم از آن میپردازم‪.‬‬
‫بگوییم مسائل سیاسی را در دانشگاه و‬            ‫این کنفرانس تمام شده نیست‪.‬‬         ‫غیر دانشگاهیان به دانشگاهها ممنوع‬       ‫بود بر طبق اساسنامه حزب رستاخیز‪،‬‬        ‫شده بود‪ .‬حسن احزاب ایران نوین و‬        ‫تنها بدین مقصود که به یکی از‬
‫دانشکدهها مطرح نسازند‪ .‬در حالی که ما‬     ‫گمان من آن است که شخصی‬                  ‫است مگر با اجازه کتبی مسؤول واحد‬        ‫در دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬             ‫مردم این بود که دولتهای وقت برای‬       ‫مشکلات وطنمان در سالهای پیش‬
‫یا شما در کانونهای حزبی مجاز به انجام‬    ‫بایست به اعلیحضرت گفته باشد که‬          ‫دانشگاهی‪ .‬اینک چگونه میتوان کانون‬       ‫عالی کشور نیز بهمانند وزارتخانهها و‬     ‫دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی‬
                                         ‫قطعنامۀ کنفرانس حد اقل با مصوبۀ‬         ‫حزب رستاخیز را از این دستور کلی‬         ‫سازمانهای مختلف کشور «کانون»های‬         ‫کشور رسالتی و وظیفهای در آن حزبها‬                     ‫اشارهای کرده باشم‪.‬‬
                    ‫این کار هستیم‪.‬‬       ‫بعضی از کمیتهها تناقض دارد‪ ،‬و یا‬        ‫مستثنی ساخت و فیالمثل اعلام کرد‬         ‫حزب رستاخیز تشکیل شود‪ .‬کانونهای‬         ‫قائل نشده بودند‪ ،‬ولی موضوع حزب‬         ‫کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی‬
‫من به تفصیل در این باب سخن‬               ‫در مصوبۀ بعضی از کمیتهها تغییراتی‬       ‫در ساعاتی که کانون حزبی در یکی‬          ‫حزب رستاخیز صنفی نبودند و افراد‬         ‫فراگیر رستاخیز از مقولهای دیگر بود‪.‬‬    ‫در این سال پس از تشکیل حزب‬
‫گفتم و البته میکوشیدم کسی گفتار‬          ‫داده شده است‪ .‬این جلسه بدین ترتیب‬       ‫از دانشکدهها تشکیل میشود این‬            ‫مختلف میتوانستند در هر یک از آنها‬       ‫پس از این مقدمه بپردازم به اصل‬         ‫رستاخیز برگذار شد و بدین جهت سایۀ‬
‫مرا بر مخالفت با حزب رستاخیز حمل‬         ‫پایان یافت در حالی که ما نمیتوانستیم‬    ‫دستور امنیتی بهطور کلی نادیده گرفته‬     ‫که مایلند شرکت کنند و دربارۀ مسائل‬      ‫موضوع‪ ،‬یعنی «کنفرانس ارزشیابی‬          ‫این حزب بر کنفرانس سنگینی میکرد‪.‬‬
‫نکند‪ .‬پس از آن که سخنانم به پایان‬        ‫در اجرای امر اعلیحضرت در رامسر‬          ‫میشود‪ .‬بار دیگر تأکید میکنم که این‬      ‫مملکتی به بحث و اظهار نظر بپردازند‪.‬‬     ‫انقلاب آموزشی» رامسر و وظیفۀ‬           ‫حزبی که منشأ خدمتی نشد همچنانکه‬
‫رسید‪ ،‬آقای نخست وزیر ـ اگر اشتباه‬        ‫بمانیم زیرا از بعد از ظهر همان‬          ‫موضوع را با احتیاط تمام و ملاحظۀ‬        ‫طبیعی است بحث اساسی این کمیته‬                                                  ‫حزبهای ملیون و مردم و پس از آن‬
‫نکنم ـ به چند تن از صاحبنظران حزب‬        ‫روز کنفرانس دیگری مثل ًا کنفرانس‬        ‫جوانب کار و در کمال اختصار بیان‬         ‫فقط درباره نحوۀ تشکیل کانونهای این‬         ‫دانشگاهها در برابر حزب رستاخیز‪.‬‬     ‫احزاب ایران نوین؛ و مردم نیز بهراستی‬
‫رستاخیز که در جلسه حضور داشتند‬           ‫بهداشت در همین محل برگذار میشد‪.‬‬         ‫کردم و نمیدانستم حاضران در کمیته‬        ‫حزب در دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬                                                ‫از «حزب»‪ ،‬بهجز نام چیزی نداشتند‬
‫رو کردند و نظر آنان را پرسیدند‪ .‬دو تن‬    ‫پس شرکت کنندگان در کنفرانس‬              ‫چه عکسالعملی نسبت به سخنانم‬             ‫عالی بود و این که این امر به چه صورتی‬             ‫حزب و دانشگاه‬                ‫و همه بهگونهای حزبهای دولتی بودند‬
‫از آنان مطالبی را که من گفته بودم به‬     ‫ارزشیابی انقلاب آموزشی‪ ،‬از رامسر‬                                                                                                                               ‫با ظاهری «غیر دولتی»‪ .‬حزب ایران‬
‫صورتی محترمانه رد کردند‪ .‬بار دیگر‬                                                                ‫نشان خواهند داد‪.‬‬                  ‫باید به مرحلۀ اجرا درآید‪.‬‬     ‫جلسۀ افتتاحیۀ کنفرانس در حضور‬          ‫نوین حزب اکثریت بود و حزب مردم‬
‫آقای نخست وزیر رو به من کردند و از‬                 ‫عازم شهرهای خود شدند‪.‬‬         ‫اگر اشتباه نکنم فقط آقایان دکتر‬         ‫نویسندۀ این سطور با توجه کامل به‬        ‫شاهنشاه و شهبانو و با حضور چند تن‬      ‫حزب اقلیت‪ .‬ولی هر دو عمل ًا مجری‬
‫من خواستند که در پاسخ حضرات اگر‬          ‫خوشبختانه جلسات در پشت درهای‬            ‫عنایت رضا و رضا قطبی یکی پس‬             ‫حساسیت موضوع‪ ،‬و با احتیاط تمام‪،‬‬         ‫از بلندپایگان کشور ازجمله‪ :‬آقایان‬      ‫منویات شخص اول مملکت بودند و به‬
‫مطلبی دارم بهعرض برسانم‪ .‬من بار دیگر‬     ‫بستۀ حزب رستاخیز تشکیل شد‪ .‬حاصل‬         ‫از دیگری موضوع را دنبال کردند و‬         ‫ضمن تأیید این که دانشگاهها البته‬        ‫هویدا نخست وزیر‪ ،‬دکتر عبدالحسین‬        ‫همین سبب بود که یکی از رندان درباره‬
‫اصول مطالبی را که قبلا گفته بودم تکرار‬   ‫مذاکرات این دو سه جلسه این شد که‬        ‫تشکیل کانونهای حزبی را در دانشگاهها‬     ‫باید وظیفۀ خود را در این مورد انجام‬     ‫سمیعی وزیر علوم و آموزش عالی‪ ،‬دکتر‬     ‫این دو حزب‪ ،‬این بیت را سروده بود‪:‬‬
‫کردم با تأکید بر این که بهاحتمال قوی‬     ‫وزارت علوم و آموزش عالی ضمن ارسال‬       ‫نادرست دانستند‪ .‬آقای دکتر عنایت‬         ‫دهند‪ ،‬اظهار داشت موضوعی که به نظرم‬      ‫محمد باهری معاون کل وزارت دربار‬        ‫«حزب ایران نوین پاینده باد ‪ /‬یک کمی‬
‫برخی از کانونهای حزبی در دانشگاهها‬       ‫یک نسخه از قطعنامه مورد بحث برای‬        ‫رضا از اطلاعات و تجربیات خود در‬         ‫میرسد و لازم میدانم در این کمیته‬        ‫شاهنشاهی‪ *،‬و رؤسای دانشگاهها و‬         ‫هم حزب مردم زندهباد»‪ .‬و به همین‬
‫و مؤسسات آموزش عالی ممکن است‬             ‫رؤسای دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬          ‫کشور شوروی و کشورهای پشت پردۀ‬           ‫بهعرض برسانم آن است که آقایان‬           ‫مؤسسات آموزش عالی و تنی چند‬            ‫جهت بود که در اسفند ‪ ۱3۵3‬با اشاره‬
‫بهصورت گروه مستقلی که اساسنامه و‬         ‫عالی‪ ،‬و دیگر مقامهای شرکت کننده در‬      ‫آهنین با ذکر شاهد و مثال سخن‬            ‫شاید مطلع باشند که بنده سالهاست‬         ‫از صاحبنظران در امور دانشگاهی‬          ‫بسیار مبهم شاهنشاه در یک کنفرانس‬
‫آییننامۀ مستقلی هم ندارند‪ ،‬وارد میدان‬    ‫کنفرانس‪ ،‬از آنان بخواهد اگر در هر مورد‬  ‫گفتند و آقای قطبی رئیس سازمان‬           ‫استاد دانشگاه فردوسی هستم‪ .‬اینک‬         ‫و حزبی تشکیل گردید‪ .‬این جلسه‬           ‫مطبوعاتی که به گونهای از آن بوی عدم‬
‫شوند و مقاصد خود را علیه سیاست‬           ‫نظری دارند آن را به وزارت علوم بنویسند‬  ‫رادیو تلویزیون ایران که از خویشان‬       ‫که به ریاست این دانشگاه منصوب‬           ‫پس از سخنرانی کوتاه دو سه تن از‬        ‫رضایت از نحوه کار و فعالیت دو حزب‬
‫دولت یا مدیریت دانشکده و دانشگاه‬         ‫تا در جلسهای خاص مورد بررسی قرار‬        ‫نزدیک شهبانو فرح هستند‪ ،‬موضوع‬           ‫گردیدهام‪ ،‬همچنان بهعنوان استاد تمام‬     ‫مقامهای شرکت کننده در کنفرانس‪،‬‬         ‫ایران نوین و مردم استشمام میشد‪ ،‬در‬
‫جامۀ عمل بپوشانند‪ .‬البته به یاد ندارم‬    ‫گیرد‪ .‬این کار انجام شد‪ .‬من نیز با توجه‬  ‫را به شرح از زاویه دیگر مورد بحث‬        ‫وقت مانند سالهای پیش به تدریس نیز‬       ‫پایان پذیرفت‪ .‬بعد از ظهر همان روز هر‬   ‫ظرف دو سه روز نه فقط از آن دو حزب‬
‫که در آن جلسه و در آن ج ّو مخصوص‬         ‫به پیشنهاد کمیته مربوط در کنفرانس‬       ‫قرار دادند‪ .‬بهیاد ندارم که بهجز این‬     ‫مشغولم‪ .‬سپس گفتم که ما در دانشگاه‬       ‫یک از شرکت کنندگان در کنفرانس‪،‬‬         ‫و یکی دو سه حزب کوچک دیگر اثری‬
‫دقیقاً چه گفتم ولی خلاصهاش این بود‬       ‫آموزشی رامسر‪ ،‬در جواب نوشتم که‬          ‫دو تن افراد دیگری نیز در این باب‬        ‫به دانشجویان توصیه میکنیم و از آنان‬     ‫در یکی از کمیتههایی که بهمنظور‬         ‫بر جای نماند‪ ،‬بلکه همه گردانندگان‬
‫که بهاحتمال زیاد وحدت کلمه در مسائل‬      ‫کمیته ـ برخلاف آنچه در قطعنامه‬          ‫سخن گفتند یا نه‪ .‬بحث درباره این‬         ‫به ج ّد میخواهیم که مسائل سیاسی را‬      ‫بررسی و اظهار نظر درباره یکی از‬        ‫اصلی آن دو حزب‪ ،‬به حزب رستاخیز‬
‫اساسی از بین میرود‪ ،‬تشتت بهوجود‬          ‫مذکور است ـ تشکیل کانونهای حزبی‬         ‫موضوع بهدرازا کشید و شاید به‬            ‫در دانشگاه مطرح نکنند و دربارۀ آنها به‬  ‫مسائل مربوط به آموزش عالی کشور‬         ‫«منتقل» شدند و سیاست تکحزبی‬
‫میآید‪ ،‬ادارۀ دانشکدهها و دانشگاهها با‬    ‫را در دانشگاهها مورد تصویب قرار نداده‬   ‫نیمه شب رسید و در نتیجه کمیته‬           ‫بحث و مجادله نپردازند‪ .‬زیرا بارها شاهد‬  ‫تشکیل شده بود شرکت کردند‪ .‬ظاهراً‬
‫مشکلات جدید روبرو میشود‪ ،‬و مسائل‬         ‫است‪ .‬پس از مدتی جلسهای در یکی از‬        ‫تشکیل کانونهای حزب رستاخیز را در‬        ‫بودهایم که این گونه بحثها سرانجام‬       ‫اعضای این کمیتهها قبل ًا از طرف‬                     ‫در ایران برقرار گردید‪.‬‬
‫امنیتی دانشگاه در زیر نظر گارد دانشگاه‬   ‫تالارهای مجلس شورای ملی بهریاست‬         ‫دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به‬        ‫به دخالت پلیس یا گارد دانشگاه در‬        ‫وزارت علوم و آموزش عالی تعیین شده‬      ‫بیفایده نخواهد بود که این وضع را با‬
‫صدمه میبیند و مسؤولان دانشگاهها‬          ‫آقای هویدا نخست وزیر و با حضور آقایان‬   ‫مصلحت ندانست‪ .‬پس از پایان جلسه‬          ‫محوطۀ دانشگاه منجر گردیده و گاهی‬        ‫بودند‪ .‬وظیفه هر یک از این کمیتهها‬      ‫حزبهای محافظهکار و کارگر انگلستان‬
‫نمیتوانند مسؤولیت عواقب این امر را‬       ‫دکتر سمیعی وزیر علوم و آموزش عالی‪،‬‬      ‫بهطور خصوصی از این دو بزرگوار‬           ‫دانشکدهها در کوتاهمدت یا درازمدت‬        ‫این بود که پس از بحث و تبادل آراء‬      ‫مقایسه کنیم که در همین قرن بیستم‬
‫بهعهده بگیرند‪ .‬آقای نخست وزیر بهطور‬      ‫دکتر عبدالمجید مجیدی وزیر مشاور و‬       ‫تشکر کردم و به آقای قطبی گفتم‬           ‫تعطیل شده و تنی چند از دانشجویان‬        ‫درباره موضوعی که کمیته بدان مقصود‬      ‫میلادی جنگهای اول و دوم جهانی و‬
‫کلی عرایض مرا مورد تأیید قرار دادند‪.‬‬     ‫رئیس سازمان برنامه و بودجه‪ ،‬رؤسای‬       ‫خوشبختانه شما در موقعیتی هستید‬          ‫نیز بازداشت گردیدهاند‪ .‬البته دانشجویان‬  ‫تشکیل شده بود‪ ،‬نظر نهایی کمیته را‬      ‫حوادث پس از آن را از سر گذرانیدهاند‬
‫بقیه شرکت کنندگان در این جلسه نیز‬        ‫دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی‪ ،‬و‬        ‫که آنچه را من به اختصار و با احتیاط‬     ‫و سازمانهای سیاسی که دانشجویان‬          ‫بهصورت پیشنهاد در اختیار وزارت‬         ‫و اینک در حالی که بهشدت با یکدیگر‬
‫هر یک نظر خود را درباره مواد قطعنامه‬     ‫چند تن از حزب رستاخیز تشکیل شد‪.‬‬         ‫بسیار از کنار آن گذشتم‪ ،‬شما به شرح‬      ‫وابسته به آنها هستند این توصیه را‬       ‫علوم قرار دهد‪ .‬مجموع پیشنهادهای‬        ‫رقابت و مبارزه میکنند‪ ،‬ثابت و استوار‬
‫کنفرانس آموزشی رامسر بیان کردند‪.‬‬         ‫در این جلسه آقای دکتر طوسی معاون‬        ‫درباره آن سخن گفتید و حق مطلب‬           ‫بهکار نمیبندند و از سنگر دانشگاه برای‬   ‫کمیتهها بهصورت قطعنامه کنفرانس‪،‬‬        ‫بر جای ماندهاند‪ .‬سالها پیش نیز آقای‬
‫ازجمله بهیاد دارم که آقای فرهنگ مهر‬      ‫وزارت علوم‪ ،‬اظهار نظر هر یک از رؤسای‬    ‫را ادا کردید‪ .‬خلاصه آن که این کمیته‬     ‫طرح آراء خود استفاده یا سوء استفاده‬     ‫اگر اشتباه نکنم‪ ،‬اول در اختیار نخست‬    ‫قوامالسلطنه نخست وزیر وقت‪« ،‬حزب‬
‫رئیس دانشگاه پهلوی شیراز بهطرح‬           ‫دانشگاهها و دیگر شرکت کنندگان در‬        ‫تشکیل کانونهای حزب رستاخیز را در‬        ‫میکنند‪ .‬گفتم در این باب بیش از این‬      ‫وزیر قرار داده میشد و لابد پس از حک‬    ‫دموکرات ایران» را با واقعبینی و با‬
‫جدید وزارت علوم سخت حمله بردند‪.‬‬          ‫کنفرانس رامسر را درباره قطعنامه‪ ،‬از‬     ‫دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی‬           ‫چیزی نمیگویم چون همۀ حاضران در‬          ‫و اصلاح و تغییرات لازم در آن‪ ،‬روز بعد‬  ‫عجله برای مبارزه با حزب تودۀ ایران و‬
‫بهموجب این طرح دانشگاهها با آن‬           ‫ماده اول به بعد میخواندند و با اشارۀ‬                                            ‫کمیته‪ ،‬کم و بیش از این درگیریهای‬        ‫بهعنوان قطعنامه در کنفرانس مطرح‬        ‫حزب دموکرات آذربایجان که مأموریت‬
‫که هیأت امنا داشتند و به استقلال‬         ‫آقای نخست وزیر شخصی که درباره آن‬                      ‫محترمانه تأیید نکرد‪.‬‬      ‫دانشگاهی مطلعند‪ .‬اینک اگر قرار باشد‬     ‫میگردید و شاید هم پیش از طرح در‬        ‫تجزیۀ آذربایجان را از طرف دولت‬
‫عمل میکردند‪ ،‬از این بهبعد بایست‬          ‫ماده مطلبینوشتهبود توضیحاتی میداد‪.‬‬      ‫روز بعد‪ ،‬یا دور روز بعد‪ ،‬جلسه‬           ‫ما در دانشگاه «کانون حزبی» برای‬                                                ‫شوروی برعهده داشتند تشکیل داد‬
‫بودجه پیشنهادی خود را به وزارت علوم‬      ‫وقتی آقای دکتر طوسی نامهای را‬           ‫پایانی کنفرانس در حضور اعلیحضرتین‬       ‫بحث دربارۀ مسائل مملکتی تشکیل‬               ‫کنفرانس از نظر شاه میگذشت‪.‬‬         ‫و از همه امکانات دولتی و غیر دولتی‬
‫بفرستند تا وزارت علوم پس از بررسی‬        ‫که من درباره تشکیل کانونهای حزب‬         ‫بهمنظور بررسی قطعنامۀ کنفرانس‬           ‫بدهیم و افراد ـ ازجمله دانشجویان ـ‬      ‫چنان که اشاره کردم در این‬              ‫برای تشکیل حزب دموکرات ایران‬
‫و تأیید‪ ،‬آن را برای تصویب نهایی به‬       ‫رستاخیز در دانشگاهها نوشته بودم‪،‬‬        ‫تشکیل شد‪ .‬درست بهیاد ندارم که در‬        ‫آزاد باشند که در این کانونها‪ ،‬در مورد‬   ‫کنفرانس با سمت رئیس دانشگاه‬            ‫استفاده کرد و ازجمله برای قدرتنمایی‬
‫سازمان برنامه پیشنهاد کند‪ ،‬که بهراستی‬    ‫خواندند که در آن تصریح کرده بودم‬        ‫آغاز جلسه بود یا پس از ایراد یکی دو‬     ‫آنچه مایلند اعم از موافقت یا مخالفت با‬  ‫فردوسی‪ ،‬و در کمیتهای که به بحث‬         ‫در جشن صدمین روز تأسیس حزب‬
‫دوبارهکاری بیمعنایی بود‪ .‬آقای فرهنگ‬      ‫کمیته‪ ،‬تشکیل کانونهای حزب رستاخیز‬       ‫سخنرانی کوتاه‪ ،‬که شاهنشاه حاضران‬        ‫دستگاههای اجرایی مملکت و دانشگاه‪،‬‬       ‫درباره حزب رستاخیز و دانشگاهها (یا‬     ‫دموکرات ایران‪ ،‬تظاهراتی در تهران‬
‫مهر ضمن توضیحات مفصل و منطقی‬             ‫را در دانشگاهها و مؤسسات آموزش‬          ‫در جلسه را مخاطب قرار دادند و‬           ‫اظهار نظر کنند‪ ،‬چگونه میتوانیم از آنان‬  ‫عنوانی نظیر آن) اختصاص داشت‬            ‫برپا کرد بسیار خیرهکننده و جالب‬
‫خود گفتند‪ :‬به این ترتیب از این بهبعد‬     ‫عالی پیشنهاد یا تصویب نکرده است‪،‬‬        ‫پرسیدند‪ :‬آقایان این قطعنامه را دیدهاند‬  ‫انتظار داشته باشیم که از طرح مسائل‬      ‫شرکت کردم‪ .‬اعضای این کمیته ده‬          ‫توجه‪ .‬اما با حل مسأله آذربایجان‬
‫ما باید از روی خرک وزارت علوم بپریم‬      ‫آقای نخست وزیر از بنده خواستند‬          ‫و تصویب کردهاند یا نه؟ خوب بهیاد‬        ‫سیاسی در خارج از کانونهای حزبی در‬       ‫دوازده تن بودند‪ .‬نام دو تن از آنان‪،‬‬    ‫و برکناری وی از نخست وزیری‪ ،‬از‬
‫تا بودجۀ خود را بهتصویب برسانیم‪.‬‬         ‫که در این باب توضیح بیشتری بدهم‪.‬‬        ‫دارم که رؤسای دانشگاهها سر خود را‬                                               ‫آقایان رضا قطبی و دکتر عنایت‬           ‫آن حزب اثری بر جای نماند‪ .‬اگر‬
‫ظاهراً لفظ «خرک» بر وزیر علوم که‬         ‫من پیش از آن که به پیشنهاد کمیته‬        ‫پایین انداختند‪ .‬چون قطعنامه نهایی‬                  ‫دانشگاه خودداری کنند؟‬        ‫رضا را بهخاطر دارم‪ .‬موضوع تشکیل‬        ‫تاریخچۀ تمام احزاب را در ایران از‬
‫مردی مبادی آداب بود ناگوار آمد‪ .‬آقای‬     ‫بپردازم‪ ،‬از نظر احتیاط و محکمکاری‪،‬‬      ‫کنفرانس‪ ،‬اگر اشتباه نکنم‪ ،‬در آغاز‬       ‫موضوع مهم دیگر آن است که‬                ‫حزب رستاخیز در آن روزها مسأله‬          ‫زمان مشروطیت تا به امروز ـ یعنی در‬
‫هویدا که متوجه این موضوع شدند برای‬       ‫گفتم شاهنشاه برای آن که وحدت‬            ‫همان جلسه در اختیار ما قرار داده شده‬    ‫کانونهای حزب رستاخیز صنفی نیست‬          ‫بسیار حساسی بود و مورد توجه‬            ‫جمهوری اسلامی ـ مورد بررسی قرار‬
‫رفع و رجوع موضوع گفتند لابد آقای‬         ‫کلمه و اتفاق نظر درباره مسائل مختلف‬     ‫بود و فرصت نکرده بودیم آن را بخوانیم‪.‬‬   ‫و تأکید شده است که افراد مختلف‬          ‫شخص اعلیحضرت‪ .‬با توجه به این‬           ‫دهیم میبینیم که هیچ یک از آنها به‬
‫فرهنگ مهر این کلمه را بهمعنانی که‬        ‫مملکتی موجود باشد و مثل گذشته‪ ،‬در‬       ‫آنگاه اعلیحضرت با طنزی خاص گفتند‪:‬‬       ‫میتوانند در هر یک از کانونها شرکت‬       ‫سابقه‪ ،‬کمیته کار خود را آغاز کرد و‬     ‫معنی حقیقی کلمه‪« ،‬حزب» نبودهاند‬
‫در شیراز متداول است بهکار بردند! البته‬   ‫مواردی در اظهار نظرهای دو حزب ایران‬     ‫این که نمیشود‪ ،‬آقایان هر سال چند‬        ‫کنند‪ .‬این امر البته دارای محاسنی‬        ‫اعضای آن دربارۀ این که دانشگاهها و‬     ‫و نیستند‪ .‬گرچه ممکن است برخی از‬
‫مقصود آقای فرهنگ مهر از این لفظ‬                                                                                                                                  ‫مؤسسات آموزش عالی در این حزب‬           ‫آنها را ایرانیان وطندوست و صاحب‬
‫یکی از اسبابهای ورزشی بود‪ ،‬یعنی آن‬                                                                                                                               ‫فراگیر جدیدالتأسیس چه نقشی باید‬        ‫درد تشکیل داده باشند‪ .‬بیشتر احزاب‬
‫چهارپایهای که در ورزش بهکار میبرند‬                                                                                                                                                                      ‫ـ بخصوص در فاصلۀ شهریور ‪ ۱320‬تا‬
                                                                                                                                                                                                        ‫‪ 2۸‬مرداد ‪ ۱332‬قارچوار سر از زمین‬
               ‫و از روی آن میپرند‪.‬‬                                                                                                                                                                      ‫بیرون میآوردند و چند روزی به حیات‬
‫در پایان این جلسه قرار شد در اجرای‬                                                                                                                                                                      ‫خود ادامه میدادند و سپس برای‬
‫اوامر شاهنشاه قطعنامه کنفرانس به‬                                                                                                                                                                        ‫همیشه فراموش میشدند‪ .‬تنها حزبی‬
‫صورتی که در این جلسه مورد بررسی و‬                                                                                                                                                                       ‫که پس از شهریور ‪ ۱320‬در ایران‬
‫تصویب نهایی قرار گرفته است تصحیح‬                                                                                                                                                                        ‫تشکیل شد و تا پیش از انقلاب اسلامی‬
‫شود‪ .‬استنباط بنده این بود که ماده مربوط‬                                                                                                                                                                 ‫و حتی چند سالی پس از آن نیز ـ گاهی‬
‫به تشکیل کانونهای حزب رستاخیز در‬                                                                                                                                                                        ‫بهصورت علنی و اکثر بهصورت مخفی‬
‫دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی بهکلی‬                                                                                                                                                                     ‫ـ به فعالیت مشغول بود و عدۀ قابل‬
‫حذف خواهد شد‪ .‬ولی بعد که قطعنامۀ‬                                                                                                                                                                        ‫توجهی از بهترین فرزندان ایران را ـ‬
‫تجدید نظر شده برای اجرا به دانشگاه‬                                                                                                                                                                      ‫بخصوص در فاصله شهریور ‪ ۱320‬تا‬
‫ابلاغ گردید‪ ،‬معلوم شد در دانشگاهها‬                                                                                                                                                                      ‫آذر‪( ۱32۵‬سقوط حکومت تجزیهطلب‬
‫و مؤسسات آموزش عالی باید کانونهای‬                                                                                                                                                                       ‫پیشهوری) ـ به خود جلب کرد‪ ،‬حزب‬
‫حزب رستاخیز تشکیل شود‪ ،‬منتها به‬                                                                                                                                                                         ‫تودۀ ایران بود‪ ،‬حزبی که ستون پنجم‬
‫صورت کانونهای صنفی! ادامهدرصفحه ‪۱۷‬‬                                                                                                                                                                      ‫اتحاد جماهیر شوروی در ایران بود و‬
                                                                                                                                                                                                        ‫ضربهها و صدمات بسیار به ایران وارد‬
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18