Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۳۹ (دوره جديد
P. 13

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪1805‬‬
‫جمعه ‪ ۲6‬نوامبر تا پنجشنبه ‪ ۲‬دسامبر ‪۲۰۲۱‬‬

‫منارجنبان اصفهان‪ ،‬همچنان‬                                                                                                   ‫نگاهی به یکی از قیامهای ایرانیان‬

                         ‫میجنبد!‬                                                                                                                                                                         ‫بعد از ظهور اسلام در ایران و سقوط‬
                                                                                                                                                                                                         ‫نظام ساسانیان‪ ،‬و بعد از روی کارآمدن‬
‫قبر در مورد او چیزهایی نوشته شده‪.‬‬        ‫اصفهانیها معمولاً شبهای جمعه‬          ‫جنگهای شبانهروزی بودند‪ ،‬برای گذران‬          ‫«استاذسیس» روایات و حکایات‬             ‫یاری آنان توانست بر قسمتی از خراسان‬    ‫خاندان بنیامیه‪ ،‬روز به روز فشارها‬
‫عموعبدالله آدم عارف مسلکی بوده که‬        ‫به منارجنبان میروند‪ ،‬گشتی میزنند‪،‬‬     ‫زندگی و تأمین سایر هزینههای مورد‬            ‫متعددی نقل شده که چون غالباً‬              ‫استیلا یابد و تا مرورود پیش برود‪.‬‬   ‫و نارواییها افزایش یافت و همین امر‬
‫منارجنبان را به عنوان مقبره برای او‬      ‫بستنی میخورند و برمیگردند اما‬         ‫نیازشان مرتکب راهزنی نیز شده باشند‪،‬‬         ‫اغراقآمیز و دور از ذهن است از نقل‬                                             ‫موجب شد تا مردم به رهبری ابومسلم‬
                                         ‫توریستها را میشود همیشه آنجا‬          ‫اما آنچه بعید به نظر میآید‪ ،‬تعداد‬           ‫آنها خودداری و فقط به چند نکته مهم‬     ‫وی چندین بار با لشکریان خلیفه‬          ‫خراسانی علیه بنیامیه قیام کنند و‬
                       ‫ساختهاند‪.‬‬         ‫پیدا کرد‪ .‬از غرب اصفهان که به سمت‬     ‫هواداران اوست که ‪ 3۰۰‬هزار نفر ذکر‬           ‫که شاید بتواند در شناسایی بیشتر او‬     ‫درگیر شد و هر بار شکست سختی‬            ‫خاندان بنیعباس را به قدرت برسانند‪.‬‬
‫روی سنگ قبر عموعبدالله‪ ،‬تاریخ‬            ‫نجفآباد راه بیافتید پس از حدود‬        ‫شده و از آن بعیدتر اینکه در برخی منابع‬                                             ‫به آنان وارد ساخت تا اینکه عاقبت‬       ‫عباسیان نیز پس از مدتی‪ ،‬راه‬
‫فوتش را سال ‪ ۷۱6‬قمری نوشتهاند؛‬           ‫‪ ۱۵‬دقیقه به یک بنای کوچک که‬           ‫آمده است که او مدعی پیامبری بود و‬                    ‫مفید باشد کفایت میشود‪.‬‬        ‫در محاصره افتاد و ‪ ۷۰‬هزار تن از‬        ‫بنیامیه را در پیش گرفتند‪ .‬غافل از‬
‫یعنی زمان حکومت سلطان محمد‬               ‫‪ ۲‬مناره باریک دارد خواهید رسید‪.‬‬       ‫خود را از موعودهای دین زرتشت و به‬           ‫اول اینکه اغلب مورخان نوشتهاند‬         ‫یارانش کشته و ‪ ۱۴‬هزار تن از آنان‬       ‫اینکه ایرانیان حاضر به تحمل چنان‬
‫خدابنده یا اولجایتو‪ .‬ایوان بنا هم به‬     ‫پیشترها منارجنبان کامل ًا از شهر‬      ‫جای «هوشیدر» یا «سوشیانت» معرفی‬             ‫بهانه قیام او‪ ،‬همانند دیگر قیامهایی‬    ‫اسیر شدند‪ ،‬اما خودش به همراه دختر‬      ‫وضعی نیستند و به مقابله با آنان‬
‫سبکمغولساختهشدهاستولیشکل‬                 ‫خارج بود و متعلق بود به روستایی‬       ‫میکرد و به همین جهت نیز آن همه‬              ‫که در دورۀ عباسیان به وقوع پیوست‪،‬‬      ‫جوانش «مراجل» که در تمام نبردها او‬     ‫برخواهند خاست‪ .‬تاریخ گواه است که‬
‫منارهها نشان میدهد که آنها را اواخر‬      ‫که به آن «کاردالان» میگفتند ولی‬       ‫طرفدار پیدا کرد‪ .‬این ادعا را باید با تردید‬  ‫خونخواهی ابومسلم بود که این نکته را‬    ‫را یاری میداد‪ ،‬موفق به فرار شد و به‬    ‫در طول خلافت عباسیان و در سالهای‬
‫دوره صفویه به ایوان اضافه کردهاند‪.‬‬       ‫حالا چسبیده به خود اصفهان و در‬        ‫پذیرفت زیرا اصل ًا قابل قبول نیست که‬        ‫به سادگی میتوان پذیرفت‪ ،‬زیرا همۀ‬                                              ‫بعد از آن‪ ،‬ایرانیان بارها نهضتهای‬
‫اینکه چرا این بنا به این طریق‬            ‫نزدیکی محلهای به نام «نصرآباد»‬        ‫بعد از گذشت ‪ ۱/۵‬قرن از ظهور اسلام‬           ‫اسناد و مدارک معتبر تاریخی دلالت بر‬          ‫کوهستانهای خراسان گریخت‪.‬‬         ‫رهاییبخش تشکیل دادند و رویاروی‬
‫حرکت میکند‪ ،‬تا مدتها برای‬                ‫قرار دارد‪ .‬چیزی که این بنای کوچک‬      ‫در ناحیهای مانند خراسان (یا به روایتی‬       ‫محبوبیت و مظلومیت ابومسلم در اذهان‬     ‫دربارۀ پایان زندگی او دو روایت‬         ‫خودسریهای حکام که غالباً نیز بیگانه‬
‫دانشمندان جای سؤال بود‪ .‬خیلیها‬           ‫را ـ که عرض آن ‪ 9‬متر است و‬            ‫سیستان) هنوز آنقدر زرتشتی وجود‬              ‫و افکار مردم زمانهاش دارد و طبیعی به‬   ‫وجود دارد‪ .‬عدهای نوشتهاند پس از‬
‫هنوز هم میگویند هیچ دلیل منطقی‬           ‫طول هر منارهاش ‪ ۱۷‬متر ـ این‬           ‫داشته باشد که از بین آنها ‪ 3۰۰‬هزار‬          ‫نظر میرسد که پایهگذاران قیامها از نام‬  ‫مدتی به قتل رسید و سرش را به بغداد‬             ‫و غیر ایرانی بودند ایستادند‪.‬‬
‫برای این حرکت وجود ندارد‪ ،‬اما چیزی‬       ‫قدر معروف کرده است این است که‬         ‫مرد جنگی گرد هم آیند لذا یا ادعای‬           ‫او برای برانگیختن احساسات عامه بهره‬    ‫نزد خلیفه فرستادند و عدۀ دیگری از‬      ‫ابتداء قیام ابومسلم خراسانی و‬
‫که مهم است‪ ،‬این است که منارجنبان‬         ‫میجنبد! یعنی اگر یکی از منارهها‬       ‫اینکه وی مدعی پیامبری بود نادرست‬                                                   ‫محققان معتقدند او را اسیر کرده‪ ،‬همراه‬  ‫قیامهایی که به خونخواهی او در گوشه‬
‫در دنیا تنها بنایی نیست که به این نحو‬    ‫را تکان بدهید‪ ،‬آن یکی مناره و بقیه‬    ‫است و یا در ذکر تعداد هوادارانش اغراق‬                            ‫گرفته باشند‪.‬‬      ‫با همسر و فرزندانش به بغداد بردند و‬    ‫و کنار کشور شکل گرفت و نیز قیام‬
‫حرکت میکند؛ در عراق و عربستان هم‬         ‫ساختمان هم تکان میخورد‪.‬البته الآن‬     ‫شده است‪ .‬هرچند از آنجا که عدهای‬             ‫دوم اینکه نقل است پیروانش از‬           ‫خلیفه وی را جلوی چشم فرزندانش‬          ‫سنباد و راوندیان در سال ‪ ۱۴۱‬قمری‬
‫چند ساختمان مشابه وجود دارد‪ .‬به هر‬       ‫اجازه ندارید خودتان این کار را انجام‬  ‫خاستگاه وی را سیستان دانستهاند‪،‬‬             ‫هرگونه تجاوز و راهزنی برای تحریک‬       ‫به قتل رساند و دخترش را به زندان‬       ‫که نه سال بعد از قیام ناکام راوندیان‬
‫حال منطقیترین علتی که برای تکان‬          ‫بدهید؛ زحمتش را یکی از ماموران‬        ‫بعید نیست گروهی از زرتشتیان نیز او‬          ‫احساسات ضد عباسی استفاده‬               ‫انداخت و همان دختر بود که بعدها‬        ‫که در سال ‪ ۱۵۰‬هجری قمری‪ ،‬مردی‬
‫خوردن منارهها میتواند وجود داشته‬         ‫میراث فرهنگی میکشد و منارهها‬          ‫را منجی موعود خود تلقی کرده و به‬            ‫میکردند که این نکته نیز بعید به نظر‬    ‫به عنوان کنیز در دربار هارون الرشید‬    ‫خراسانی به اسم «استاذسیس» که‬
‫باشد‪ ،‬همان پدیدهای است که در‬             ‫را هر نیم ساعت یکبار میجنباند‪.‬‬                                                    ‫نمیرسد و احتمال دارد گروه ‪3۰۰‬‬          ‫مشغول کار شد و هارون با وی ازدواج‬      ‫بعدها مأمون از بطن دخترش «مراجل»‬
‫فیزیک به آن میگویند تشدید یا دوپلر‪.‬‬      ‫در کنار آن کاشیهای فیروزهای و‬                         ‫وی پیوسته باشند‪.‬‬            ‫هزار نفرهای که دور از شهر و دیار خود‪،‬‬                                         ‫متولد شد و در واقع جد مادری مأمون‬
‫چون منارهها سبک و کامل ًا مشابه‬          ‫لاجوردی آرامگاه عموعبدالله دیده‬                                                   ‫در کوهستان اقامت داشتند و درگیر‬                ‫کرد و مأمون را به دنیا آورد‪.‬‬   ‫محسوب میشود‪ ،‬علم طغیان علیه‬
‫هم هستند‪ ،‬تکان خوردن یکی‪ ،‬روی‬            ‫میشود‪ .‬کتیبههای مرمری روی سنگ‬                                                                                            ‫به علت گستردگی دامنه قیام‬              ‫منصور دوانیقی برافراشت و ضربات‬
                                                                                                                                                                                                         ‫مهلکی را بر پیکر حکومت او وارد آورد‪.‬‬
            ‫دیگری تأثیر میگذارد‪.‬‬                                                                                                                                                                         ‫از زندگی «استاذسیس» تا سال‪۱۵۰‬‬
                                                                                                                                                                                                         ‫هجری قمری اطلاع چندان دقیقی در‬
                                                                                                                                                                                                         ‫دست نیست تنها از روایت «سیوطی»‬
                                                                                                                                                                                                         ‫چنین استنباط میشود که قبل ًا در‬
                                                                                                                                                                                                         ‫خراسان به فرمانروایی اشتغال داشته‬
                                                                                                                                                                                                         ‫و حاکم با قدرتی نیز بوده و «یعقوبی»‬
                                                                                                                                                                                                         ‫نوشته است وی در حدود سیستان‬
                                                                                                                                                                                                         ‫و هرات دارای نفوذ و قدرت بود و‬
                                                                                                                                                                                                         ‫دربارهاش نوشتهاند که وقتی منصور‬
                                                                                                                                                                                                         ‫دوانیقی پسرش مهدی را به عنوان‬
                                                                                                                                                                                                         ‫ولیعهد خود تعیین کرد‪« ،‬استاذسیس»‬

                                                                                                                                                                                                                       ‫از قبول آن سرباز زد‪.‬‬
                                                                                                                                                                                                         ‫به هر حال طبق آنچه طبری و‬
                                                                                                                                                                                                         ‫ابن اثیر نوشتهاند‪ ،‬وقتی که وی از در‬
                                                                                                                                                                                                         ‫مخالفت با منصور درآمد‪ ،‬حداقل ‪3۰۰‬‬
                                                                                                                                                                                                         ‫هزار مرد در اطرافش گرد آمدند و او به‬

                         ‫‪۹6‬‬

‫‪43 1‬‬                                     ‫‪5‬‬

‫‪۲‬‬                                                                                ‫(سودوکو)‬                                  ‫‪ 15 14 13 1۲ 11 10 ۹ 8 7 6 5 4 3 ۲ 1‬عمودی‪:‬‬

                         ‫‪537‬‬                     ‫‪44‬‬                               ‫‪5‬‬                                        ‫‪۱‬ـ از استادان مسلم و بینظیر موسیقی‬                                                                  ‫‪1‬‬
                                                                                                                           ‫ایرانی‪ ،‬آهنگسازی پیشکسوت و‬                                                                          ‫‪۲‬‬
‫‪17‬‬                                          ‫‪8‬‬            ‫‪1‬‬                                    ‫‪۲‬‬
                                                                                                                                   ‫بنیانگذار مدرسه موسیقی‬
                                                 ‫‪13‬‬                                      ‫‪4‬‬                                 ‫‪۲‬ـ از نویسندگان مشهور و معاصر ایران‬                                                                 ‫‪3‬‬
   ‫‪۹6‬‬                                       ‫‪۲‬‬                       ‫‪1‬‬             ‫‪3‬‬                                                     ‫و مؤلف «در حضر»‬
                                                                                                                           ‫‪3‬ـ از شعرای معروف ایران که از کودکی‬                                                                 ‫‪4‬‬
‫‪78 ۲ 3‬‬                                                                 ‫‪6‬‬       ‫‪5 43۲1‬‬                                      ‫نابینا بود ـ شهری در کشور ما ـ از‬                                                                   ‫‪5‬‬
                                                                ‫‪1‬‬
      ‫‪78‬‬                                                                                               ‫‪1‬‬                   ‫ادوات استفهام‬                                                                                       ‫‪6‬‬
                                                 ‫‪11 10 ۹ 8 7 6‬‬                                         ‫‪۲‬‬
      ‫‪4 ۲1‬‬                                                                                             ‫‪3‬‬                   ‫‪۴‬ـ نه به عربی ـ از فرآوردههای شیری‬                                                                  ‫‪7‬‬
                                                            ‫معاصر ایران‬                                ‫‪4‬‬                                 ‫ـ از شهرهای ایران‬                                                                     ‫‪8‬‬
                                                 ‫‪9‬ـ خجسته داشتن ـ در ورق‬                               ‫‪5‬‬
                                                                                                       ‫‪6‬‬                   ‫‪ ۵‬ـ امتحان ـ او را آدمیت لازم است‬                                                                   ‫‪۹‬‬
                                                          ‫بازی است ـ او‬                                ‫‪7‬‬                   ‫ـ از رنگها‬
                                  ‫عمودی‪:‬‬         ‫‪۱۰‬ـ دریاچهای در آسیا ـ‬                                ‫‪8‬‬                   ‫‪ 6‬ـ نحیف ـ مسیحی ـ شبنم‬                                                                             ‫‪10‬‬
‫بههم بریزید ـ تکخال‬      ‫‪۱‬ـ از نویسندگان معروف‬                                                         ‫‪۹‬‬                                   ‫‪ ۷‬ـ وحشی ـ تع ّلم‬
       ‫‪ 9‬ـ اما ـ ازدواج‬                                    ‫دریای آنتیلها‬                               ‫‪10‬‬                  ‫‪ ۸‬ـ آهسته ـ از رودخانههای ایران‬                                                                     ‫‪11‬‬
                                      ‫روس‬        ‫‪ ۱۱‬ـ شبی طولانی ـ قسمتی‬                               ‫‪11‬‬                                                                                                                      ‫‪1۲‬‬
‫‪ ۱۰‬ـ عقاید ـ قوی و‬       ‫‪۲‬ـ سرپرست ـ ورزشی‬                                                                                                        ‫ـ فوری‬
           ‫نیرومند‬                                               ‫از اندام‬                      ‫افقی‪:‬‬                       ‫‪9‬ـ سر ـ در سینه میتپد ـ کشوری است‬                                                                   ‫‪13‬‬
                                       ‫است‬                                     ‫‪۱‬ـ از هنرپیشگان معروف‬
‫‪ ۱۱‬ـ ریسمان ـ او هم‬      ‫‪3‬ـ از وسایل نقلیه ـ‬                                   ‫و فقید انگلیس و برنده‬                                  ‫‪ ۱۰‬ـ فزونیها ـ کوشش‬                                                                      ‫‪14‬‬
‫حرفهای دارد ـ از‬                                                                                                                     ‫‪۱۱‬ـ کشوری است ـ زیان‬                                                                      ‫‪15‬‬
                              ‫شهری در ایران‬                                               ‫جایزه اسکار‬                      ‫‪۱۲‬ـ شیون و ندبه ـ دوستان ـ از‬
            ‫میوهها‬       ‫‪۴‬ـ شهری تاریخی در‬                                      ‫‪ ۲‬ـ پهلوان ـ روز ـ خاندان‬
                         ‫عراق ـ نوعی شیرینی‬
                         ‫‪ ۵‬ـ کشوری است ـ واحد‬                                        ‫‪3‬ـ سلطان جاز ایران‬                    ‫شهرهای استان فارس‬                                                             ‫افقی‪:‬‬
                                                                                            ‫‪۴‬ـ صدا و ندا‬                   ‫‪۱3‬ـ اصیل ـ از خوراکهای سنتی ـ‬
                             ‫اندازهگیری وزن‬                                                                                                   ‫درختی است‬           ‫‪۱۱‬ـ از رؤسای جمهوری‬                    ‫‪۱‬ـ نقاش و مینیاتوریست‬
                         ‫‪ 6‬ـ د ستو ر ـ بد ه‬                                    ‫‪ ۵‬ـ از هنرپیشگان معروف و‬                                                                   ‫پیشین فرانسه‬                   ‫مشهور ایران در اوایل‬
                          ‫بستانهای بازرگانی‬                                           ‫قدیمی تأتر ایران‬                     ‫‪۱۴‬ـ روزنه ـ چند بیت ـ از سلسلههای‬
                         ‫‪ ۷‬ـ ظرفی است ـ عقیده‬                                                                              ‫حکومتی در ایران قبل از یورش‬            ‫‪۱۲‬ـ قسمتی از تیر و کمان‬                          ‫دوره صفوی‬
                         ‫‪ ۸‬ـ مددکار ـ «نادر» را‬                                ‫‪ 6‬ـ حرف دریغ ـ اشاره به دور‬                                                        ‫ـ واحد اندازهگیری سطح‬                  ‫‪۲‬ـ ُخرد شده ـ ایذا ـ سازی‬
                                                                               ‫‪ ۷‬ـ تکرار یک حرف ـ حرفهای‬                                           ‫عربها‬                                                 ‫است سنتی ـ از آن طرف‬
                                                                                                                           ‫‪ ۱۵‬ـ ثبات و مقاومت ـ کنگره سر دیوار‬       ‫ـ زهر ـ حرف خطاب‬
                                                                                                   ‫است‬                                                            ‫‪۱3‬ـ تکرار یک حرف ـ‬                        ‫به سبکی مثال است‬
                                                                               ‫‪ ۸‬ـ از داستانسرایان و‬                                                              ‫‪3‬ـ پراکنده کردن ـ آواز سهم دولت از درآمد ـ از‬
                         ‫حل جدول شماره قبل‬                                     ‫نویسندگان معروف و‬                           ‫حل جدول شماره قبل‬                         ‫خوان ـ تیره ـ حرف چهارپایان ـ من و تو‬

                                                                                                                                                                  ‫‪۱۴‬ـ پیشهوران ـ بههم‬                    ‫خطاب‬
                                                                                                                                                                  ‫ریخته و بینظم‬                          ‫‪۴‬ـ از نوابغ جهان‬
                                                                                                                                                                  ‫‪ ۵‬ـ شماره ـ وزنه برداران ‪ ۱۵‬ـ حمایت و یاری ـ‬
                                                                                                                                                                  ‫بلند میکنند ـ کوشش کشوری است ـ دزدیده‬
                                                                                                                                                                                                         ‫‪ 6‬ـ جانداری است ـ بلی شده‬
                                                                                                                                                                                                         ‫‪ ۷‬ـ طرف راست ـ شهری‬
                                                                                                                                                                                                         ‫تاریخی در ایران ـ‬
                                                                                                                                                                                                         ‫غمانگیز‬
                                                                                                                                                                                                         ‫‪ ۸‬ـ از وسایل موسیقی‬
                                                                                                                                                                                                         ‫ـ قوانین چنگیزی ـ از‬
                                                                                                                                                                                                         ‫کشیدنیها ـ بدون‬
                                                                                                                                                                                                         ‫‪ 9‬ـ اثری از ژان ژاک روسو‬
                                                                                                                                                                                                         ‫‪۱۰‬ـ سنگی است ـ آرایش و‬
                                                                                                                                                                                                         ‫تغییر چهره ـ عدل‬
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18