Page 20 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۶۸ (دوره جديد
P. 20
میتوانند به گناهان خود اعتراف کنند و بخشیده شوند. حکومت صفحه20شماره1834
بنابراین نیازی به دستگاه عریض و طویل کلیسای متحد با مذهبی و جمعه 1۰تا 16تیر ماه 14۰1خورشیدی
قدرت سیاسی نیست .این داعیهها به سرعت به سوی انکار تباهی جامعه
اقتدار پاپ کشیده شده ،و در حقیقت اقتدار اجتماعی و =پس از آنکه رفرمیسم مذهبی مارتین لوتر قدرت
سیاسی کلیسای کاتولیک مورد انکار قرار گرفت .در نهایت ()۱ بیچون و چرای کلیسای کاتولیک را به چالش کشید ،جان
اینکه با رها شدن معتقدان به دیانت مسیح از جزمگرایی لاک معترُبترین و تاثیرگذارترین متفکر عصر مدرن است که
آیینی کلیسا ،نهضت اصلاحطلبی (رفرمیسم مذهبی مارتین بود سلطه خود بر سازمانهای آموزشی را نیز حفظ کرده و تباهیهای حاصل از حکومت متکی بر مذهب را به تصویر
لوتر) توانست اندیشههای باورمندان را از جمود فکری آزاد به این طریق افکار و اندیشههای مردم و جوانان را نیز در کشیده و پایههای فکری سکولاریزم را بنیاد نهاد .سپس
ساخته و به آنها بیاموزد تا بر تکیه بر ظرفیت عقلانی خویش این اندیشههای نوین در تاریخ مدرن فلسفه سیاسی ادامه
بطور آزادانه و مستقل زندگی را تعریف و برای برخورداری اختیار خود گیرد. یافت تا جایی که بهرین ترجمان آنرا در آثار روسو ،کانت،
استوارت میل و دیگر متفکرانی یافت که همگی فضای لازم
از نعمات ممکن در حیات دنیایی بکوشند. را برای رشد حکومتهای مردمی در مقابل نظامهای مبتنی
این پیشزمینهها در آثار فلسفی سیاسی راه خود را باز
کرد .جان لاک معتبرترین و تاثیرگذارترین متفکر عصر مدرن بر مذهب فراهم آوردند.
است که تباهیهای حاصل از حکومت متکی بر مذهب را =موسسه «پیو» که گزارشهای معترُب آماری در حوزه
به تصویر کشیده و پایههای فکری سکولاریزم را بنیاد نهاد. سیاسی و اجتماعی ارائه میدهد ،در گزارش سال ۲۰۱۵
سپس این اندیشههای نوین در تاریخ مدرن فلسفه سیاسی خود توضیح میدهد که تعداد افرادی که به هیچ مذهبی
ادامه یافت تا جایی که بهترین ترجمان آنرا در آثار روسو، وابستگی ندارند ،رو به کاهش دارد .بر اساس این گزارش
کانت ،استوارت میل و دیگر متفکرانی یافت که همگی ویژگیها مذهبی جهان به سرعت در حال تغییر است .این
تغییرات عمدتاً به دلیل تفاوت در نرخ باروری و اندازه
جمعیت جوانان در میان مذاهب اصلی جهان ،و همچنین
به دلیل تغییر عقاید مردم ،و نیز مهاجرت بینالمللی است.
طی چهار دهه آینده ،مسیحیان بزرگرین گروه مذهبی
باقی خواهند ماند ،اما اسلام سریعتر از هر مذهب دیگری
رشد خواهد کرد.
محمود مسائلی – پرسشها :اگر مبنای حاکمیت قوانین
مذهبی است ،چرا حکومتهای مذهبی مانند جمهوری
اسلامی ایران نتوانستهاند ،جامعه را در مسیر کمال مطلوب
هدایت کنند؟ چرا بیشترین میزان فساد در همه ابعاد کلمه
جامعه را در برگرفته است؟ آیا این فساد و تباهی ناشی از
ناتوانی ذاتی مذهب در اداره امور است یا اینکه آنهایی که
خود را در لباس مذهب آراستهاند موجبات تباهی جامعه
را فراهم آوردهاند؟ اگر تجربه حکومت مذهبی ،حداقل در
ایران امروز و یا افغانستان همواره با شکست مواجه بوده
است ،چرا هنوز عده ای به اینگونه حکومتها اقبال نشان
میدهند؟ در دو بخش به توضیحاتی درباره این پرسشها
میپردازم.
فضای لازم را برای رشد حکومتهای مردمی در مقابل ظهور عصر مدرن جدیترین چالش را در برابر این کارکرد طرح موضوع
نظامهای مبتنی بر مذهب فراهم آوردند. کلیسا قرار داد .نهضت اصلاحی پروتستان (آنچه در جهان شاید از آغاز تاریخ بشری همواره کسانی با داعیه داشتن
غرب به «رفرمیسم» مشهور است) دقیقا انگشت اتهام را به نمایندگی از سوی خدواند سایه سنگین و سیاه حکومت
با وجود همه این تحولات در جهت انسانی ساختن نوع سوی این جنبههای تباه کننده کلیسای کاتولیک گرفت و با خود را بر جوامع توضیح داده و یا با کمک کسانی که
حکومتداری ،هنوز هم هواداران حکومت مبتنی بر فراخواندن به پیامهای مسیح که در جمله معروف منتسب خود را نمایندگان مذهب میدانستهاند ،حکومت خود را
مذهب سعی بر برپایی نظامهای فکری مورد علاقه خود به او «امر خدا» و «امر امپراتور» را از هم جدا اعلام کرده توجیه کردهاند .در امپراتوری رم ،رهبران مذهبی توسط
دارند .جمهوری اسلامی در ایران و حکومت طالبان در بود ،کوشید کلیسا را از سیاست جدا سازد .اصلاحطلبان دولت انتخاب میشدند .آنان از طریق رابطهای مستقیم با
افغانستان رسما سیاست را به خدمت مذهب فرا خواندهاند. مسیحی دو داعیه کلیسای کاتولیک که موجبات قدرت و مرکز قدرت از یکسو به حفظ و ادامه نظام سیاسی یاری
عربستان سعودی و موریتانی و سودان طبقه به اصطلاح ثروت آنها را فراهم آورده بود به چالش کشیدند .اول اینکه میرساندند ،و از دیگرسو سهم خود را در دسترسی به منابع
روحانی را پشتوانه نظامهای سیاسی خود قرار دادهاند .نفوذ مذهب فقط باید هدایت روح انسانها را به عهده گیرد.
رهبران مذهبی بر سیاست در پاکستان ،ترکیه و عراق نیز به این فقط خداوند است که موجبات رستگاری انسانها را قدرت حفظ میکردند.
فراهم میآورد .بنابراین بهشتفروشی توسط کلیسا مطابق قرون وسطا بازتاب یکی از سیاهترین ادوار تاریخی است
خوبی مشهود است. با فرامین الهی نیست ،بلکه موجبات انفعال و تسلیم مردم که در آن مذهب با سلطه بر روابط اجتماعی و سیاسی
در برابر کلیسا و ثروتاندوزی صاحبان قدرت مذهبی شده توانست حضور پررنگ خود را در سیاست حفظ کند.
آمارهایی حیرتانگیز است .آنها میگفتند که برای دریافت پیام خداوند باید به کلیسای کاتولیک در سراسر قرون وسطا توانست نه تنها
موسسه «پیو» که گزارشهای معتبر آماری در حوزه سیاسی مطالعه کتاب مقدس پرداخته و آنرا معیار سنجش اعتقادات و قوانین خاص خود را به جامعه تحمیل کند ،بلکه به دلیل
و اجتماعی ارائه میدهد ،در گزارش سال ۲۰۱۵خود توضیح رفتارها دانست .دومین چالش اصلاحطلبان در برابر کلیسای حضور رسمی در نهادهای سیاسی و حکومتی توانسته بود
میدهد که تعداد افرادی که به هیچ مذهبی وابستگی کاتولیک بر موضوع صاحب نظر بودن کشیشان قرار داشت. ثروت و مکنت زیادی نیز برای خود فراهم آورد .اسقفها که
ندارند ،رو به کاهش دارد .بر اساس این گزارش ویژگیها در نگاه اصلاحطلبی پروتستانها ،همه باورمندان به دیانت اغلب ثروتمند و از اشراف بودند ،بر جوامعی که اسقفنشین
مذهبی جهان به سرعت در حال تغییر است .این تغییرات مسیحی صاحب نظر و یا کشیش هستند .همه مومنان نامیده میشدند حکمروایی میکردند .در سلسله مراتب
عمدتاً به دلیل تفاوت در نرخ باروری و اندازه جمعیت میتوانند نزد خدا شفاعت جویند ،میتوانند شهادت دهند، کلیسایی ،آنهایی که پیشینههای فرودست و اغلب تحصیلات
جوانان در میان مذاهب اصلی جهان ،و همچنین به دلیل کمتری نیز داشتند ،در سطوح پایین جامعه یعنی در محلات
و روستاها به خدمات اجتماعی نیز میپرداختند .از همه
تغییر عقاید مردم ،و نیز مهاجرت بینالمللی است. مهمتر اینکه کلیسای کاتولیک با آموزش زبان لاتینی توانسته
