Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۷ (دوره جديد

‫معمایی بهنام هویدا (‪)۹‬‬ ‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌2‬شماره‌‪‌1853‬‬
‫جمعه ‪ ۲0‬تا ‪ ۲۶‬آبانماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫هویدا خود را به داریوش فروهر تسلیم كرد‬

‫نوشته دكتر عباس میانی‬ ‫برخورد فروهر با هویدا محترمانه بود ولی تصمیمی كه در باره انتقال وی به مدرسه‬
‫رفاه گرفت نتیجه خوبی نداشت‬

‫مأمورین ساواك در آخرین ساعت به هویدا فرصت دادند كه از زندان بگریزد و‬

‫پنهان شود اما هویدا نپذیرفت بازنشر‬

‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬خرداد تا مهرماه ‪ ۱۳۸۰‬شمارههای ‪) ۸۶۱-۸۷۷‬‬

‫بختیار وقتی به نخست وزیری رسید كه از شاه و رژیم شاهنشاهی جز سایهای بر جای نمانده بود‬ ‫دكتر عباس میانی‪ ،‬متن انگلیسی كتاب خود را با‬

‫مانند بسیاری از سیاستهای خود شاه تنها نوشداروی بعداز‬ ‫خروج از ایران‪ ،‬همواره تأكید و تصریح داشت كه اعلان‬ ‫عنوان ‪ Persian Sphinx‬انتشار داد‪.‬‬
‫مرگ سهراب بود‪.‬‬ ‫بی طرفی ارتش در جلسه فرماندهان ارتش به تصویب‬
‫رسید و هیچ زمینه دیگری نداشت ولی اسناد سفارت‬ ‫«اسفنكس» در اساطیر نام یك موجود افسانهایست‬
‫با اعلان بیطرفی ارتش‪ ،‬نگهبانان هویدا كه همه عضو‬ ‫آمریكا در ایران از داستانی دیگر حكایت میكند‪ .‬بر اساس‬
‫ساواك بودند‪ ،‬از بیم جان گریختند‪ .‬به هویدا هم توصیه‬ ‫این اسناد‪ ،‬در عصر یازدهم فوریه‪ ،‬قرهباغی‪ ،‬رئیس ستاد‬ ‫با كله انسان و اندام شیر كه بر دروازه شهری نشسته‬
‫كردند فرار كند‪ .‬برای تسهیل كارش كلید یك اتومبیل و‬ ‫ارتش‪ ،‬بختیار نخست وزیر‪ ،‬و بازرگان با یكدیگر دیدار‬
‫یك قبضه هفتتیر در اختیارش قرار دادند‪ .‬هویدا توصیه‬ ‫كردند و «قرار شد كه قرهباغی نیروهای ارتش را از تهران‬ ‫بود و هر كس میخواست وارد شهر شود مجبور بود به‬
‫نگهبانان خود را نادیده گرفت‪ .‬به جای فرار‪ ،‬به دكتر فرشته‬ ‫خارج كند و شهر را در اختیار نیروهای انقلابی بگذارد‪».‬‬
‫انشاء زنگ زد و گفت میخواهد خود را تسلیم مقامات‬ ‫بدین سان‪،‬گام نخست در خنثی كردن ارتش‪ ،‬و تسهیل‬ ‫معمایی كه او مطرح میكرد پاسخ دهد‪ .‬اگر پاسخش‬
‫جدید كند و از فرشته خواست كه ترتیب این كار را فراهم‬ ‫صحیح بود‪ ،‬اجازه ورود مییافت و ال ّا سرش به باد‬
‫كند‪ .‬در كشاكش این تصمیمات‪ ،‬هویدا به یك نفر دیگر هم‬ ‫روی كار آمدن روحانیون برداشته شد‪.‬‬
‫زنگ زد‪ .‬یك هفته پیش‪ .‬لیلا امامی برای درمان دندانهایش‬ ‫با اعلان بیطرفی ارتش سربازان یا از پاسگاهها و‬ ‫میرفت‪.‬‬
‫به پاریس رفته بود‪ .‬آخرین دیدارش با هویدا به مشاجرهای‬ ‫سربازخانهها گریختند‪ ،‬یا اگر در خیابان ها مستقر بودند‪،‬‬
‫لفظی انجامیده بود‪ .‬لیلا از برخورد هویدا با شاه عصبانی‬ ‫به سربازخانهها بازگشتند‪ .‬در تمام این دوران‪ ،‬هویدا هنوز‬ ‫این كلمه اما به معنی شخص پیچیده و مرموز وارد‬
‫شده بود‪ .‬میگفت برخورد او انفعالی و زبونانه است‪ .‬حال‬ ‫در انتظار یك كودتای نظامی بود‪ .‬بعد ها البته معلوم‬
‫كه هویدا چارهای جز انتظار نداشت‪ ،‬به پاریس زنگ زد‬ ‫شد كه انتظارش یكسره هم دون كیشوت وار نبود‪ .‬روز‬ ‫زبانهای اروپایی شده و به كسانی اطاق میشود كه‬
‫و جویای احوال لیلا شد‪ .‬لیلا كه اخبار ایران را از طریق‬ ‫پس از اعلان بیطرفی ارتش‪ ،‬درست چند ساعت بعد از‬
‫مطبوعات فرانسوی دنبال میكرد پاسخ داد كه‪« ،‬من را ول‬ ‫آنكه بسیاری از سران ارتش بازداشت شده بودند‪ ،‬سفارت‬ ‫نمیتوان از اسرار و افكارشان سر درآورد‪.‬‬
‫كن‪ ،‬حال تو مهم است‪ .‬چطوری؟» هویدا جواب داد كه‬ ‫امریكا در تهران تلگرافی از كاخ سفید دریافت كرد‪ .‬دولت‬
‫حال خودش بد نیست‪ ،‬ولی نگران وضع مملكت است‪ .‬لیلا‬ ‫امریكا از این طریق موافقت خود را با یك كودتای نظامی‬ ‫آیا هویدا واقعا چنین پدیدهای بود و باقی ماندن او در‬
‫توصیه كرد كه هویدا از فرصت استفاده كند و هر چه زودتر‬ ‫از سوی ارتشیان ایران اعلام كرد‪ .‬واقعیت این بودكه پیشتر‪،‬‬
‫از محبسش فرار كند‪ .‬هویدا پینشهاد لیلا را هم نپذیرفت‬ ‫همین كاخ سفید‪ ،‬ژنرال هویزر را به این كشور فرستاده‬ ‫مقام نخست وزیری به مدت سیزده سال یك معماست؟‬
‫میگفت «دلیلی ندارم بترسم‪ ،‬كاری نكردهام‪ .‬میخواهم‬ ‫بود تا ارتش ایرا ن را از اقدام به كودتای در دفاع از شاه‬
‫خودم را تسلیم كنم‪ .‬به دوستان فرانسویام خبر بده‪ ».‬و این‬ ‫برحذر كند‪ .‬به فرماندهان گفته بود امریكا چنین كودتایی‬ ‫قضاوت در این مورد با خواننده كتاب است كه به‬
‫را برنخواهد تابید‪ .‬طبعاً تصمیم جدید دولت امریكا نیز‬
‫واپسین گفتگوی تلفنی هویدا بود‪.‬‬ ‫لطف شش سال كار نویسنده و گفتگوی او با دوستان و‬

‫دشمنان و مخالفان و موافقان هویدا‪ ،‬با شخصیت وی از‬

‫زوایای مختلف آشنایی پیدا میكند‪.‬‬

‫چنان كه قبا نوشتیم‪ ،‬هرآینه آگاهان و صاحبنظران‬

‫در باره این كتاب و مندرجات آن نظری داشته باشند‬

‫ما استقبال میكنیم به شرط آن كه هدف‪ ،‬روشنتر شدن‬

‫موضوعات و كمك به تصحیح و تكمیل تاریخ باشد‪.‬‬

‫شاه در ‪ ۲۶‬دی ماه‪ ،‬درست یك روز بعد از رأی اعتماد‬
‫مجلس به كابینه شاپور بختیار‪ ،‬از ایران خارج شد‪ .‬بختیار‬
‫عمری در جبهه ملی علیه رژیم شاه مبارزه كرده بود و‬
‫زمانی نخست وزیر شد كه از جلال و جبروت این مقام‬
‫و قدرت سیاسی آن‪ ،‬جز هالهای رنگ باخته چیزی باقی‬
‫نمانده بود‪ .‬در واقع از همان روز اول صدارت بختیار‪،‬‬
‫معلوم بود كه بخت پیروزی چندانی ندارد‪ .‬نیروهای‬
‫عرفی مسلك جامعه از او حمایتی نكردند‪ .‬جبهه ملی او‬
‫را از صفوف خود اخراج كرد و ارتش هم به او اعتمادی‬
‫نداشت‪ .‬به علاوه از اوایل فوریه سفارت امریكا نیز نظر‬
‫خود را در مورد آینده ایران تغییر داد و به این نتیجه‬
‫رسید كه‪« ،‬به تخمین ما‪ ،‬جنبش اسلامی شیعیان ایران‪،‬‬
‫به رهبری آیتالله خمینی‪ ،‬به مراتب متشكلتر‪ .‬روشن‬
‫اندیشتر‪ ،‬و ضد كمونیستتر از آن چیزی است كه مخالفان‬
‫اسلام تا كنون به ما القاء كرده بودند‪ .‬بعید نیست در‬
‫جریان حكومت كردن‪ ،‬نوعی وحدت و همكاری میان‬
‫نیروهای روشنفكری ضد روحانی و روحانیون پدید آید و‬
‫حاصل چنین دموكراسی‪ ،‬چیزی در مقوله دموكراسی غربی‬

‫میتواند بود‪».‬‬
‫بختیار در نخستین هفته صدارتش‪ ،‬ساواك را منحل كرد‪.‬‬
‫ولی آنچه به راستی نشان پایان عصر پهلوی و صدارت‬
‫بختیار محسوب میشد‪« ،‬اعلامیه بی طرفی ارتش» بود‪.‬‬
‫میبینیم كه در ‪ ۲۲‬بهمن ‪ ۱۳۵۷‬دیدار مهمی میان قرهباغی‬
‫و بختیار و بازرگان صورت گرفت‪ .‬در واقع قرهباغی پس از‬