Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۷ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌1‌3‬شماره‌‪1852‬‬
‫جمعه ‪ ۹‬تا پنجشنبه ‪ 1۵‬نوامبر ‪۲0۲۲‬‬

‫زیرزمینی هدایت كردند‪ .‬آنگاه هویدا را به سرعت به‬ ‫ساختمان‪ ،‬تنها و بی محافظ ایستاده بود‪ .‬بلوز یقه بلند‬ ‫هویدا خود را تسلیم كرد‬
‫خاكستری رنگی به تن و شلواری تیره رنگ به پا داشت‪.‬‬ ‫دكتر فرشته انشاء بالاخره توانست با داریوش فروهر‪ ،‬كه‬
‫بخش خلوتی از ساختمان بردند‪.‬داریوش فروهر خود به‬ ‫تازه اصلاح كرده بود با زندانبانان جدیدش محترمانه روبرو‬ ‫از وزرای كابینه جدید بود‪ ،‬تماس برقرار كند‪ .‬به كمك او‬
‫شد و خوش و بش كرد‪ .‬میگفت چای تازه دم كرده ولی‬ ‫گروهی متشكل از یك روحانی‪ ،‬یك گارد مسلح‪ ،‬یك نماینده‬
‫استقبال زندانی آمد و با هویدا رفتاری سخت محترمانه‬ ‫هیچكس سودای چای در سر نداشت‪ .‬بیشتر نگران بودند‬ ‫وزارت دادگستری‪ ،‬همراه با فرشته انشاء و شوهر خواهرش‬
‫كه هر چه زودتر هویدا را از آنجا‪ ،‬و از دسترس روستائیان‬ ‫در دو اتومبیل سواری به ویلای ساواك در شیان‪ ،‬نزدیك‬
‫داشت‪ .‬میوه و نوشابه سفارش داد‪ .‬چند دقیقه با هویدا‬ ‫هیجان زده خارج كنند‪ .‬از شوریدگی مردم و هیجان زدگی‬ ‫تهران‪ ،‬شتافتند‪ .‬هویدا چند هفته اخیر را در این ساختمان‬
‫آنها واهمه داشتند‪ .‬می دانستند كه هویدا مهمترین‬
‫گفتگو كرد ‪ .‬ساعت بعد را هویدا در همان اتاق گذراند‪.‬‬ ‫زندانی انقلاب است و میخواستند هر چه زودتر او را به‬ ‫گذرانده بود‪.‬‬
‫جای امنی برسانند‪ .‬اما هویدا افكار دیگری در سر داشت‪.‬‬ ‫خیابانهای شهر همه شلوغ بود‪ .‬مردم هیجان زده در‬
‫ساختمان پر از اعضای سابق و تازه جبهه ملی بود‪ .‬از تمام‬ ‫دائم تاكید میكرد كه او خود را دواطلبانه تسلیم مقامات‬ ‫پیاده روها و خیابانها پرسه میزدند‪ .‬شور بی سامان و ترور‬
‫انقلاب كرده؛ ظاهراً به این دل خوش كرده بود كه این‬ ‫خودانگیخته انقلاب در هوا موج میزد‪ .‬جوانان‪ ،‬اسلحه به‬
‫كسانی كه در آن شب در آن ساختمان جمع بودند‪ ،‬تنها‬ ‫واقعیت در هر دادگاه منصفانهای به نفع او تمام خواهد‬ ‫دست سرمست از باده پیروزی‪ ،‬اداره خیابانهای شهر را‬
‫در دست گرفته بودند‪ .‬شب پیش برخی از انبارهای ارتش‬
‫انگشت شماری از آنان میدانستند كه هویدا در یكی از‬ ‫شد و از گناهانش‪ ،‬هر چه كه باشند‪ ،‬خواهد كاست‪.‬‬ ‫مورد حمله مردم قرار گرفته بود و هفت تیرها و مسلسلها‬
‫در راه آمدن به محبس هویدا‪ ،‬اعضای گروه در‬ ‫و تفنگهای «مصادره شده»ای كه در دست این جوانان بود‬
‫اتاقهای آنجا موقتاً زندانی است‪ .‬در این فاصله فروهر و‬ ‫نزدیك ویلای ساواك آمبولانسی دیده بودند كه در یكی‬
‫از خیابانهای مجاور پارك بود‪ .‬با كمك مسلسل گاردی‬ ‫همه دستاورد همان یورشهای شبانه بود‪.‬‬
‫دو تن از یارانش درگیر مساله هویدا بودند‪ .‬نمیدانستد‬ ‫كه همراه گروه بود‪ ،‬آمبولانس را به تصرف درآوردند و‬ ‫گروههای انقلابی نیز در این حملات شركت داشتند و‬
‫به داخل ویلا هدایتش كردند‪ .‬آنگاه هویدا را به داخل‬ ‫مقدار زیادی اسلحه از این راه به دست آوردند‪ .‬یكی از‬
‫او را باید به كجا تحویل داد‪.‬‬ ‫این گروهها حتی یك تانك «مصادره كرده» بود و آن را‬
‫آمبولانس فرا خواندند‪.‬‬ ‫در یكی دو روز اول انقلاب در خیابانهای تهران جولان‬
‫سرانجام بر آن شدند كه او را به مدرسه رفاه ببرند كه‬ ‫روحانی گروه توصیه كرد كه هویدا در فضای خالی‬
‫میان دو سكویی كه در پشت آمبولانس قرار داشت‪ ،‬رو به‬ ‫میداد‪.‬‬
‫دیگر ستاد فرماندهی انقلاب به شمار میرفت‪ .‬هویدا از‬ ‫زمین دراز بكشد‪ .‬میگفت هدفش حفظ جان هویداست‪.‬‬ ‫نیروهای انقلابی به زندان ها هم یورش بردند‪ .‬در انقلاب‬
‫میگفت به این ترتیب اگر هم كسی از پنجره به درون‬ ‫فرانسه‪ ،‬باستیل را فتح كردند و از آن پس‪ ،‬فتح زندان از‬
‫این جهت با فروهر تماس گرفته بود كه در واقع میخواست‬ ‫آمبولانس نگاه بیندازد هویدا را نخواهد شناخت‪ .‬میگفت‬ ‫مناسك واجب هر انقلاب بود‪ .‬ولی تا شب انقلاب‪ ،‬بیش و‬
‫اگر كسی در میان مردم‪ ،‬هویت هویدا را بشناسد‪ ،‬چه بسا‬ ‫كم تمامی زندانیان سیاسی ایران از زندان آزاد شده بودند‪.‬‬
‫خود را تسلیم دولت موقت بازرگان كند‪ .‬اما فروهر‪ ،‬پس از‬ ‫كه نتوان جلوی خشونت و حمله مردم را گرفت‪ .‬هویدا‬ ‫حاصل «فتح باستیل» این بار رهایی آن دسته از سران‬
‫زیر بار نرفت‪ .‬در عوض‪،‬كلاه كپی تیرهای بر سر گذاشت‬ ‫رژیم سابق بودكه كماكان در زندان بودند‪ .‬البته همه این‬
‫مدتی بحث و تبادل نظر با همكارانش‪ ،‬سرانجام هویدا را‬ ‫و خود را در گوشه سكوی دست چپ آمبولانس‪ ،‬حتی‬ ‫زندانیان موفق به فرار نشدند‪ .‬برخی به دست تودههای‬
‫الامكان دور از ورودی و پنجره‪ ،‬جای داد و فرشته انشاء‬ ‫هیجان زده افتادند و مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و‬
‫به مدرسه رفاه تحویل داد‪ .‬در حقیقت با این كار قدرت‬ ‫كنارش نشست و نماینده دادگستری هم در كنار او جای‬ ‫اغلب هم تحویل مدرسه رفاه شدند كه هم مقر آیتالله‬
‫گرفت‪ .‬دیگران در سكوی مقابل نشستند‪ .‬تخت آمبولانس‬
‫دولت موقت به شدت تضعیف می شد‪ .‬به گمان من این‬ ‫دو گروه را از هم جدا میكرد‪ .‬روحانی گروه در اتاق‬ ‫خمینی و هم مركز فرماندهی انقلاب بود‪.‬‬
‫جلوی آمبولانس‪ ،‬كنار راننده نشست‪ .‬گمان این گروه این‬ ‫در نور دیدن خیابانهای تهران و رسیدن به زندان هویدا‬
‫تصمیم به ظاهر ساده‪ ،‬در چشم انداز تاریخی‪ ،‬اهمیتی‬ ‫بودكه حضور روحانی در كنار راننده راه پرخطر بازگشت‬ ‫كار چندن آسانی نبود‪ .‬البته این واقعیت كه در جمعی‬
‫را بر ایشان همواره خواهد كرد‪ .‬در طول راه‪ ،‬هر بار كه‬ ‫كه برای تحویل گرفتن هویدا میرفت یك روحانی هم بود‬
‫ویژه داشت‪ .‬میتوان گفت كه نشان و نطفه تحولات ایران‬ ‫آمبولانس ناچار به توقف می شد‪ ،‬گروهی از مردم‬ ‫كه كار عبور از خیابانها را آسانتر میكرد‪ .‬اغلب خیابانها‬
‫آمبولانس را دور میكردند و همواره چند چشم كنجكاو به‬ ‫سنگر بندی شده بود‪ .‬جوانان هر محله‪ ،‬اغلب مسلسل به‬
‫در چند ماه بعد از انقلاب‪ ،‬یعنی به طور مشخص تضعیف‬ ‫شیشه در عقب آمبولانس می چسبید و درون را میكاوید‪.‬‬ ‫دست‪ ،‬نگهبانی از این سنگرها را به عهده گرفته بودند‪.‬‬
‫اما هویدا كلاهش را تا نزدیك ابروانش پایین كشیده بود و‬ ‫هر بار به یكی از سنگرها میرسیدند‪ ،‬روحانی جمع به‬
‫تدریجی دولت موقت و تقویت روز افزون قدرت روحانیون‬ ‫یكسره در سایه فرشته نشسته بود و به همین خاطر‪ ،‬از‬ ‫پاسداران خود انگیخته انقلاب میگفت كه‪« ،‬ما از طرف‬
‫امام ماموریت داریم»‪ ،‬و همین كلمات باز شدن راه و‬
‫و كمیتهها را میتوان در همان تصمیم ظاهراً ساده در باره‬ ‫بیرون درست دیده و شناخته نمیشد‪.‬‬
‫امید گروه كه وجود روحانی سفرشان را بی خطر خواهد‬ ‫سنگر را كفایت میكرد‪.‬‬
‫هویدا سراغ كرد‪.‬‬ ‫كرد دیر نپایید‪ .‬نزدیك یكی از سنگرهای خیابان‪ ،‬جوانان‬ ‫به شیان كه رسیدند‪ ،‬اوضاع اندكی خطرناك به نظرشان‬
‫محافظ و مسلسل به دست فرمان ایست دادند‪ ،‬اما راننده‬ ‫آمد‪ .‬روستائیان ساكن ده كه وجد انقلاب در پوستشان‬
‫مهمتر از همه این كه این تصمیم گیری چه بسا كه در‬ ‫فرمانشان را به موقع نشنید و آنها هم آتش گشودند و از‬ ‫افتاده بود‪ ،‬در اطراف ویلای ساواك‪ ،‬كه هویدا در آن حبس‬
‫قضا تنها خود راننده را مجروح كردند‪ .‬گروه بالاخره پس از‬ ‫بود‪ ،‬جمع شده بودند‪ .‬به نظر میرسید كه نمیدانند‬
‫سرنوشت هویدا هم نقشی تعیین كننده داشت‪ .‬ولی در‬ ‫دردسرهای زیاد همراه هویدا‪ ،‬به دفتر مركزی جبهه ملی‬ ‫چه كسی در آن چهاردیواری زندانی است‪ .‬با این حال‬
‫ایران رسید‪ .‬دولت امریكا از اوایل دهه چهل كوشیده بود‬ ‫خشمگین به نظر میرسیدند‪ .‬گویا میدانستند كه خانه‬
‫آن شب پرهیجان مساله عمده فروهر و یارانش چگونگی‬ ‫جبهه ملی را در ایران سر كار بیاورد‪ .‬طرفه آن كه این‬ ‫به ساواك تعلق داشته و همین واقعیت خشمشان را‬
‫تلاشها بالاخره به فرجام رسید‪ ،‬اما نه در دوران سلطنت‬ ‫برانگیخته بود‪ .‬دوباره به كمك آن روحانی‪ ،‬راهی از میان‬
‫انتقال زندانی به زندان بود‪ .‬هوا سرد بود‪ .‬گروهی كه‬ ‫ازدحام روستائیان باز شد و درهای آهنین ویلا را هم‪ ،‬به‬
‫شاه‪ ،‬بلكه زیر نگین یك روحانی‬ ‫هر تمهیدی كه بود گشودند و وارد صحن ساختمان شدند‪.‬‬
‫هویدا را از زندان شیان تحویل گرفته بود‪ ،‬دوباره به حركت‬ ‫هویدا و فروهر‬ ‫جادهای شنی به خود ویلا ره میبرد‪ ،‬و هنوز به انتهای‬
‫جاده نرسیده بودند كه هویدا را دیدند‪ .‬در ایوان جلوی‬
‫درآمد‪ .‬برف آمده بود و خیابانهای شهر را میپوشاند‪.‬‬ ‫در دفتر جبهه ملی‪،‬آمبولانس حامل هویدا را به گاراژی‬

‫خیل عظیمی از مردم در خیابانهای اطراف مدرسه رفاه‬

‫پرسه میزدند‪ .‬آمبولانس هویدا به زحمت راهی از این‬

‫خیابان باز كرد و به در آهنین مدرسه نزدیك شد‪ .‬لحظاتی‬

‫طول كشید تا در را از داخل باز كردند و آمبولانس به‬

‫صحن مدرسه راه یافت‪ .‬دكتر فرشته انشاء و روحانی جمع‪،‬‬

‫همراه همان گارد مسلح‪ ،‬هویدا را به طبقه دوم ساختمان‬

‫همراهی كردند‪ .‬از پلهها بالا رفتند و به راهرویی دراز و‬

‫تاریك رسیدند‪ .‬چند لامپ ضعیف تنها منبع نور راهرو بود‪.‬‬

‫میز فلزی فیلی رنگی دیدند كه پشت آن جوانكی نشسته‬

‫بود‪ .‬دمپایی پلاستیك به پا و مسلسل به دست داشت‪ .‬ته‬

‫ریشی چهرهاش را تیره میكرد‪ .‬و جناتش نااراسته مینمود‪.‬‬

‫آن سوی میز‪ ،‬در نزدیكی جایی كه جوانك نشسته بود‪،‬‬

‫جلوی در بسته اتاقی كه تا چند روز پیش كلاس درس‬

‫بود‪ ،‬تلی از كفشهای گونهگون و دمپاییهای مختلف‬

‫انبار شده بود‪.‬‬

‫هویدا را به اتاق كوچكی در طرف مقابل راهرو بردند‪.‬‬

‫پنجرههای اتاق را روزنامههای قدیمی پوشانده بود‪ .‬در‬

‫یكی از آنها تیتر درشت روزنامه دیروز به چشم میخورد‪:‬‬

‫«دیو كه بیرون رود فرشته در آید‪ ».‬هویدا اكنون در‬

‫ساختمانی زندگی میكرد كه در عین حال محل سكونت‬

‫رهبر انقلاب نیز بود‪ .‬وقتی دكتر فرشته انشاء خسته و‬

‫درمانده از فراز و فرودهای آن روز پرآشوب‪ ،‬از در مدرسه‬

‫رفاه بیرون آمد‪ ،‬شنید كه مردم‪ ،‬به پچ پچ میگویند‪:‬‬

‫دنباله‌دارد‬ ‫«هویدا را الان آوردند‪».‬‬

‫وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی‬