Page 21 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۱ (دوره جديد
P. 21

‫صفحه‌‌‪‌۲‌‌‌1‬شماره‌‪1۸5۷‬‬                                  ‫معاهده حقوق دسترسی به یک راه حل مؤثر نیز به عهده‬       ‫رفتارها برای حفاظت از خیر همگانی‪ ،‬و همچنین‬
‫جمعه ‪ ۹‬تا پنجشنبه ‪ 1۵‬دسامبر ‪۲0۲۲‬‬                        ‫دولتها است‪ .‬وظیفه اهتمام لازم نسبت به تعهدات‬           ‫لازمه حیات صلحآمیز و عاری از مرافعه و درگیریها‪ .‬در‬
                                                        ‫معاهده حقوق بشر‪ ،‬بطور صریح و ضمنی توسط نهادهای‬         ‫نظریه دیوان حل اختلاف در این قضیه‪ ،‬اهمیت مفهوم‬
‫خود نسبت به اجرا و پیشبرد مفاد میثاق میبایست دقت‬        ‫نظارتی حقوق بشری مربوطه مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬      ‫مساعی لازم از مرزهای حقوق قراردادی فراتر رفته و آنرا‬
               ‫کافی و اهتمام لازم را به عمل آورند‪.‬‬      ‫نهادهای منطقهای همچنین به تعهدات مربوط به بررسی‬        ‫در مرکز حقوق بینالملل عرفی قرار داده است‪« :‬تعهد‬
                                                        ‫دقیق دولتها پرداختهاند‪ .‬وظایف دولتها برای اعمال‬        ‫دولت در چنین شرایطی بر اساس قوانین بینالملل عرفی‬
‫رویههای قضایی نیز اهمیت اصل اهتمام لازم توسط‬            ‫حاکمیت بر رفتار شرکتها موضوع اصول راهنمای سازمان‬       ‫این است که برای محافظت از افراد یا شرکتهای بیگانه‬
‫کشورها در تعهدات بینالمللی خویش را تایید کردهاند‪.‬‬                                                              ‫از ضررهای سرمایهگذاری تلاش لازم را انجام دهد‪».‬‬
‫به عنوان مثال‪ ،‬پیشتر دادگاه بینالمللی دائمی دادگستری‬                   ‫دکتر محمود مسائلی‬                       ‫بنابراین باید دقت کافی را در درک دقیق مفهوم اهتمام‬
‫در قضیه لوتوس در سال ‪ ١٩٢٧‬بیان داشته بود که اهتمام‬                                                             ‫لازم با منافع جامعه بینالمللی در همه موضوعات رفتاری‬
‫لازم به عهده کشورهاست و در صورت کوتاهی در انجام‬                ‫ملل در زمینه تجارت و حقوق بشر ‪ ٢٠١١‬است‪.‬‬
‫آن‪ ،‬دولتها مسئولاند‪ .‬قضیه از این قرار بود که یک‬         ‫کمیته حقوق بشر در گزارش شماره ‪ ٣١/۸٠‬مفهوم‬                                         ‫در نظر داشته باشیم‪.‬‬
‫کشتی فرانسوی به نام لوتوس و یک کشتی ترکیهای به‬          ‫اهتمام لازم را نقطه محوری و متمرکز حقوق بشر معرفی‬      ‫اما میتوان مهمترین کاربرد مفهوم اهتمام لازم را در‬
‫نام بوز کورت در دریای آزاد با یکدیگر تصادف کردند‪.‬‬       ‫کرده است‪ .‬در این گزارش با عنوان ماهیت تعهدات‬           ‫حقوق بشر توضیح داد‪ .‬بر اساس سه عنصر احترام‪ ،‬اجرا‪ ،‬و‬
‫کشتی بوز کورت غرق شد و هشت شهروند ترکیه کشته‬            ‫حقوقی عمومی تحمیل شده بر کشورهای طرف میثاق‬             ‫پیشبرد حقوق بشر‪ ،‬دولتها باید به حقوق ذاتی مردمان‬
‫شدند‪ .‬در ترکیه‪ ،‬افسر نگهبان لوتوس و ناخدای کشتی‬         ‫حقوق مدنی و سیاسی‪ ،‬بطور مفصل اهمیت اهتمام لازم‬         ‫خود احترام گذاشته‪ ،‬در مسیر اجرای حقوق بشر نیز همه‬
‫ترکیه به قتل عمد متهم شدند‪ .‬دولت فرانسه اعتراض کرد‬      ‫را توضیح داده و تاکید میکند که هیچ کشوری نمیتواند‬      ‫کوششها و مساعی خویش را برای جلوگیری از پایمال‬
‫و خواستار آزادی ناخدای کشتی و یا انتقال پرونده وی به‬    ‫به بهانه قوانین داخلی خود مفهوم اهتمام لازم را نادیده‬  ‫شدن حقوق شهروندان توسط دیگران را به عمل آورند‪،‬‬
‫دادگاه فرانسه شد‪ .‬در نهایت دو کشور موافقت کردند که‬      ‫انگارد‪ .‬علت برتری مفهوم اهتمام لازم بر قوانین داخلی‬    ‫و پیشبرد حقوق بشر را در همه زمینهها به عهده گیرند‪.‬‬
‫این اختلاف را به دیوان بینالمللی دائمی دادگستری ارجاع‬   ‫نیز‪ ،‬بر اساس همان گزارش‪ ،‬مبتنی بر متن ماده ‪ ٢٧‬مقاوله‬   ‫در این ارتباط میتوان به قطعنامه مجمع عمومی در سال‬
‫دهند‪ .‬یکی از قضات دادگاه در نظریه خود مفهوم اهتمام‬      ‫نامه حقوق معاهدات سال ‪ ١٩۶٩‬است که به موجب آن‬           ‫‪ ١٩٩۸‬با عنوان «اعلامیه حقوق و مسئولیت افراد‪ ،‬گروهها‬
‫لازم را برجسته ساخته و توضیح داد که «به خوبی ثابت‬       ‫یک دولت عضو معاهده نمیتواند به مفاد قوانین داخلی‬       ‫و ارگانهای جامعه برای ترویج و حمایت از حقوق بشر و‬
‫شده است که یک کشور موظف است از احتیاط لازم برای‬         ‫خود به عنوان توجیهی برای عدم اجرای یک معاهده‬           ‫آزادیهای اساسی به رسمیت شناخته شده جهانی» اشاره‬
‫جلوگیری از ارتکاب اعمال جنایتکارانه علیه ملت دیگر یا‬    ‫استناد کند‪ .‬این کمیته در تفسیر ماده ‪ ٢‬ناظر بر تعهد‬     ‫کرد که در بند دو از ماده ‪ ٢‬این وظایف را هم برای مردم‬
                                                        ‫کشورها برای تضمین حقوق برابر برای همه‪ ،‬توضیح‬
             ‫مردمش در قلمرو خود را برقرار سازد»‪.‬‬        ‫میدهد که «کشورهای عضو برای انجام تعهدات قانونی‬                               ‫و هم دولتها بر میشمارد‪:‬‬
‫دادگاه بینالمللی دادگستری نیز که بعد از جنگ جهانی‬       ‫خود اقدامات مقتضی قانونی‪ ،‬قضایی‪ ،‬اداری‪ ،‬آموزشی و‬       ‫هر کشوری مسئولیت و وظیفه اصلی برای حفاظت‪،‬‬
‫دوم جانشین دادگاه بینالمللی دائمی دادگستری گردید‪،‬‬       ‫سایر موارد را اتخاذ میکنند‪ ».‬این اقدامات مصادیق همان‬   ‫ترویج و اجرای کلیه حقوق بشر و آزادیهای اساسی‬
‫در قضیه «شرایط پذیرش یک کشور برای عضویت در‬              ‫مفهوم ضروری مصادیق اهتمام لازم در اجرای تعهدات‬         ‫را به عهده دارد‪ ،‬از جمله با اتخاذ اقداماتی که ممکن‬
‫سازمان ملل متحد (به موجب ماده ‪ ۴‬منشور)» به این‬          ‫بینالمللی کشورهاست‪ .‬کمیته بیشتر توضیح میدهد که‬         ‫است برای ایجاد همه شرایط لازم در زمینههای اجتماعی‪،‬‬
‫تعهد با نگاهی دقیقتر پرداخته است‪ .‬قاضی ژوزه آلوارز‬      ‫تکالیف قانونی مندرج بند یک از ماده ‪ ٢‬میثاق دارای‬       ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و سایر زمینهها ضروری باشد‪ .‬به عنوان‬
‫در نظریه مشورتی خود اهمیت اصل اهتمام لازم را به‬         ‫ابعادی منفی و مثبت است‪ .‬کشورهای عضو باید از‬            ‫ضمانتهای قانونی مورد نیاز برای اطمینان از اینکه همه‬
‫روشنی بیان داشته است‪« :‬چنین مفهومی در چندین‬             ‫نقض حقوق شناخته شده توسط میثاق خودداری کنند‪.‬‬           ‫افراد تحت صلاحیت آن‪ ،‬به صورت فردی و همراه با‬
‫معاهد و همچنین توسط گروههای بینالمللی مختلف‪،‬‬            ‫هرگونه محدودیت در هر یک از این حقوق فقط باید‬           ‫دیگران‪ ،‬میتوانند از تمام آن حقوق و آزادیها در عمل‬
‫مانند گروه مالکیت صنعتی‪ ،‬بیان شده است که هر‬             ‫طبق مقررات مربوطه میثاق مجاز باشد‪« .‬در صورت ایجاد‬      ‫برخوردار شوند (بند یک)‪ ،‬هر دولت اقدامات قانونی‪،‬‬
‫کشوری آزاد است به آن پایبند باشد‪ ،‬و این تبعیت برای‬      ‫چنین محدودیتهایی‪ ،‬دولتها باید این ضرورت را نشان‬        ‫اداری و سایر اقدامات لازم را اتخاذ خواهد کرد تا اطمینان‬
‫شروع بهرهمندی کشور از حقوق خود و انجام تعهدات‬           ‫دهند که اقداماتی را که انجام میدهند متناسب با اهداف‬    ‫حاصل شود که حقوق و آزادیهای یادشده در این اعلامیه‬
‫کافی است»‪ .‬در حقیقت قاضی آلوارز اصل اهتمام لازم را‬      ‫مشروع باشد تا از حمایت مستمر و مؤثر حقوق میثاق‬
‫شرط ضروری مشارکت در جامعه بینالمللی دانسته و آنرا‬       ‫اطمینان حاصل شود»‪ .‬این تصریحات روشن توسط کمیته‬                             ‫بطور مؤثر تضمین شده است‪.‬‬
‫در مرکز تعهدات کشورها قرار داده است‪ .‬پیشتر نیز در‬       ‫حقوق بشر نشان میدهد که دولتها به موجب تعهدات‬           ‫بر اساس این تصریحات روشن‪ ،‬مفهوم اهتمام لازم‬
‫قضیه کانال کورفو که در سال ‪ ١٩۴٩‬به دادگاه بینالمللی‬                                                            ‫میبایستی در همه ابعاد حقوق بشر بینالملل گسترش‬
‫دادگستری ارجاع شد‪ ،‬بر اهمیت مفهوم اهتمام لازم تاکید‬                                                            ‫یابد و از آنجا که دولتها امکانات و توان اجرای آنرا‬
‫شده بود‪ .‬این اولین پرونده حقوق بینالملل عمومی بود‬                                                              ‫دارند‪ ،‬باید مهمترین وظیفه دقت و مساعی ضروری را‬
‫که در دادگاه بینالمللی دادگستری در مورد مسئولیت‬                                                                ‫به عهده گیرند‪ .‬کمیسیون حقوق بینالملل در گزارش سال‬
‫دولت در قبال خسارات وارده در دریا و همچنین دکترین‬                                                              ‫‪ ٢٠١۴‬اهمیت مفهوم اهتمام لازم را به روشنی توضیح‬
‫عبور و مرور بیضرر مورد رسیدگی قرار گرفت‪ .‬اختلاف‬                                                                ‫داده است‪ .‬نظر به جایگاه معتبر جهانی این کمیسیون‪،‬‬
‫نظر حقوقی میان بریتانیا و آلبانی‪ ،‬بر اساس قطعنامهای از‬                                                         ‫بخشهایی از این گزارش به بدون دخل و تصرف در اینجا‬
‫سوی شورای امنیت ملل متحد به دادگاه ارجاع شد‪ .‬دادگاه‬
‫تعهد کشورها و اصل اهتمام لازم برای پیشبرد آنرا توضیح‬                                                                                            ‫نقل میشود‪.‬‬
‫داد‪« :‬تعهد هر دولت مبنی بر عدم استفاده آگاهانه از‬                                                              ‫مفهوم اهتمام لازم با همه معاهدات حقوق بشری‬
‫قلمرو خود برای اعمال خلاف حقوق سایر کشورها»‪ .‬و‬                                                                 ‫سازمان ملل متحد به میزانهای متفاوتی مرتبط است‪.‬‬
‫سپس این رای را صادر کرد که «دولت آلبانی در قبال‬                                                                ‫با حقوق اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی نیز مرتبط‬
‫دولت بریتانیا موظف است در رابطه با نقض تعهدات‬                                                                  ‫است و کشورهای عضو باید «همه اقدامات مناسب» را‬
                                                                                                               ‫برای «دستیابی تدریجی» به این حقوق انجام دهند‪ .‬با‬
                   ‫بینالمللی خود غرامت بپردازد‪».‬‬                                                               ‫این حال‪ ،‬دولتها همچنین در رابطه با حقوق مدنی و‬
‫یکی از واضحترین مثالهای مربوط به اهتمام لازم به‬                                                                ‫سیاسی تعهداتی دارند که دقت لازم را انجام دهند‪ .‬به‬
‫اقدامات مجمع عمومی سازمان ملل متحد باز میگردد که‬                                                               ‫عنوان مثال‪ ،‬در انجام وظیفه جلوگیری از اقدامات ظالمانه‪،‬‬
‫در سال ‪ ٢٠٠٠‬طی قطعنامه شماره ‪ ۵۵/ ۶٣‬در ارتباط با‬                                                               ‫غیرانسانی یا تحقیرآمیز‪ ،‬وظیفه بررسی ناپدید شدن توسط‬
‫سوء استفاده از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات صادر شد‪.‬‬                                                            ‫مراجع غیردولتی و وظیفه احترام گذاشتن و اطمینان از‬
‫این قطعنامه با یادآوری فضایی که تکنولوژی اطلاعات‬                                                               ‫برخورداری افراد از حقوق مدنی و سیاسی بطور کلی و‬
‫برای فعالیتهای مجرمانه فراهم آورده است‪ ،‬دولتها را‬                                                              ‫در صورت نقض‪ ،‬دسترسی به یک راه حل مؤثر به عهده‬
‫فرا میخواند تا اقدامات ضروری برای جلوگیری از اینگونه‬                                                           ‫دولتها است‪ .‬وظیفه اهتمام لازم نسبت به تعهدات‬

                    ‫سوء استفادهها را انجام دهند‪.‬‬
     ‫با ابراز نگرانی از اینکه پیشرفتهای تکنولوژیک‬
   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26